De bezettingen van het Maagdenhuis

Met de bezetting van het Maagdenhuis in Amsterdam, zetten de studenten van de Universiteit van Amsterdam (UvA) een historische traditie voort die terug gaat tot 1969. EenVandaag een historisch overzicht van de bezettingen van het Maagdenhuis tot dusverre.

Het Maagdenhuis

In 1783 werd het Maagdenhuis gebouwd als weeshuis voor katholieke meisjes. De imposante gevel die werd opgetrokken, contrasteerde scherp met de status van het gebouw als weeshuis. Als een van de slechtste weeshuizen van de stad, kende het een schrikbarend hoog sterftecijfer. Toen de toestroom van wezen naar Maagdenhuis stokte kreeg het gebouw in de twintigste eeuw een andere functie toebedeeld.

Het Maagdenhuis werd in 1961 aangekocht door de UvA en in gebruik genomen als bestuurlijk centrum van de universiteit. Om deze reden groeide het gebouw uit tot het uithangbord van de universiteit en dus een ideale locatie voor studenten om hun onvrede met het beleid van het universiteitsbestuur te uiten. 

Het Maagdenhuis werd een symbool van studentenprotest.

1969 - De eerste bezetting

Het ongenoegen dat in 1969 leefde onder studenten van de UvA wordt komt sterk overeen met de bezwaren van de studenten die het Maagdenhuis op dit moment bezet houden. 

De eis dat medezeggenschap voor studenten zou worden opgenomen in de in 1970 in te voeren Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB), werd door de toenmalige rector-magnificus prof. mr. A. D. Belinfante een ‘loze kreet’ genoemd. Daarop richten studenten de actiegroep ‘De loze kreet’ op en gingen op 12 mei over tot een kortstondige bezetting van de kamer van Belinfante.

1969 - De eerste bezetting van formaat

1974 - De bezetting die niet telde

Een protest dat in vele overzichten niet meegenomen wordt als echte bezetting is de flitsbezetting in 1974. Op 21 oktober werd de postkamer van het Maagdenhuis vijf uur lang bezet door de ‘Boze boycotters’. 

De protestgroep protesteerde met deze actie tegen een vordering van de Universiteit die gestuurd zou gaan worden aan studenten die het collegegeld weigerden te betalen. In de postkamer werden circa 13.000 brieven door de bezetters beplakt met schunnige teksten en de mededeling: ‘Teken niets. Tot 1 januari kan je niets gebeuren.’

1978 - De tweede grote demonstratie in het Maagdenhuis

Op 24 april 1978 vond de tweede grote bezetting van het Maagdenhuis plaats. De aanleiding was een wijziging van de WUB die ervoor zorgde dat vakgroepen vanaf dat moment in meerderheid moesten bestaan uit professoren, docenten en stafleden in vaste dienst. 

Ongeveer honderdvijftig actievoerders, waaronder ook niet-wetenschappelijk personeel en personeel in tijdelijke dienst, namen het gebouw in om de democratie op de universiteit te verdedigen. Na vier dagen kwam de bezetting tot een einde maar was het sentiment van de bezetting niet verdwenen.

1978 - De strijd voor universitaire democratie zet zich voort

Hoewel de bezetting van april na enkele dagen werd afgebroken was de onderliggende motivatie voor de bezetting allerminst verdwenen. Op 21 november was het opnieuw raak en werd door 250 studenten opnieuw overgegaan tot een bezetting van het Maagdenhuis. 

De actie paste in een landelijk protest tegen de plannen van minister van Onderwijs Pais en werd gevoerd met de kreet ‘Geen studenten de vakgroep uit’. Op 10 december werd de actie beëindigd.

Bron: Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis

1980 - Coen Glasel en de vechtende secretaresse 

Een vrij onbekende actie is die van politicologiestudent Coen Glasel. Hij bezette het secretariaat van zijn opleiding door stopverf in het sleutelgat van het kantoor van de secretaresse te stoppen en haar mede te delen dat hij de ruimte heeft bezet. Na een kort gevecht met de secretaresse en een goed gesprek staakt Glasel na een halve dag zijn bezetting.

Bron: Folia

1986 - ‘Deetman is een kaassoufflé’

Het plan van minister van Onderwijs Deetman in 1986 om de studieduur te verkorten en het collegegeld te verhogen stuitte op veel landelijk verzet onder de leuze ‘Deetman is een kaassoufflé’. Honderd studenten kozen in reactie op deze plannen het Maagdenhuis, dat al jaren niet meer bezet was, uit om hun protest kracht bij te zetten. 

Het bestuur van de universiteit schaarde zich achter de bezetters en beloofde het vervoer naar een landelijke demonstratie in Den Haag te betalen. Bovendien bekostigde de universiteit een advertentie in de landelijke dagbladen en daarom werd kort daarop de bezetting beëindigd omdat de actie niet tegen de universiteit maar tegen de minister was gericht.

1988 - Het emancipatiestreven

Het actiecomité ‘Vóór meer vrouwelijke genieën’ bezette op 25 mei het Maagdenhuis. Het protest volgde op de benoeming van twee mannelijke hoogleraren op posten waarvoor het comité twee vrouwelijke kandidaten had voorgedragen. 

De hal van het gebouw werd door de leden van het comité ingenomen maar na korte tijd verlieten zij de hal na de toezegging van het universiteitsbestuur dat het emancipatiestreven voortaan onderdeel van de benoemingsprocedure zou zijn.

1990 - Universitaire democratie opnieuw in het geding

Toen in oktober 1990 uitlekte dat onderwijsminister Ritzen aan het onderzoeken was hoe hij de universitaire democratie zou kunnen beperken, trokken honderd studenten richting het Maagdenhuis. 

Met de universitaire democratische waarden wederom in het geding werd het hoofdkwartier van de UvA wederom bezet. Na de toezegging van bestuursvoorzitter Gevers om voor de belangen van studenten op te komen in de besprekingen met Ritzen kwam er een einde aan de bezetting.

1993 -  De gezellige bezetting

In april 1993 ontstond er wederom onrust onder studenten vanwege de aangekondigde bezuinigingen op de studiefinanciering door onderwijsminister Ritzen. Een groep van ruim zestig studenten besloot op 26 april over te gaan tot een bezetting van het Maagdenhuis die in de loop van de dag werd uitgebreid. 

Het protest moest de opmaat moest vormen tot de ‘Woeste, wilde weken’ die zouden worden georganiseerd in de aanloop naar een groot landelijk protest in mei. 

UvA bestuursvoorzitter Gevers, die ook betrokken was bij de bezetting van 1990, stond achter de actie van de studenten en werd daarom als eregast binnengehaald. Gevers sprak van een gezellige bezetting maar zorgde er wel voor dat de bezetting al snel werd gestaakt.

1996 - Een nuttige maar knullige bezetting

Een paar jaar later is het weer raak. Op 9 september 1996 eisten studenten een gesprek met de minister van Onderwijs vanwege het wetsvoorstel Modernisering Universitaire Bestuursorganisatie (MUB). De minister stelde met deze wet voor, de gekozen universiteitsraden te vervangen en zo de inspraak van studenten in te perken. 

De studenten verlangden van de minister dat hij dit voorstel in zou trekken en excuses zou maken voor de onderschatting van het belang van studenten. Een dag later werd het groepje studenten verwijderd omdat de actie, volgens de politie, nogal knullig was georganiseerd.

2005 - Protest tegen plannen Rutte

Tien jaar geleden vond de laatste bezetting voor de huidige inname van het Maagdenhuis plaats. Op 28 februari trok de protestgroep MaagdenHuisBeZet (MHBZ) het gebouw binnen en barricadeerde in een mum van tijd alle toegangswegen. 

De groep eiste een gesprek met staatssecretaris Rutte die voornemens was het collegegeld te verhogen en de inspraak van studenten verder in te perken. Rutte weigerde een gesprek en liet weten niet bereid te zijn de plannen te wijzigen. Het Maagdenhuis werd daartoe, na een bezetting van een paar uur, om 2.00 ‘s nachts door de politie ontruimd.

Bekijk ook de reportage die TweeVandaag destijds maakte over deze bezetting: