Asielzoekers mishandeld en terug de grens overgezet door Kroatische politie: 'Sommigen hebben dat al 20 keer meegemaakt'

Asielzoekers die vanuit Bosnië de Europese Unie binnen proberen te komen, worden vaak met geweld direct weer terug de grens overgezet door de Kroatische politie. Het is in strijd met Europese grondrechten, toch gebeurt het al jaren.

Barialey Karymi uit Afghanistan bekijkt het filmpje waarin hij toegetakeld door de Kroatische grenspolitie op de grond ligt. Zijn zoon, Milan van 8, ligt naast hem. Een andere asielzoeker filmt hen en zegt: "We zijn gedeporteerd. De Kroatische politie pakte onze telefoon af en sloeg ons."

'The game'

Voor Barialey is het moeilijk om zichzelf zo terug te zien. "Ze hebben me vreselijk behandeld. Zo behandel je beesten zelfs niet", vertelt hij. "Ik heb de Kroatische politie gevraagd me te helpen en asiel te verlenen. Maar in plaats van me te helpen, hebben ze me weer geslagen. Daarna hebben ze me uitgezet, en ze spoten iets in mijn ogen. Van wat er daarna gebeurde heb ik weinig meegekregen."

Hij kan zich niet eens meer herinneren hoe vaak hij al op 'the game', zoals de vluchtelingen en migranten de grensoversteek noemen, is geweest. "Ik probeer het vijf keer per week. Ze hebben me gedeporteerd, geslagen, mijn kleding afgepakt en mijn telefoon kapotgemaakt."

Keer op keer mishandeld

Voor de Nederlander Niels van Slooten, die sinds een paar jaar in het noorden van Bosnië woont, zijn het geen nieuwe verhalen. Het reisbureau dat hij daar opzette ligt volledig plat door de coronacrisis. Hij houdt zich nu vooral bezig met het helpen van de asielzoekers.

Niels ziet ze vertrekken naar de grens en vaak ook weer terugkomen. Dan hoort hij steevast hun verhalen over de Kroatische grenspolitie. "Op z'n minst worden hun spullen afgepakt. Verschillenden zijn mishandeld; ze lieten littekens of wonden zien op hun benen of buik. Sommigen hebben dat wel 20 keer meegemaakt."

'Pushbacks'

Mensenrechtenorganisaties rapporteren al jaren over de zogenoemde 'pushbacks'. De Deense organisatie Danish Refugee Council tekende sinds mei 2019 22.550 verhalen van vluchtelingen en migranten op die vertellen terug de Kroatisch-Bosnische grens over te zijn gezet, zonder enige vorm van procedure.

Ook geweld wordt vaak gerapporteerd. In het laatste rapport, dat gaat over de maand november in 2020, geven 700 van de 1100 teruggezette asielzoekers aan mishandeld te zijn. Dan gaat het bijvoorbeeld om schoppen of slaan met houten of metalen stokken. Vaak worden ook mobiele telefoons kapotgemaakt, of worden de asielzoekers ontkleed en wordt hun kleding verbrand.

Europees grondrecht

De grens tussen Kroatië en Bosnië is een Europese buitengrens. Kroatië is lid van de EU, Bosnië niet. Volgens de Europese Commissie zijn er momenteel 8000 asielzoekers in Bosnië, de meesten zijn van Afghaanse of Pakistaanse afkomst.

Het terug de grens over zetten van mensen zonder enige vorm van procedure gaat in tegen Europese grondrechten. Zo moet bijvoorbeeld iemand die aangeeft asiel aan te willen vragen, toegang krijgen tot een asielprocedure. Dit gebeurt in veel gevallen in Kroatië dus niet. Ook Barialey zegt dat hij de Kroatische politie heeft gezegd dat hij asiel aan wil vragen, maar in plaats van toegelaten te worden tot de procedure, werd hij in elkaar geslagen en teruggebracht naar Bosnië.

'Brussel knijpt een oogje toe'

Vanuit Brussel wordt er volgens GroenLinks-Europarlementariër Tineke Strik een oogje toegeknepen. "Sommige lidstaten in de EU juichen wat er aan de Kroatische grens gebeurt, stilletjes of openlijk toe. Het toezien op de naleving van de regels wat betreft mensenrechten gebeurt nauwelijks. Regeringen lijken te denken: dit werkt ook in ons voordeel, want dan komen er minder mensen onze kant op."

De Europese Commissie wil dat de Kroatische regering een onafhankelijk monitoringssysteem opzet om in de gaten te houden wat er aan de grens gebeurt. Kroatië lijkt daar alleen geen haast mee te maken. Onlangs is de Europese ombudsman een onderzoek begonnen naar de vraag waarom het zo lang duurt.

Kroatië ontkent

CDA-Europarlementariër Jeroen Lenaers zegt wel te begrijpen waarom de Europese Commissie graag van de Kroatische regering wil horen of er misstanden aan de grens zijn. "Alleen de migranten en de Kroatische autoriteiten zijn direct getuige, slachtoffer of veroorzaker van mensenrechtenschendingen. Dus het is relevant om met hen te spreken. De Europese Commissie moet uitvoerig informatie vragen aan de Kroatische autoriteiten over specifieke incidenten waarover gerapporteerd is door mensenrechtenorganisaties."

Tot nu toe ontkent Kroatië alle rapportages die er zijn over geweld en het illegaal terug over de grens zetten van mensen. Niels zegt af en toe wel te kunnen janken van de verhalen die hij hoort. "Het is verschrikkelijk om te zien hoe die mensen worden vernederd." Hij doet zijn best om de vluchtelingen en migranten te blijven helpen: "Je kan er hier niet omheen en dat willen we ook niet."