Bij prik in huid in plaats van spier haal je 5 keer meer coronavaccins uit een flesje, blijkt uit Nederlands onderzoek

Geen 10, maar 50 coronavaccins uit een flacon. Dat kan als een inenting niet in de spier maar in de huid wordt gezet. De eerste resultaten van Nederlands onderzoek hiernaar zijn veelbelovend. "Dit kan enorm schelen voor de globale vaccinatiestrategie."

Alle coronavaccins worden momenteel via spierweefsel toegediend. Goedkeuring van onder meer het Europees Medicijn agentschap (EMA) - die bepaalt of een vaccin veilig is voor toelating op de geneesmiddelenmarkt - is gebaseerd op deze methode. Maar waarom eigenlijk? Die vraag stelde internist en infectioloog Anna Roukens zich af.

Andere vaccins in de huid

"Andere vaccins, bijvoorbeeld tegen hondsdolheid of tuberculose, worden van oudsher in de huid geïnjecteerd. Dat werkt vaak heel efficiënt, dus waarom zou dat niet ook voor vaccinatie tegen COVID-19 gelden? Het verbaasde me dat daar helemaal geen onderzoek naar was gedaan", zegt ze.

En dus besloot Roukens zelf te onderzoeken of je coronavaccins ook veilig via de huid kan geven. En of dat misschien zelfs beter uitpakt wat betreft de effectiviteit van het vaccin.

Geen onbekende bijwerkingen

"We zijn met een groep collega's binnen het Leids Universitair Medisch Centrum in het voorjaar begonnen met het onderzoek", vertelt ze. "Allereerst keken we bij een kleine groep vrijwilligers, zo'n 25 personen, of het vaccin veilig via de huid kon worden gegeven en er geen onbekende bijwerkingen ontstaan."

En dat bleek zo te zijn; er werden alleen milde bijwerkingen gezien. "Maar de hamvraag was natuurlijk: wat doet vaccinatie via de huid? Werkt het? En zo ja, beschermt het even goed als vaccinatie via de spier?"

'Eerste resultaten zijn verbluffend'

Sinds deze week zijn de eerste concrete resultaten over de effectiviteit van coronavaccinatie via de huid. De onderzoekers waren verbluft: "We gaven veel minder vaccin, maar toch zagen we dat de testpersonen na verloop van tijd antistoffen aanmaakten. Zelfs als proefpersonen 5 of zelfs 10 keer mínder coronavaccin kregen dan normaal wordt gegeven", zegt Roukens.

De reden waarom vaccineren via de huid zoveel efficiënter kan werken zijn de zogeheten dendritische cellen, waarvan er een heleboel in de huid zitten. "Deze cellen zorgen ervoor dat het immuunsysteem wordt aangezwengeld. En omdat er hiervan in de huid veel meer zitten dan in spierweefsel, heb je dus blijkbaar veel minder coronavaccin nodig om immuniteit tegen COVID-19 op te bouwen."

50 in plaats van 10 vaccinaties uit een flacon

Goed nieuws dus, want een flacon Moderna-vaccin - het vaccin waarmee het onderzoek wordt uitgevoerd - zou dan goed zijn voor vaccinatie van 50 personen in plaats van 10 personen.

"Er moet nog wel goed worden onderzocht of de hoeveelheid antistoffen die wordt aangemaakt bij huidvaccinatie ook echt voldoende bescherming biedt", waarschuwt Roukens. "We hebben nu maar een heel beperkte groep onderzocht. Je wilt dat veel breder trekken; man, vrouw, jong, oud, gezond of met onderliggende ziektes. Deze vorm van vaccinatie moet natuurlijk wel voor iedereen veilig en goed werken."

Impact op wereldwijde vaccinatiestrategie

Als huidvaccinatie veilig en efficiënt blijkt te zijn zou dat enorme impact kunnen hebben op de wereldwijde vaccinatiestrategie. De lengte van de pandemie zou dan zomaar eens met 1,5 jaar ingekort kunnen worden, vermoedt gezondheidseconoom Xander Koolman.

Maar hij ziet ook een kink in de kabel. "Als ze er veel geld door verliezen, zal er geen animo zijn vanuit de farmaceutische industrie om geld te stoppen in dit soort onderzoek."

Vast bedrag per gevaccineerd persoon

Koolman denkt dat dit zou kunnen gebeuren wanneer landen hetzelfde bedrag willen blijven betalen per flesje. "Dan hebben de farmaceuten veel te verliezen, want dan gaan ze omzet missen. Maar als je een vast bedrag per gevaccineerd persoon afspreekt in plaats van per flacon, zijn ze eerder over te halen om te investeren. En het maatschappelijke belang van snel vaccineren is stukken groter dan het belang om zo min mogelijk betalen."

De bedragen vindt Koolman ook best meevallen. "Als je kijkt hoe cruciaal vaccinatie is, dan is de prijs van enkele euro's tot maximaal 20 euro per prik ten opzichte van andere geneesmiddelen die we gebruiken een koopje."

Onderzoek mogelijk dankzij crowdfunding

Voor Roukens is het rekensommetje van de gezondheidseconoom vooralsnog toekomstmuziek. "Het is erg lastig om financiële steun te vinden. Voor het eerste deel van het onderzoek zijn we noodgedwongen een crowdfundingsactie begonnen."

"Anders was de hele studie niet van de grond gekomen. En nu het nodig is om breder te kijken of de huidvaccinatie bij iedereen even goed werkt, is ook daar geen geld voor. Terwijl je juist snel door wilt omdat er wereldwijd miljarden mensen nog niet gevaccineerd zijn."

'Nauwelijks ingewikkelder dan inenten in de spier'

Roukens hoopt dat haar onderzoek naar huidvaccinatie op niet al te lange termijn tot een goedkeuring van deze methode leidt. "Het kan zoveel efficiënter uitpakken en kan enorm schelen voor de globale vaccinatiestrategie."

Ook is het nauwelijks ingewikkelder dan inenten in de spier, zegt ze. "Na zo'n vijf keer oefenen kunnen mensen het wel."