Het succes van tv-serie Chernobyl zorgt voor een stijging in het aantal toeristen in het verlaten rampgebied Tsjernobyl. Het fenomeen heet 'dark tourism' en is niet nieuw.
De Brits-Amerikaanse tv-serie Chernobyl duikt in de geschiedenis van de kernramp in Oekraïne in 1986. De populariteit van de serie heeft het toerisme naar het echte rampgebied enorm doen toenemen.
Escobar-tour
Dark tourism (donker toerisme) staat voor het opzoeken van plekken waar rampen hebben plaatsgevonden en waar (beroemde) mensen zijn overleden. Wat er nu gebeurt in Tsjernobyl kan vergeleken worden met de gebeurtenissen in de Colombiaanse stad, Medellín waar 's werelds beroemdste drugsbaron Pablo Escobar leefde én de dood vond.
Door de Netflix-serie Narcos, die in 2015 uitkwam, zijn de Escobar-tours niet meer aan te slepen. Aan de ene kant heeft de komst van de toeristen veel geld opgeleverd, maar toch zijn niet alle inwoners blij met de aandacht.
Liever bekend door de cultuur
"Je kunt dan spreken van culturele krenking. De meeste Colombianen willen dat hun land bekend wordt en dat er mensen komen, maar liever vanwege de schitterende natuur of mooi cultureel erfgoed dan vanwege die associatie met cocaïne en Pablo Escobar", vertelt Stijn Reijnders, hoogleraar Cultureel Erfgoed aan de Erasmus Universiteit.
Toch kunnen ze niet veel kunnen doen aan het imago dat de stad misschien wel voor altijd opgelegd krijgt. "De serie Narcos wordt door Amerikanen gemaakt en de toeristische tour-operators zijn meestal ook buitenlands. De locals hebben dus niet zo veel te zeggen."
JFK en Ground Zero
Waar komt die behoefte vandaan om deze rampplekken, waar je misschien ook nog steeds gevaar loopt, te bezoeken? "Onderzoek naar de motivatie laat zien dat mensen er enerzijds op afkomen, omdat ze het een spannende plek vinden. Thrill-seeking wordt dat ook wel genoemd. Maar er zijn ook mensen die het hebben over de historische sensatie die ze ervaren als ze op zo'n plek zijn. Bijvoorbeeld op de plek waar JFK in de jaren 60 is doodgeschoten. Het is een gewone weg, maar het feit dat daar een Amerikaanse president is neergeschoten, dat maakt die bocht speciaal."
Reijnders haalt ook Ground Zero in New York aan. "Die plek staat direct in contact met de afschuwelijke aanslag van 9/11. Mensen hebben dat nieuws gezien. Dat was zo een heftig beeld, je kunt het bijna een collectief trauma noemen. Als je dan daar op die plek staat, dan geeft het een speciale verdieping aan hetgeen dat je al zo vaak hebt gezien op beeld."
Is dark tourism verkeerd?
Of we dark tourism verkeerd moeten vinden? Reijnders denkt van niet, zolang je maar met respect omgaat met de plek.
Inmiddels hebben de makers van de serie Chernobyl toeristen opgeroepen om bij het bezoeken van de stad in gedachte te houden dat er mensen zijn omgekomen. Hij reageerde daarmee op de stroom aan vrolijke selfies die de afgelopen dagen voor commotie zorgde.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.