In Hezingen ligt een struikelsteen ter herinnering aan de gefusilleerde boerenzoon Bernard Evers. 32 jaar was hij toen hij in 1944 gedood werd door de Duitse bezetter. Zijn struikelsteen ligt niet ver van weilanden vol met omgekeerde vlaggen.
De boerderij is allang niet meer zoals in de oorlogsjaren. Het is nu een pluimveebedrijf met een woongedeelte van Amerikaanse allure. Eddie Hansté woont er zelf niet, maar zorgde wel dat er pal voor de boerderij een struikelsteen ligt voor zijn oom Bernard. "Het is een geschiedenis met enorme impact op het hele gezin van mijn moeder. Toen ze nog leefde heb ik er helaas nauwelijks naar gevraagd. Maar nu heb ik alles uitgezocht."
Wat zijn struikelstenen?
Struikelstenen, of Stolpersteine in het Duits, zijn gedenkstenen voor slachtoffers van het nazi-regime.
Het is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig, die in 1992 begon met het maken van de plaatjes om de 50ste herdenkingsdag van het deportatiebevel van SS-leider Heinrich Himmler te gedenken. Op de eerste Stolperstein stonden de eerste regels van dit bevel. 3 jaar later plaatste hij dit gedenkteken zonder toestemming in Keulen. Het jaar daarna deed hij hetzelfde in Berlijn en sinds 2000 geeft de Duitse overheid vergunningen uit om de stenen te plaatsen.
Het kunstproject verspreidde zich met de jaren over heel Europa. Tot 2007 maakte en plaatste Demnig de stenen zelf, inmiddels zijn er meerdere kunstenaars die de struikelstenen maken. Iedereen kan een Stolpersteine aanvragen bij verschillende Nederlandse stichtingen. Alleen nabestaanden kunnen bezwaar maken tegen plaatsing van het gedenkteken. Het laten maken van een struikelsteen kost ongeveer 150 euro.
Veel onderduikers
Het gezin Evers vormt tijdens de Tweede Wereldoorlog een hechte familie met 12 kinderen. Ze wonen op een grote boerderij, waar in de loop der tijd een schuilkelder wordt aangelegd voor onderduikers en wapens voor het verzet. De eerste onderduiker komt in 1942: een man uit de buurt wiens zus lastig is gevallen door een Duitse soldaat.
Nadat de man verhaal is gaan halen bij de Duitsers, is hij niet meer veilig en duikt hij onder op de boerderij van de familie Evers. Daarna volgen een Joods gezin, een kleermaker uit Almelo en diens gezin en nog een familie. In de loop der tijd zijn er zo veel onderduikers dat het een dagtaak is voor de familie Evers. "Mijn moeder had een betrekking in Almelo, die moest ze opzeggen omdat haar moeder al het werk thuis niet aan kon", vertelt Eddie.
Verraden door NSB'ers
In oktober 1944 slaan de omstandigheden op een zeer ongelukkige manier om. Een aantal felle NSB'ers in het naburige Ootmarsum vermoeden dat er op de boerderij onderduikers zijn. Ze gaan erop af en er volgt een confrontatie waarbij zoon Bernard wordt beschoten. De andere gezinsleden en de onderduikers verstoppen zich.
Maar de onderduikers worden toch gevonden. Daarnaast wordt er een voorraad wapens die voor het verzet bedoeld zijn aangetroffen. Na een ziekenhuisopname en verhoor door de Sicherheitsdienst (SD) wordt Bernard op 12 oktober 1944 gefusilleerd op het vliegveld Twente.
Foto van oom Bernard
Het gezin Evers wordt daarna uit elkaar gereten. "De broers en zusters zijn wel gezocht maar niet gevonden door de Duitsers, ze woonden daarna allemaal ergens anders.", zegt Eddie over zijn familiegeschiedenis.
"Bij ons heeft altijd de foto van mijn oom Bernard in huis gestaan", vertelt hij. "Mijn moeder sprak niet veel over haar broer, ik weet niet of dat aan mij of aan haar lag. Ik denk dat ze er wel over wilde praten, maar dat wij weinig interesse hadden. Nu kan ik mezelf wel voor het hoofd slaan dat ik niet meer gevraagd heb."
Omgekeerde vlaggen
Vandaag, Dodenherdenking, is de dag om deze geschiedenis te herdenken bij de struikelsteen voor zijn oom. Bernard Evers stierf voor zijn verzetsdaad tegen de bezetter, maar het herdenken gebeurt in een regio waar uit protest tegen het stikstofbeleid de Nederlandse vlaggen nog altijd omgekeerd hangen.
Eddie heeft de discussie rond de omgekeerde vlaggen op 4 en 5 mei zeker meegekregen, vertelt hij. En hij is er in ieder geval duidelijk over: "Het noodsignaal is nu wel gegeven, het is tijd om de vlaggen weer om te keren."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.