Bijna kwart van politiebureaus is afgelopen 5 jaar dichtgegaan: 'Agenten verdwijnen uit de wijken'

In de afgelopen 5 jaar heeft bijna een kwart van de politiebureaus de deuren moeten sluiten. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Nationale Politie. Burgemeesters luiden de noodklok: "Je gaat gewoon minder politie zien."

In alle regionale eenheden van de politie is het aantal politiebureaus de laatste 5 jaar afgenomen. Waren er in 2019 in totaal nog 293 van zulke zogenoemde 'teambureaus' in Nederland, nu zijn dat er 227. Een daling van bijna een kwart dus.

Dag en nacht terecht

Vooral in de regio Rotterdam zijn veel politiebureaus - waar burgers dag en nacht terecht kunnen om bijvoorbeeld aangifte te doen - gesloten. Daar verdwenen sinds 2019 zestien van de 38 bureaus, bijna de helft.

Maar ook in politieregio Noord-Nederland, waar Friesland, Groningen en Drenthe onder vallen, hebben de afgelopen jaren veel bureaus de deuren gesloten: ruim een derde van het totaal. En daar blijft het niet bij, weten ze ook in Wolvega.

'Hele slechte zaak'

In de Friese plaats is nu nog een standplaats van de politie, maar die sluit volgend jaar. Tot grote woede van burgemeester André van de Nadort, die het 'een hele slechte zaak' noemt dat burgers straks naar Heerenveen moeten om fysiek aangifte te kunnen doen.

"Je ziet dat de politie verdwijnt uit de steden, maar vooral uit de dorpen en de wijken", vertelt hij. "En voor het vertrouwen in de politie is het heel belangrijk dat agenten zichtbaar zijn in de wijk. Je gaat gewoon minder politie zien."

Binding met de wijk

Daarnaast is het volgens de burgemeester cruciaal dat politiemensen een binding hebben met 'hun' wijk. "Omdat wij nog een eigen bureau hebben beginnen wijkagenten nu nog hier hun dienst. Dit is de plek van waaruit ze werken, van hieruit gaan ze de wijk in."

Op die manier bouwen ze een band op met de wijk en de bewoners, legt Van de Nadort uit. Maar hij is bang dat die band verloren gaat als agenten straks vanuit Heerenveen moeten gaan werken. "Daarom moet dit bureau in Wolvega behouden blijven", vindt hij.

Meer blauw op straat

Meer blauw op straat is een van de speerpunten van het nieuwe kabinet, blijkt uit het eerder deze maand gepresenteerde regeerprogramma. Het kabinet-Schoof wil dan ook fors inzetten op het vergroten van de zichtbaarheid van agenten.

Hierbij kiest het kabinet voor meer politieposten in bijvoorbeeld gemeentehuizen, bibliotheken en andere plekken in wijken. Alleen zijn deze loketten maar beperkt open, zeker vergeleken met 'echte' politiebureaus. Ook kunnen burgers vaak alleen op afspraak langskomen.

Ook minder politieposten

Maar ook veel van dit soort politieposten zijn de afgelopen jaren verdwenen, blijkt uit cijfers die EenVandaag bij de Nationale Politie heeft opgevraagd. Al ging de afname wel iets minder hard in vergelijking met de daling van het aantal politiebureaus.

5 jaar geleden waren er nog 296 politieposten verspreid over Nederland, inmiddels zijn dat er 271. De sluiting van dit soort loketten volgt wel op een periode waarin al honderden politiebureaus in Nederland werden gesloten.

Nationale Politie

Dat er nu veel minder plekken zijn waar burgers kunnen aankloppen bij de politie is volgens Pieter van Vollenhoven het gevolg van de komst van de Nationale Politie, inmiddels bijna 12 jaar geleden. De oud-voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid deed een uitgebreide studie naar die invoering en de gevolgen ervan voor kleine en middelgrote gemeenten.

Van Vollenhoven legt uit dat het sluiten van politiebureaus een bewust onderdeel was van de reorganisatie van de politie. "Zonder enige onderbouwing werd vastgesteld dat er zoveel geld bespaard zou worden", vertelt hij. "Maar dat was nergens op gebaseerd en die bezuinigingen zijn gewoon doorgezet."

'Niet in Wolvega, maar in Amsterdam'

"Daar zie je nu het effect van: minder agenten in de wijk", concludeert Van Vollenhoven. Terwijl bij de invoering van de Nationale Politie was afgesproken dat wijkagenten 80 procent van hun uren in de wijk aanwezig zouden zijn. De overige 20 procent van de werktijd konden ze worden ingezet voor landelijk acties, zoals het begeleiden van grote evenementen of demonstraties.

Maar burgemeester Van de Nadort weet dat de realiteit vaak anders is. "Mijn ervaring is dat het in tijden van krapte, zoals afgelopen zomer, het precies andersom is. Dat agenten maar 20 procent van hun tijd in de wijk zijn en 80 procent elders", vertelt hij. "De realiteit is dat mijn wijkagent bijvoorbeeld vorige week het grootste deel van de tijd actief was in Amsterdam."

Rol van burgemeester

Van Vollenhoven ziet dat burgemeesters niet meer gaan over de inzet van hun eigen agenten. "De Nationale Politie bepaalt over hoeveel agenten een burgemeester kan beschikken en wanneer ze inzetbaar zijn. Dan heeft een burgemeester niks meer in te brengen", concludeert hij uit zijn studie.

Dat terwijl ze wel wettelijk verantwoordelijk zijn voor de openbare orde in hun gemeente, benadrukt de professor. "De gezagsfunctie van de burgemeester van kleinere gemeenten is eigenlijk een wassen neus geworden", zegt Van Vollenhoven stellig. "Dat vind ik fout."

Terug naar wijkteams?

Hij pleit er dan ook voor om het hele systeem om te gooien en opnieuw wijkteams bij de politie in te voeren. "Het gaat erom dat gemeenten over een vast team van agenten moeten kunnen beschikken. En dat die wijkagenten dan niet meer kunnen worden weggetrokken uit de wijk."

"Dan krijg je weer echte wijkagenten die vertrouwd zijn met de buurt en waar burgers ook sneller op afstappen om zaken te melden of om aangifte te doen. Zoals het vroeger was: de politie kende jou en jij kende de agent", zegt hij. "Dus we moeten echt toe naar vaste wijkteams."

Negatieve reacties

In Wolvega merkt burgemeester Van de Nadort nu al de gevolgen van de aanstaande sluiting van het politiebureau. Het nieuws gaat als een lopend vuurtje door de gemeente en de reacties zijn niet bepaald positief, ziet hij.

"Alleen al de mededeling dat het bureau dichtgaat, levert nu al reacties op van jongeren die zeggen: 'Volgend jaar zijn jullie toch weg en kunnen we doen wat we willen.'" Zo werkt het natuurlijk niet, benadrukt de burgemeester. "Maar impact van dit besluit is buitengewoon slecht. Het doet iets met veiligheidsgevoel ook hier."

'Politiebureaus minder nodig'

De Nationale Politie laat in een reactie weten dat politiebureaus er zijn ter ondersteuning van het politiewerk. "En dat werk is steeds minder afhankelijk geworden van een fysiek kantoor", verklaart een woordvoerder over de sluiting van dit soort bureaus.

"Waar collega's vroeger voor allerlei handelingen terug naar het bureau moesten, kunnen ze tegenwoordig met digitale hulpmiddelen bijna overal hun werk doen", legt hij uit. "Het openhouden van bureaus kost bovendien tijd en geld, en met beide moeten we zorgvuldig omspringen."