Het is maar een klein bedragje dat Inge Prenzlau krijgt als wiedergutmachung voor dwangarbeid in het getto; 130 euro. Maar daarover moet ze van de fiscus nog wel even belasting betalen. “Het is niet hun geld. Hoe heeft onze regering het recht om op Duits geld hier in Holland belasting te pakken? Het is niet van hen!”
Inge Prenzlau is 86 jaar en ontvangt sinds 2014 een kleine schadevergoeding van de Duitse regering, ook wel de 'getto-uitkering' genoemd. Prenzlau krijgt 130 euro per maand. Het is een kleine vergoeding van de Duitsers voor onbetaald werk dat kinderen zoals Inge in de Tweede Wereldoorlog moesten doen om het hoofd boven water te houden. Maar de Nederlandse fiscus ziet de uitkering als inkomen en heft er belasting op. En dit valt bepaald niet goed bij Inge en de 149 andere joodse ouderen die de oorlog overleefd hebben. Prenzlau: “Eerlijk gezegd, als ik dit zelf nu uitspreek, dan moet ik er eigenlijk om lachen. Ik weet niet hoe ze het bedenken.”
Kinderen gecompenseerd voor gedwongen arbeid
Duitsland heeft nog steeds een Wiedergutmachings-potje net geld voor mensen die in getto’s gedwongen werk deden. Inge Prenzlau en 149 andere joodse mensen, die in Amsterdam woonden en nog in leven zijn, krijgen geld uit dit potje. Inge werkte als jong meisje in de farmaceutische fabriek van haar vader. Die was ziek en mocht niet met het openbaar vervoer vanuit zijn woonplaats Amstelveen naar zijn bedrijf op de Brouwersgracht in het centrum van Amsterdam. En dus ging kleine Inge naar de fabriek. Duitsland compenseert kinderen van toen voor de gedwongen arbeid. Ze woonden allemaal in het getto Amsterdam.
Amsterdam in 2014 als getto erkend
Flory Neter van het Verbond Belangenbehartiging Vervolgingsslachtoffers komt op voor de mensen die als kind gedwongen moesten werken in Amsterdam. Zij zorgde ervoor dat Amsterdam in 2014 als getto erkend werd. Zo kwam de stad in aanmerking voor compensatie uit Duitsland, de getto-uitkering. Neter: “Het is een vergoeding voor kinderarbeid. In een monsterlijke tijd waarin met name in deze buurt de deportaties zeer regelmatig voorkwamen. Vaak ook ’s nachts. En het kan niet anders dan dat je dat als kind hebt meegekregen, terwijl je ook moest zorgen dat er eten op de plank kwam. Er werd gedeporteerd en aan de andere kant ging het leven door. Maar de mensen die gedeporteerd werden, waren wel vaak jouw familie.“
Lees & Luister ook:
Vier getto's in Amsterdam
Amsterdam heeft vier stadsdelen die nu officieel als toenmalig getto te boek staan: De Transvaalbuurt, de Rivierenbuurt, de Jodenbuurt en het voormalige Asterdorp in Amsterdam Noord. Volgens historica Annemiek Gringold was Amsterdam nooit in de klassieke zin een getto zoals bijvoorbeeld Warschau, met muren en prikkeldraad. Toch voldoet de stad wel degelijk aan de criteria. Joden van buiten en binnen Amsterdam werden gedwongen naar deze buurten verhuisd. Gringold: "De Duitse bezetters, vaak in samenwerking met de lokale politie en wisten precies waar de Joden woonden. En dan werd zo’n straat afgezet. Dan kwam er een tijdelijke versperring en dan gingen de Duitse bezetters, vaak in combinatie met een Amsterdamse politieagent de deuren langs om de bewoners op te halen.”
‘Mogen we even vangen?’
Flory Neter strijdt, zoals ze zelf zegt, tegen de ‘fiscale vervolging’ van deze 150 Holocaustoverlevenden. Ze vindt het belachelijk dat deze mensen een deel van hun kleine getto-uitkering moeten afdragen. “Het is pijnlijk omdat de Nederlandse overheid zich in de naoorlogse jaren natuurlijk rigide en keihard heeft opgesteld jegens de mensen die terugkwamen. Zo van: ‘Oké, u komt uit Auschwitz, mogen we even vangen?’ Want die mensen mochten wel alle achterstallige huur, premies - je kunt het zo gek niet bedenken – nog wel even ophoesten. Terwijl die mensen geen nagel hadden om hun achterste te krabben. En nu krijgen ze dus iets en komt de Nederlandse overheid weer: ‘Mogen we even vangen?'"
'Kwestie van moraliteit'
Inge Prenzlau strijdt met haar zoon jurist Ronald Vecht al drie jaar tegen de gettobelasting, er lopen nog verschillende procedures. De vorige minister van Financiën Eric Wiebes wees hun verzoek op belastingvrijstelling af. Vecht: “Ik ben kwaad omdat er maar een oplossing is: regel dit. En dat het zo lang moet duren. Iets wat zo voor het oprapen ligt. Waarom laat je dit voor zo’n kleine groep mensen zo ver komen? Het is een vraag van moraliteit en soms moet het systeem daar voor wijken.”
‘Niet ongevoelig voor deze groep mensen’
De ChristenUnie, 50Plus en de PVV stelden vorig jaar Kamervragen, het Simon Wiesenthal Centrum is woedend en rabbijn Evers ook. Inmiddels hebben premier Rutte en minister van Binnenlandse zaken Kajsa Ollongren brieven gekregen over deze situatie.
Staatssecretaris van Financiën Menno Snel heeft zich nu over deze kwestie gebogen. Hij zegt tegen EenVandaag dat hij snel met een oplossing wil komen: “Ik denk dat het belangrijk is dat ik aangeef dat ik niet ongevoelig was voor deze groep mensen en zeker ook gezien het verhaal, dat is ook bij ons niet in de koude kleren gaan zitten. Tegelijkertijd heb ik ook te maken met de huidige belasting- en regelgeving.”
Snel zegt dat hij nu probeert de 150 ontvangers van de getto-uitkering buiten de fiscale wetgeving om probeert te compenseren. “Het komt er op neer dat wij het nadeel dat zij nu ondervinden door de belastingwetgeving op een andere manier proberen te ondervangen voor deze mensen. En daar heb ik de hulp van andere departementen voor nodig.”
Voor de 300 overlevenden die een zogenaamde getto-uitkering krijgen voor onbetaald werk gedurende de Tweede Wereldoorlog komt er toch een oplossing. Een gedeelte van deze groep moest belasting betalen over hun uitkering, omdat het als inkomen werd gezien. Dit veroorzaakte grote verontwaardiging. De ouderen worden met terugwerkende kracht vanaf 2016 gecompenseerd.
Lees ook:
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.