De Britse premier Johnson heeft het deze weken moeilijk. Er is kritiek op zijn coronabeleid en sinds hij zelf ziek werd, lijkt hij zijn charisma kwijt. Toch schrikt een no deal-brexit hem ondanks de coronacrisis niet af, zegt de Britse journalist Foster.
Peter Foster is één van de meest ingevoerde journalisten in het brexitdossier, hij schrijft er sinds 2015 over voor de Financial Times. En terwijl sommigen speculeren dat een getergde Boris Johnson makkelijker akkoord zal gaan met een brexitdeal, denkt Foster van niet.
De EU de schuld geven
"Als er nu nog een deal gesloten wordt, zal dat een heel magere zijn", analyseert hij. Dan zal er in januari nog steeds sprake zijn van frictie in de handelsstromen tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU."
Een deal zou op korte termijn in Johnson's gezicht kunnen ontploffen denkt Foster. "Als hij binnenkort terugkeert uit Brussel en een grote overwinning claimt omdat er een deal gesloten is, maar in januari blijkt dat er nog steeds vrachtwagens in de file staan bij Dover, zullen veel mensen zich afvragen wat die deal nu voor zin heeft. Het zou voordeliger kunnen zijn om geen deal te sluiten en de EU daar de schuld van te geven."
Hoe zat het ook alweer?
Deze weken zijn cruciaal in de onderhandelingen voor een handelsovereenkomst tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Vorig jaar is na 3 jaar onderhandelen een uittredingsovereenkomst afgesproken. Daarin werd vastgelegd dat er tot 31 december 2020 nog niets verandert in de handelsrelatie.
Nu wordt onderhandeld over de toekomstige handelsrelatie. Als er per 1 januari geen handelsdeal is, dan valt de handel tussen de EU en het VK terug op de regels van de wereldhandelsorganisatie (WTO). Dat betekent dat er quota en invoertarieven gaan gelden op export van beide kanten. Om dat te voorkomen moet er een deal gesloten worden. De tijd daarvoor dringt, de partijen hebben nog tot eind deze maand om het eens te worden. Alleen dan kan de overeenkomst per 1 januari worden ingevoerd. Komende donderdag is er een belangrijke EU-top over brexit.
Niet in vorm
Boris Johnson lijkt de afgelopen weken niet in vorm. We kennen hem van zijn onverwoestbare optimisme en meeslepende toespraken. Maar de Johnson van nu steekt bleekjes af bij de Johnson van vóór zijn corona-infectie. Onlangs werd hij in het Lagerhuis uitgedaagd door Labour-voorman Keir Starmer, maar Johnson bleef zitten en liet de uitnodiging voorbij gaan. Ook maakt hij geregeld fouten bij het uitleggen van zijn corona-beleid. In populariteitspeilingen legt Johnson het af tegen zijn minister van financiën Rishi Sunak, of oppositieleider Starmer.
"Hij staat onder enorme druk," zegt Foster hierover. "Hij is moe en er zijn media die schrijven dat hij geldproblemen heeft door de moeilijke scheiding van zijn ex-vrouw. Hij heeft een nieuwe baby en niet te vergeten: hij is nog steeds herstellende van corona. Veel geïnfecteerden voelen de effecten nog maanden nadien. En dat geldt ook voor hem, terwijl hij er een bizar werkregime als premier op nahoudt."
Onderhandelingen muurvast
En dan is er nog dat andere onderwerp. 'Get brexit done', is wat Johnson zijn kiezers vorig jaar voorhield. En veel Britten willen ook dat er nu eindelijk een einde komt aan de brexit-soap. Toch zitten de onderhandelingen voor een handelsdeal eigenlijk al sinds het begin muurvast. De verschillen zijn heel fundamenteel: de Britten willen zo frictieloos mogelijk handel drijven met de EU, maar wel volledig hun eigen wetten en regels bepalen. De EU stelt juist als harde voorwaarde dat de Britten zich aan de EU-regels houden, als er geen quota en handelstarieven worden ingevoerd.
Toch denkt Foster dat een handelsdeal nog wel mogelijk is. "De Britten moeten de EU vertrouwen geven dat ze niet de interne Europese markt zullen ondermijnen. Tegelijkertijd moet de EU accepteren dat het ons beleid niet meer direct of indirect kan controleren."
Economische schade
Het is moeilijk voor te stellen dat de Britten er naast de economische schade van de coronacrisis ook nog voor kiezen om de schade van een no deal-brexit daar bovenop te laden. Door corona is de Britse economie in het tweede kwartaal met bijna een vijfde gekrompen. Volgens de Londen School of Economics zou een no deal-brexit de Britten op de lange termijn een schade van 8 procent toebrengen.
Volgens Foster is dit toch iets dat Boris Johnson serieus overweegt. "De disruptie wordt uiteindelijk minder, en dan kan Johnson zeggen dat hij zijn poot stijf heeft gehouden bij de bureaucraten in Brussel. En dan kan hij er misschien nog wel een betere deal met de EU uit slepen." Over het algemeen wordt aangenomen dat als de Britten zonder handelsdeal uit de EU stappen, dat dat niet voor eeuwig zal zijn, en er in 2021 of later alsnog een overeenkomst zal komen.
'Varadkar-moment'
Sommigen suggereren dat er een nieuw 'Varadkar-moment' moet komen. Wijzend naar een verrassend moment in oktober vorig jaar, toen de onderhandelingen voor het uittredingsakkoord ook muurvast zaten maar een vriendelijk gesprek tussen Boris Johnson en de Ierse premier Varadkar een deal ineens toch mogelijk maakte.
Foster vreest dat het deze keer niet zo makkelijk gaat. "Toen was er nog één probleem dat opgelost moest worden: de Ierse grens, daarover kon Boris Johnson met Varadkar tot een overeenkomst komen. Nu is er niet zo'n makkelijke oplossing. Er liggen nu nog meerdere problemen op tafel die nog veel moeilijker op te lossen zijn. Wie weet zou een gesprek met de Franse premier Macron goed zijn. Boris en hij lijken met elkaar op te kunnen schieten, en aangezien Frankrijk zich van alle EU-landen het hardst opstelt, zou het goed zijn als een compromis van zijn kant komt."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.