Banken moeten verantwoordelijkheid nemen in stikstofcrisis, vindt deze econoom: 'Maar leningen kwijtschelden is niet de oplossing'

De onderhandelingen rondom het Landbouwakkoord lijken muurvast te zitten. En dat ligt zeker niet alleen aan de boeren, maar ook aan de houding van banken, vindt econoom Rens van Tilburg: "Ze bewegen totaal niet."

Bij het onderwerp 'stikstof' gaat vaak de beschuldigende vinger al heel snel richting de boeren of de treuzelende houding van politiek Den Haag, maar de rol van banken blijft vaak onderbelicht.

Belangrijke rol

Ook bij de moeizame onderhandelingen rondom het Landbouwakkoord hebben banken een sleutelrol, stelt econoom Rens van Tilburg. Hij is directeur van het Sustainable Finance Lab aan de Universiteit Utrecht.

"Banken spelen een belangrijke rol omdat zij agrarische bedrijven financieren. Boeren komen met plannen naar banken en die besluiten vervolgens of zij iets wel of geen goed plan vinden."

Korte termijn

En hierbij valt volgens Van Tilburg vooral de dominante positie van de Rabobank op. "De Rabobank heeft 80 tot 90 procent van die markt in handen. Zij zijn heel lang doorgegaan met het geven van nieuwe kredieten aan boeren die maar bleven uitbreiden, terwijl er al harde uitspraken van de rechter lagen dat uitbreiden in de buurt van kwetsbare natuur geen goed idee is."

"Banken hadden vooruit moeten kijken", vindt Van Tilburg, "maar hebben dat niet gedaan. Ze hebben hiermee het probleem alleen maar groter gemaakt door alleen maar naar de korte termijn te kijken."

Vooruit kijken

In de maatschappij klinkt nu steeds luider de roep dat banken zoals de Rabobank leningen aan boeren kwijt zouden moeten schelden, maar daar zit volgens de econoom niet direct de oplossing.

"Zeker, het kwijtschelden van leningen is een manier om financiële verlichting te brengen bij boeren. Maar dan kijk je weer terug, terwijl het beter is om bij dit probleem vooruit te kijken. Hoe zorgen we er voor dat de agrarische sector anders gaat werken en hoe maak je voor de boeren financieel aantrekkelijk?"

Aantrekkelijker maken

Zo zouden volgens Van Tilburg boeren door banken financieel gestimuleerd kunnen worden om duurzamer te gaan werken. "De bank kan tegen de boer zeggen dat als die een duurzamer verdienmodel gaat hanteren, die boer een lagere rente betaalt. Zo wordt het voor boeren ook financieel een stuk aantrekkelijker."

"En omgekeerd zouden banken een hogere rente moeten vragen als agrariërs op een intensieve manier blijven boeren. Zo maak je duurzaam werken voor boeren een stuk voordeliger. Op de korte termijn is dit voor banken misschien nadelig, maar ook banken als de Rabobank zullen inzien dat er naar een nieuwe verdienmodel gekeken moet worden."

Weinig beweging

Tot nu toe ziet de onderzoeker alleen nog weinig actie van banken. Van Tilburg: "De hoogste baas van de Rabobank zei onlangs nog klip-en-klaar dat hij weinig ruimte ziet om te wegen. Een duidelijk signaal, maar wel heel teleurstellend."

"Tot nu zie ik helemaal geen beweging van de kant van de banken. Dit maakt de kans wel groter dat de overheid de bancaire sector met wetgeving gaat dwingen om een bijdrage te leveren aan het oplossen van het stikstofprobleem."