Beveiligingsdienst Tweede Kamer greep niet in bij Russische poging tot inmenging in politieke partij Splinter

Voor het eerst zou Russische inmenging bij een Nederlandse politieke partij zijn blootgelegd. Dat zegt Pieter Cobelens, oud-directeur van de Militaire Inlichtingendienst (MIVD) over het EenVandaag-onderzoek naar een mysterieuze Rus genaamd Vadim Belikov.

De Rus benaderde voor de Tweede Kamerverkiezingen de Nederlandse politieke partij Splinter en beweerde geld te kunnen regelen; een bedrag van 250.000 euro. "Het wekt de indruk dat men geprobeerd heeft een Nederlandse politieke partij te infiltreren", zegt Cobelens hierover.

Korte lijntjes met Moskou

Belikov zei dit te willen doen vanwege zijn betrokkenheid bij vrouwenrechten. "We zijn er niet op ingegaan, want het was nogal vaag en het voelde niet goed", zegt Frank van Kooten, man van Splinter-lijsttrekker Femke Merel van Kooten-Arissen en tot aan de verkiezingen de ambtelijke secretaris van haar fractie. Het contact met Belikov hebben zij hierna stopgezet.

De opmerking van Van Kooten betekende voor EenVandaag het begin van een uitgebreid onderzoek naar de mysterieuze Rus, die een façade van wereldverbeteraar lijkt op te trekken, mistige functies bekleedt en over korte lijntjes beschikt met Moskou. Zo richtte Belikov een stichting op samen met een lid van de Nachtwolven, een ultra-nationalistische motorbende die dicht tegen Poetin aanschurkt.

Geen verder onderzoek

Van Kooten deed melding over de zaak bij de Beveiligingsdienst van de Tweede Kamer (BVA). De BVA beweert de melding van Splinter op waarde te schatten. 'Direct is onderkend dat er sprake zou kunnen zijn geweest van een mogelijke poging tot ongewenste beïnvloeding en/of buitenlandse inmenging', schrijven zij.

Toch start er geen onderzoek of wordt de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) ingelicht. Dat komt volgens de BVA omdat Splinter geen expliciete toestemming voor verder onderzoek gaf. De voorzitter van de Tweede Kamer wordt daarom ook niet op de hoogte gebracht.

'Dit mag geen tweede keer gebeuren'

"Merkwaardig", vindt Van Kooten. "Ik doe toch geen melding om vervolgens geen onderzoek te laten doen. Wij wilden juist weten waar we mee te maken hadden."

Woordvoerders van inlichtingendiensten NCTV en AIVD verzekeren dat het voor hun diensten niet nodig is om toestemming van een melder te hebben om informatie aan hen over te dragen. Kortom, de informatie van Splinter had direct doorgestuurd kunnen worden. "Men moet hier wel van leren. Dit mag zeker geen tweede keer gebeuren", zegt Cobelens hierover.

Pijnlijke zwakte in de 'veiligheidsketen'

In de 3 maanden dat EenVandaag de handel en wandel van Belikov onder de loep neemt, is Van Kooten altijd geïnteresseerd in het onderzoek en bereid om informatie te verschaffen. Ruim een week na zijn melding toonde hij een bericht op zijn telefoon waarin hij het plaatsvervangend hoofd van de BVA vraagt: 'Weet je al iets?' Een onlogische vraag voor iemand die geen onderzoek zou willen, meent Van Kooten.

Deze zaak legt een pijnlijke zwakte in de 'veiligheidsketen' bloot. De dienst (BVA) met uiterst beperkte expertise en een kleine capaciteit is de eerste die een afweging maakt. Als daar informatie in een bureaula gestopt wordt, dan bereikt een mogelijk geval van ongewenste beïnvloeding of inmenging nooit via de NCTV de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst (AIVD).

Destabiliseren van het Nederlandse parlement

Hubert Smeets van kenniscentrum Raam op Rusland begrijpt de interesse in Splinter vanuit Rusland heel goed. Het is volgens hem van dan ook 'heel plausibel dat dit een operatie van de Russische geheime dienst is'.

Smeets zegt dat het doel is om het Nederlandse parlement van nog een kleine partij te voorzien en daarmee de werkwijze van het Nederlandse parlement weer een beetje verder te destabiliseren. Dat is een van de kenmerken 'die de Russische buitenlandse politiek al sinds mensenheugenis heeft', zegt hij; landen van binnen en hun onderlinge verhoudingen destabiliseren.

MH17

Ook liet EenVandaag collega's van Fontanka, een Russisch collectief voor onderzoeksjournalistiek uit Sint-Petersburg, meedenken met het onderzoek. Zij schetsen nog een ander scenario. Volgens hen is het aanpakken van het liefst illegaal geld door een Nederlandse politieke partij bruikbaar materiaal voor Rusland om dat op een strategisch moment uit te spelen. Te denken aan een situatie waarin Nederland en het Kremlin hard botsen over MH17.

Wat is er dan mooier dat plots uitlekt dat een Nederlandse politieke partij zich illegaal laat financieren, vragen zij zich af. Een ideale gelegenheid om dan te roepen dat de Nederlandse politiek corrupt is en daarmee niet geloofwaardig.