Een brugklasperiode van 3 jaar en daarna doorstromen naar het vmbo, de havo of het vwo. Wat de Onderwijsraad betreft, wordt dat het nieuwe normaal. Een scholenkoepel in Zwolle doet dit al sinds 2017. "Dit is niet voor iedereen, laat leerlingen kiezen."
Deze 'tienerscholen', zoals ze ook wel worden genoemd, zouden kansenongelijkheid in het onderwijs moeten verkleinen.
Meer tijd
Scholenkoepel Openbaar Onderwijs Zwolle en Regio (OOZ) werkt al sinds 2017 op deze manier. Onderwijsroute 10-14 noemen ze het daar. Het definitieve advies wordt uitgesteld, waardoor een leerling langer de tijd krijgt om zich te ontwikkelen.
Kinderen zijn welkom vanaf hun 10de tot en met hun 14de jaar. Leerlingen met verschillende leeftijden en niveaus delen het klaslokaal en komen daardoor met elkaar in contact. Als duidelijk wordt welke onderwijsrichting het beste bij een kind past, kan het uitstromen naar het gekozen niveau.
Positieve reactie
"Het gaat er niet om dat kinderen op een 'laag' niveau binnenkomen en 'hoger' uitstromen. Het gaat erom dat ze het niveau vinden dat bij hen past", zegt docent en pedagoog Sebastiaan van der Laan. Hij is sinds de start betrokken bij onderwijsroute 10-14 bij OOZ.
De onderwijsvorm spreekt hem aan omdat hij, naar eigen zeggen, dagelijks ziet hoe positief leerlingen erop reageren.
Verschillende tempo's
"Ze ontwikkelen zich niet allemaal in hetzelfde tempo. De een is klaar voor het gymnasium in groep 7, terwijl de ander in het eerste jaar van de brugklas nog geen idee heeft", zegt hij.
"Tegelijkertijd wil de maatschappij wel dat alle kinderen op hetzelfde moment door het hoepeltje springen." Volgens Van der Laan valt er veel winst te behalen door elk kind expliciet te vragen wat het nodig heeft. "Dat is wat we hier doen."
Hokjesdenken
Hoewel onderwijsroute 10-14 past bij het recente advies van de Onderwijsraad voor een driejarige brede brugklas, heeft docent Sebastiaan van der Laan kanttekeningen bij dat advies.
Hij vindt dat deze onderwijsvorm niet op iedere school moet worden ingevoerd. "Bied het aan aan kinderen die het nodig hebben, niet aan leerlingen die allang weten wat ze willen. Door dit voor het hele onderwijs verplicht te maken, creëer je opnieuw hokjes. Zorg voor keuze, wees flexibel."
Kapitaalvernietiging
Maar de Onderwijsraad ziet dat anders. Een driejarige brede brugklas op elke middelbare school kan helpen om verschillen te verkleinen, zegt voorzitter Edith Hooge van de Onderwijsraad.
"In ons huidige onderwijsstelsel moeten kinderen al op 11-jarige leeftijd een keuze te maken, veel te vroeg. Leerlingen met dezelfde talenten, maar een verschillende achtergrond, komen zo niet op hetzelfde niveau terecht." Veel kinderen volgen daardoor onderwijs onder hun niveau, zegt Hooge. "En dat is behalve verlies van talent ook slecht voor de economie en de samenleving. Het is kapitaalvernietiging."
Ongelijkheid toegenomen
Uit onderzoek van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat de kansenongelijkheid in Nederland is toegenomen.
Een kind in een gezin uit de laagste inkomensklasse heeft 12 procent kans om als volwassene tot de groep met de hoogste inkomens te behoren. In 2005 was dat nog 14 procent. De coronacrisis heeft deze verschillen nog groter gemaakt.
Bron: Centraal Planbureau
Niets geleerd van het verleden
Dat het plan van de Onderwijsraad leidt tot minder kansenongelijkheid is niet voor iedereen vanzelfsprekend. Volgens oud-coördinerend inspecteur hoger onderwijs Ferry de Rijcke zal zo'n stelselwijziging de problemen in het onderwijs niet oplossen.
"Ik heb het gevoel dat de Onderwijsraad niet goed naar het verleden heeft gekeken, naar wat er al is geprobeerd en is mislukt."
Middenschool
De Rijcke doelt op de 'middenschool', die in 1975 door het kabinet Den Uyl werd ingevoerd. "Toen werd ook gesteld dat je gelijkheid zou kunnen bevorderen door leerlingen langer bij elkaar te zetten. Maar dat hele plan mislukte", zegt hij.
"Veel ouders van kinderen met 'hoge' schoolprestaties voelden er niets voor om hun kinderen naar een school te sturen waar vooral leerachterstanden werden weggewerkt." Volgens Hooge van de Onderwijsraad is inmiddels aangetoond dat kinderen met 'hogere' capaciteiten geen enkel nadeel ondervinden van een driejarige brugklas. "Terwijl kinderen met een 'lager' startniveau juist in staat zijn om hun talenten te ontwikkelen."
Grote klassen
De Rijcke is het wel met Hooge eens dat er iets aan de problemen in het onderwijs gedaan moet worden. "Er zijn steeds meer kinderen die allerlei basisvaardigheden niet goed verwerven. Maar met brede brugklassen lossen we dit niet op. Differentiatie is heel ingewikkeld in de grote klassen van tegenwoordig. Zeker in combinatie met het huidige personeelstekort."
Hij neemt een brede brugklas met 25 leerlingen als voorbeeld: "Die leerlingen moet je een bepaald vak bijbrengen, terwijl ze allemaal in andere fases van hun ontwikkeling zitten. Hoe begeleid je al die afzonderlijke leerlingen? Dat is een onmogelijke opgave. Hoe breder de samenstelling van een klas, hoe lastiger voor leraren om aan al die verschillen recht te doen."
Meer geld naar ict
De Rijcke zou liever zien dat de 8,5 miljard euro van het Nationaal Programma Onderwijs besteed wordt aan het werven van personeel en het kleiner maken van de klassen. "Andersoortig personeel zou ook heel goed zijn, zoals in Finland. Daar heb je veel meer personeel op een school, mensen die leraren helpen."
Ook zou er wat hem betreft meer geïnvesteerd moeten worden in ict. "Ik vind het jammer dat de Onderwijsraad hier nauwelijks oog voor heeft. In het hele advies worden er een paar zinnen aan gewijd. Met digitale lesmethodes kun je variëren in leerinhoud, -tempo en -stijlen. Zo kunnen ze een grote bijdrage leveren aan het wegwerken van leerachterstanden, zonder dat je meteen het hele stelsel hoeft te hervormen."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.