Grazen er straks geen koeien meer in de Noord-Hollandse wei? Om bodemdaling tegen te gaan, wil de provincie veengebieden vernatten. Grasvelden veranderen dan in moerassen. Boeren trekken de laarzen uit en protesteren bij het provinciehuis.
"Dit betekent voor heel veel van mijn collega's einde bedrijf, want als de plannen doorgaan staat de veenweide op sommige plekken helemaal onder water." Boer Jan de Wit legt uit hoe de toekomst er uitziet als de vernatting doorgaat. "Dit houdt in dat je geen vee meer in de wei kunt laten lopen, en er geen gras van af kunt halen om de dieren mee te voeden. Zo is de veenweide met koeien gedoemd om ten onder te gaan."
Koeien in het moeras
De Nederlandse bodem daalt, en snel. Het veen ontwatert door de landbouw, daardoor dreigt het veenweidegebied zo'n 200.000 hectare te verdwijnen. Daarvan ligt 27.000 hectare in Noord-Holland ligt; er werken zo'n 350 boeren.
"Het idee van de provincie Noord-Holland is om het gebied zodanig te verwateren dat er geen koeien meer kunnen lopen," zegt Sjaak Hoogendoorn, boer en voorzitter van het Collectief Water, Land en Dijken. "In plaats daarvan moeten melkveehouders overstappen op natte teelt, zoals Lisdodde en Azolla: moerasachtige gewassen om te oogsten en andere materialen als isolatie- en bouwmaterialen of veevoer van te maken."
"Het probleem is groter dan Noord-Holland", legt Rona Uitentuis, van LTO Noord-Holland, uit. Ook in Zuid-Holland, het westelijk deel van Utrecht en ook Friesland en Groningen is heel veen te vinden dat last heeft van bodemdaling. Maar de provinciën gaan daar niet hetzelfde mee om. In Zuid-Holland wordt heel veel gedaan aan onderwaterdrainage en om dat samen met de boeren op te pakken. Dat is iets wat Noord-Holland echt beter zou kunnen doen."
Boze boeren
Hoogendoorn is geschokt: "De Rijp is een van de mooiste gebieden van Nederland, een iconisch landschap waar koeien nog in de wei lopen. Er leven weidevogels leven en komen jaarlijks een miljoen toeristen. De veehouderij is onze passie. Je kunt niet ons verlangen dat we zomaar even overschakelen naar plantenteelt. Dat kost jaren, ik denk zelfs wel een generatie."
Hoogendoorn erkent het probleem: "Bodemdaling is eindig. We lossen het op door het waterpeil steeds iets te verlagen om droge voeten te houden, maar het verschil met zeeniveau wordt steeds groter. Er moet een oplossing komen." Maar hij en andere protesterende boeren willen dat de provincie nog een andere manier onderzoekt om bodemdaling tegen te gaan.
Druk opvoeren
"Een oplossing is drukdrainage: het veen 's zomers vochtig houden. Dan verteert veen minder en daalt het niet. Andere provincies met veen experimenteren hier ook mee", zegt Hoogendoorn. Er is nog een ander motief: "Het gaat niet alleen om bodemdaling, ook om CO2-uitstoot die door die daling vrijkomt. Wij willen dat goed wordt onderzocht wat bij verschillende methodes de uitstoot is."
Vanmiddag bespreekt de provincie de plannen. Enkele boeren uit Noord-Holland zijn per tractor naar het provinciehuis in Haarlem gereden om te protesteren.
De gedeputeerde
Cees Loggen, gedeputeerde van de provincie Noord-Holland, heeft begrip voor de zorgen van de boeren. "Als je al generatie op generatie in dat gebied zit en er komt dan zo'n vraagstelling over je heen, dan snap ik dat. Maar boerenorganisaties zullen in het vervolgproces ook aan tafel gevraagd worden."
Op die manier hoopt hij tot een oplossing te kunnen komen. "We moeten kijken welke maatregelen nu waar passen. Het is geen 'one size fits all', absoluut niet. We zullen echt naar maatwerk moet kijken." Toch wil de gedeputeerde niet voorbarig zijn. "Dan loop ik al erg ver vooruit op iets waarvoor nog echt veel onderzoek nodig is."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.