Warm en politiek ongemakkelijk: Nederland gebruikt meer Russisch gas de komende winters

De meeste mensen zetten de verwarming een tandje hoger tijdens deze koude winterdagen. Daardoor piekt het gasgebruik in Nederland op dit moment. Omdat de Groningse gaskraan dicht gaat, worden we voor ons gas steeds afhankelijker van Rusland.

Op dit moment komt ongeveer 10 tot 20 procent van het gas dat Nederland verbruikt en verhandelt uit Rusland. Dat percentage zal de komende jaren stijgen. En dat is ongemakkelijk, gezien de gespannen verhouding met Rusland. Helemaal nu de Europese Unie de Russische president Poetin met sancties wil raken als reactie op de vergiftiging en vervolging van oppositieleider Aleksej Navalny.

Pijpleiding stilleggen

Het Europees Parlement en de Franse regering pleitten daarom de afgelopen weken voor het stoppen van de gaspijplijn Nord Stream 2. Deze pijplijn loopt direct vanuit Rusland naar Duitsland. Volgens velen is het stilleggen van dit grote project één van de weinige manieren waarmee de Europese Unie Poetin echt kan raken.

Dat vindt ook D66-Tweede Kamerlid Sjoerd Sjoerdsma: "Idealiter komt die pijplijn er niet. Poetin doet heel gevaarlijke dingen: troepenopbouw aan de Europese grens, het vergiftigen van Navalny, de poging tot vergiftiging van Skripal. Er is een zeer gevaarlijke dreiging vanuit hem. Dat betekent dat we niet naïef moeten zijn over Nord Stream 2."

'Wij verdienen aan Russisch gas'

Toch trekt de Nederlandse regering een eigen plan. 'Het kabinet heeft een neutrale positie en ziet Nord Stream 2 als een commercieel project', schreef minister Blok van Buitenlandse Zaken deze week nog aan de Tweede Kamer.

Dat verbaast Trouw-journalist Wendelmoet Boersema niet. Binnenkort komt haar boek Gronings Goud, over de macht van het gas en de rol van Rusland, uit. Ze onderzocht de verhoudingen tussen Nederland en Rusland op gasgebied. "Wij waren lang zelf een enorm grote jongen in de gaswereld. We konden op gelijke voet zaken doen met Rusland. Nederland heeft er bewust voor gekozen om een gasrotonde te bouwen en daar gas te verhandelen, dus wij verdienen aan Russisch gas."

Afhankelijker van Russisch gas

Nederland verhandelt dus Russisch gas, dat straks ook uit die Nord Stream 2 pijplijn stroomt, verder naar bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Maar ook voor ons eigen gebruik wordt Russisch gas steeds belangrijker zegt gasexpert René Peters van onderzoeksbureau TNO. "We willen van het gas af, maar dat gaat niet snel genoeg. Onze eigen productie gaat in dezelfde tijd wel hard achteruit. En Russisch gas is voorhanden en relatief goedkoop."

Volgens de TNO-expert is het waarschijnlijk dat we, als de energietransitie in hetzelfde tempo blijft gaan als nu, de komende decennia afhankelijker worden van Russisch gas. Echte alternatieven lijken er ook niet te zijn. We importeren nu nog vooral Noors gas, maar daar zit niet zoveel rek in en vloeibaar gas, LNG, is veel duurder.

'Gas blijft stromen'

Volgens Wendelmoet Boersema is die afhankelijkheid ook het gevolg van een bewuste keuze: "al in de jaren '90 hebben we vooruit gekeken. Wat zou er gebeuren als het Gronings gas ooit opraakt? Toen zijn we moet open ogen een relatie aangegaan met Rusland. En dat hebben we alleen maar verder uitgebouwd."

Volgens Boersema is het dus niet waarschijnlijk dat Nederland zich binnen Europa op zal werpen als tegenstander van de nieuwe Nord Stream 2 pijplijn. "Er zijn twee parallelle werelden. De diplomatieke wereld waarin we wel kritiek moeten geven op wat er in Rusland gebeurt. Maar er is ook die andere wereld, die van het gas. In die wereld willen wij warm blijven en geld blijven verdienen. En we hebben de keuze gemaakt om de infrastructuur van die gaspijpen te bouwen en te gebruiken. In die wereld, blijft dat gas gewoon stromen." Ook Angela Merkel liet onlangs weten dat de Duitse regering Nord Stream 2 ziet als een 'commercieel project', en dat die positie nu niet verandert.