Bereidt Rusland een invasie voor en kan er opnieuw oorlog komen? Dit moet je weten over het conflict in Oost-Oekraïne

Het conflict in het oosten van Oekraïne is in in korte tijd in alle hevigheid opgelaaid. Russische troepen verplaatsen zich naar de grens en de afgelopen weken zijn de dodelijkste in lange tijd. Dit is er aan de hand in Oost-Oekraïne.

In Oost-Oekraïne woedt al 7 jaar een oorlog tussen het Oekraïense leger en pro-Russische rebellen. Het begon met de Russische annexatie van de Krim in 2014. Kort daarna roepen separatisten, gesteund door Rusland, de regio's Donetsk en Loegansk tot hun eigen Volksrepublieken uit. Ze keren zich gewelddadig tegen de Oekraïense regering.

Wapenstilstand

Door deze strijd rommelt het wel vaker in het gebied, maar de afgelopen weken zijn er om onduidelijke redenen zware gevechten uitgebroken. Officieel is er een wapenstilstand van kracht, maar die lijkt bijna dagelijks te worden geschonden. Zo sneuvelden er in de eerste 3 maanden van dit jaar al tientallen militairen. Afgelopen weekend was er opnieuw een incident met dodelijke afloop.

De huidige president van Oekraïne, Volodymyr Zelensky, steekt sinds zijn aantreden niet onder stoelen of banken dat hij een einde wil maken aan het conflict. Daarbij benadrukt hij dat 'een deel van ons land is weggenomen'. Vorige maand presenteerde hij een draaiboek voor 'herintegratie' van het schiereiland de Krim. Hierin staan maatregelen die bezetting van de Krim terug moeten draaien.

Russische tanks aan de grens

Sindsdien lijken de spanning in het gebied met de dag toe te nemen. Vlakbij de grens met Oekraïne en ook op de Krim, werden begin vorig maand grootscheepse militaire oefeningen gehouden door Rusland. Die troepen zijn nog altijd niet vertrokken.

Volgens Oekraïne zijn er tienduizenden Russische troepen aanwezig in het grensgebied. Op social media circuleren beelden van Russische tanks, militairen en zelfs raketinstallaties die zich begeven naar het grensgebied.

Steun bij Westerse leiders

Oekraïne voelt zich geïntimideerd en zegt dat de Russen het land tot een conflict willen ontlokken. President Zelensky zoekt nu steun bij Westerse regeringsleiders en vraagt openlijk om een pad naar toetreding tot het militaire bondgenootschap van de NAVO. Dit is weer tegen het zere been van het Kremlin.

Uit angst voor verdere escalatie wordt deze week nerveus overleg gevoerd op het allerhoogste niveau in Brussel. De ontwikkelingen lijken zich razendsnel op te volgen. Zo riep NAVO-baas Jens Stoltenberg Rusland op om de troepen onmiddellijk terug te trekken.

Telefoongesprek Poetin en Biden

Ook was er dinsdag een telefoongesprek tussen de Amerikaanse president Biden en de Russische president Poetin. Daarin sprak Biden zijn zorgen uit over de situatie in Oost-Oekraïne.

De Amerikanen willen een top organiseren om de kwestie te bespreken, maar of Rusland op deze uitnodiging ingaat, is nog onduidelijk.

Op de rand van oorlog?

Sinds het begin van het conflict in 2014 waren er niet eerder zo veel Russische troepen aanwezig in het grensgebied met Oekraïne. Maar is dit slechts spierballentaal van Poetin of bereidt het land echt een nieuwe invasie voor? Deskundigen zijn het er in ieder geval over eens dat een riskant spel wordt gespeeld.

"Als er nog een moment van deëscalatie moet komen, moeten ze er echt snel mee komen. Dat maakt me echt zorgen," zegt Bob Deen. Deen is Rusland-deskundige van Instituut Clingendael en voormalig politiek adviseur van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE).

'Ze zitten niet op een nieuwe oorlog te wachten'

Hij ziet onder andere parallellen met de invasie van Georgië in 2008, en ook later tijdens de annexatie van de Krim in 2014. "Dit was ook zo'n periode dat er niemand op de rem wilde trappen. We weten hoe dat is afgelopen. Op het ogenblik zijn Zelensky en Poetin nog verstandig genoeg, maar het zorgwekkende is dat er onverwachte dingen kunnen gebeuren in zo'n situatie als deze", ziet Deen.

Beide landen zitten niet op een nieuwe, totale oorlog te wachten, stelt ook Helga Salemon, Rusland-analist van The Hague Centre for Strategic Studies. "Een oorlog is niet in het belang van Oekraïne of Rusland, maar het verhaal over het conflict in Oekraïne op de Russische tv is wel het verhaal wat de Russen schijnbaar bijeen moet houden."

Verkiezingen

Volgens Salemon heeft dit direct te maken met de parlementsverkiezingen in Rusland die gepland staan voor september.

"Het gaat op dit moment niet goed in Rusland. Dan is er ook nog de kwestie Navalny die maar blijft terugkeren, tot grote frustratie van het Kremlin. Poetin heeft wel een succesje nodig en daar lijkt hij het conflict in Oekraïne voor te willen gebruiken."