Bijna 40.000 nieuwbouwwoningen staan of komen zo dicht op een drukke weg, dat ze niet meer voldoen aan de gezondheidsrichtlijn van de GGD. Dat blijkt uit onderzoek van Investico samen met EenVandaag. "Je ademt dag in dag uit fijnstof en ultrafijnstof in."
Uit data-onderzoek van onderzoeksplatform Investico naar meer dan 400.000 nieuwbouwwoningen blijkt dat 204 projecten te dicht op een (drukke) weg staan of worden gebouwd. Samen zijn die projecten goed voor 37.652 woningen, die in een deel van de gevallen nog gebouwd moeten worden. Het gaat in veruit de meeste gevallen om huurwoningen.
Slecht voor gezondheid
Om te bepalen of de woningen te dicht op de weg staan, is gebruikgemaakt van de GGD-richtlijn Luchtkwaliteit en Gezondheid. Daarin staat een minimumafstand van 25, 50 of 150 meter, afhankelijk van het soort en drukte van de weg. De huizen waar die minimumafstand niet wordt gehaald, begeven zich in een zone met een verhoogd gezondheidsrisico.
Ook de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) waarschuwt daarvoor: de woningen overschrijden de advieswaarden flink. "Daar schrik je natuurlijk toch wel van", zegt longarts Leon van den Toorn van het Erasmus MC in Rotterdam. "Als je daar naast woont, adem je dag in dag uit fijnstof en ultrafijnstof in. Probleem daarbij is dat het diep in de luchtwegen kan komen of zelfs wordt opgenomen in het bloed."
Ouderenwoningen langs snelweg
"Dat geeft bijvoorbeeld ontstekingen, waar mensen met astma direct last van krijgen", vervolgt Van den Toorn. "En op de lange termijn zie je dat breder: ook allerlei organen krijgen daar dan last van. Denk aan hart- en vaatziekten, denk aan kanker op latere leeftijd. Dat zijn allemaal effecten die hiermee geassocieerd zijn. We weten dat hoe meer fijnstof je inademt in je leven, hoe schadelijker het wordt."
Vooral kwetsbare groepen, zoals ouderen, wordt daarom geadviseerd niet te dicht op een weg te wonen. Toch zien we ook deze groepen terug komen in de lijst met nieuwbouwprojecten naast zo'n weg. Bijvoorbeeld bij de A4 in Zoeterwoude, waar een zorgflat voor ouderen wordt gebouwd langs de snelweg.
Verantwoording
Voor dit onderzoek keek Investico naar duizenden woningbouwplannen die verkregen zijn via Cobouw Bouwberichten, het kennisinstituut en vakblad voor de bouw. Het bevat plannen tot 11 jaar in de toekomst en gaat om 417.878 nieuwbouwwoningen.
Voor de wegen is gebruikgemaakt van een combinatie van twee datasets die naar aanleiding van het vorige onderzoek naar vervuilde lucht bij scholen, kinderdagverblijven en sportvelden is verrijkt. Zo zijn er bijvoorbeeld nieuw gebouwde tunnels aangebracht in de dataset, zodat deze locaties niet meegenomen zouden worden in de berekening bij de afstand tot de bouwprojecten.
De locaties van de bouwprojecten zijn vervolgens vergeleken met de afstand tot de weg, waarbij de minimumafstanden van de GGD-richtlijn Luchtkwaliteit en Gezondheid is aangehouden. Waar het bouwproject (deels) te dicht op de weg leek te zijn, is vervolgens handmatig gecontroleerd of de berekening klopte en om hoeveel woningen het ging.
In het onderzoek is samengewerkt met Trouw, De Groene Amsterdammer, De Gelderlander, Tubantia, De Stentor, Leidsch Dagblad, Noordhollands Dagblad, Vers Beton en de Brabantse onderzoeksredactie.
Deze publicatie is tot stand gekomen met steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.
Bewoners niet ontevreden
Toch zijn bewoners van de projecten vaak al blij dat ze een woning hebben kunnen vinden. Al ze zich zorgen maken in is het in eerste vooral om eventuele geluidsoverlast en minder om de luchtkwaliteit. Zo zeggen ze: "Hier hebben we toch een luchtfilter voor?" Ook Ferry, die in Amersfoort naast een weg woont in een sociale huurwoning, was in eerste instantie blij een plek gevonden te hebben. Maar inmiddels merkt hij ook de nadelen.
"Vanaf kwart voor zes 's ochtends begint het verkeer en rond half elf 's avonds eindigt het. Dus als ik een ochtenddienst heb, hoef ik geen oordopjes in want dan heb ik een natuurlijke wekker." En ook over de luchtkwaliteit kan hij zich soms zorgen maken. "Ik heb het een keertje opgezocht, welke gezondheidsrisico's je door veel fijnstof in de lucht kan krijgen. In die berekening kwam ik op 'matige luchtvervuiling' uit, maar dat is al een verhoogd risico op gezondheidsklachten."
Vooral huurwoningen
Bij een kwart van de projecten worden zowel huur- als koopwoningen gebouwd. In verschillende gevallen komen daarbij de sociale huurwoningen het dichtst op de weg te staan. Bijvoorbeeld in Almere, waar ruim 9.000 nieuwe woningen komen. Slechts 224 daarvan staan te dicht op de weg, maar dit is wel allemaal sociale huur.
Maar ook in de vrije sector staan veel nieuwe huurwoningen te dicht op de weg. "Dan haal je de meeste winst eruit", legt planoloog aan de Universiteit van Amsterdam Mendel Giezen uit. "De koopprijs van de grond is voor de ontwikkelaars door de locatie lager, maar de huurprijs die zij vervolgens kunnen vragen is dat niet. Dat komt vooral omdat er een woningtekort is."
Meer bijbouwen
Bovendien verwacht de GGD dat op steeds meer plekken dicht op de weg bebouwing zal plaatsvinden. "'Dit is echt de beste locatie', zeggen gemeenten dan nadat wij hebben gezegd dat we het geen goed idee vinden", vertelt voorzitter Marieke Dijkema van de werkgroep Lucht van de GGD.
Maar bewoner Ferry uit Amersfoort laat zich daar niet meer toe overhalen. Zijn volgende woning wil hij het liefst ver van de grote weg af. "Als het aan mij ligt, ga ik middenin het bos wonen. Lekker in de natuur. Maar ik heb nu nog niet echt die keuze."
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.