Blijf uit mijn aura! De strijd om persoonlijke ruimte en de zoektocht naar een nieuw normaal nu de anderhalve meter weg is

Knuffelen, kussen, dicht op elkaar staan: het mag weer. De anderhalve meter is niet meer. De een vindt dat fijn, de ander mist de verplichte afstand nu al. "Over een half jaar kan er een nieuwe 'normale' manier van begroeten zijn."

De een schudt graag een hand, de ander kust weer op de wang en weer een ander houdt het nu liever bij een elleboog. Dat kan ongemakkelijke situaties opleveren. "De standaardbegroeting bestaat niet meer", zegt sociaal psycholoog aan de Rijksuniversiteit Groningen Arie Dijkstra. "Het afgelopen anderhalf jaar hebben we geleerd wat we zelf fijn vinden."

Kussen met je verre neef

Voor corona had al niet iedereen zin om kussen uit te delen aan de hele familie, of een jarige collega. "Het gebeurde omdat het 'normaal' was", zegt Dijkstra. "Voor veel mensen gold dat ze, zelfs als ze het vervelend vonden, die verre neef toch een zoen gaven."

Het afgelopen anderhalf jaar kon dat niet. We begroetten elkaar op een andere manier. Denk aan de elleboogstoot of zwaaien op afstand. "Sommigen misten het knuffelen, maar anderen waren opgelucht. Het verschilt per persoon wat iemand prettig vindt."

Banden warm houden

"Persoonlijke afstand zegt iets over de intimiteit van je relatie, over hoe 'close' je bent met iemand", zegt Dijkstra.

Over het algemeen geldt het volgende: "Dichtbij is warm en vertrouwd, ver weg wordt gezien als koud, zakelijk en zelfs onbetrouwbaar. Een knuffel laat zien dat je iemand leuk vindt, terwijl een hand opsteken neutraler overkomt."

Ik hou van je, op afstand

Wat je doet als je afstand wil houden, maar niet 'koud' wil overkomen? "Als je zelf geen handen wil schudden, kan je al in een vroeg stadium bijvoorbeeld het gebaar van een boks maken", adviseert de psycholoog.

Maar wees wel duidelijk en op tijd: "Laat je arm niet langs je lijf hangen, maar steek je vuist duidelijk uit." Hij doet dit zelf en naar eigen zeggen werkt het prima. "Mensen weten dan precies wat de bedoeling is." En er zijn andere manieren: deelnemers van een groot congres droegen afgelopen week bijvoorbeeld bandjes, die aangaven of ze een hand of boks wilden geven, of afstand wilden houden.

Rekening houden

En als jij wél wil knuffelen, maar die ene vriend niet? "Praat erover", zegt Dijkstra. "Als je z'n wens om afstand te houden niet respecteert, onderdruk je diegene in zijn behoefte." En dat is slecht voor de vriendschap.

Diegene voelt zich dan niet fijn meer bij jou. "En niet alleen op het moment van de knuffel maar daarvoor al. Je gaat minder afspreken, omdat je van tevoren al tegen de knuffel opkijkt." Er zijn overigens genoeg alternatieven voor knuffelen als je 'close' bent met iemand, zegt Dijkstra. "Je kunt bijvoorbeeld meer complimenten geven of even glimlachen naar iemand."

Toekomst

Wat de toekomst zal brengen, durft Dijkstra niet met zekerheid te zeggen. "Maar het zou ideaal zijn als we onszelf aanleren om ons altijd zo te gedragen als wanneer we iemand met een andere culturele achtergrond begroeten dan we zelf hebben. Dan denk je er - als het goed is - ook even over na hoe je die persoon gaat begroeten. 'Moet ik buigen, knik in mijn hoofd, doet diegene het op dezelfde manier als ik?' Zo kan je tot een overeenstemming komen."

Het belangrijkste advies van de psycholoog is dan ook: goed kijken wat de ander wil en openstaan voor een variatie van mogelijkheden. "Wacht even voordat je een hand uitsteekt. Je kunt voorzichtig een balletje opgooien maar je kunt ook gewoon vragen wat de ander wil. Maar over een half jaar kan er best wel een nieuwe 'normale' manier van begroeten zijn."