Als de kerk in brand staat: 'Het lawaai was oorverdovend'

Terwijl Parijs huilde om de brandende Notre-Dame, gingen de gedachten van de oud-directeur van het Armando Museum in Amersfoort uit naar de brand van 'zijn' Elleboogkerk. Die stond in oktober 2007 in lichterlaaie.

Gerard de Kleijn was destijds directeur van stichting Amersfoort in C, de koepelorganisatie van de vier grote musea van Amersfoort, waaronder het Armando Museum, gevestigd in de kerk. Bij de brand gaat de hele collectie van schilder Armando in vlammen op.

Overrompelende herrie

Terwijl de toren van de Elleboogkerk vlam vatte, vergaderde De Kleijn met zijn museumstaf. "We zaten er een paar honderd meter vandaan. We zijn er meteen naar toe gerend. Ik stond er als één van de eersten."

Niet alleen het beeld van de brandende kerk is blijven hangen, maar ook het geluid. "Je realiseert je nooit dat een brand lawaai maakt, het was oorverdovend."

Restauratie van de kerk

De collectie was niet meer te redden, maar de kerk nog wel. Na de brand besloot de gemeente over te gaan tot een restauratie, die tot 2014 zou duren. Voor de restauratie van de Elleboogkerk werd Cor Bouwstra als architect gevraagd. "Aan het begin van zo'n opdracht sta je voor de vraag: ga je reconstrueren of ga je iets heel nieuws maken", vertelt hij.

"In het geval van de Elleboogkerk hebben we ervoor gekozen het interieur veel eigentijdser te maken." Bouwstra is daarna betrokken bij renovaties van andere kerken waar brand heeft gewoed, zoals de Urbanuskerk in Amstelveen en de St.Clemenskerk op Ameland.

Veel opruimen in de Notre-Dame

In het geval van de Notre-Dame zal de focus veel meer op reconstrueren gaan liggen, vermoedt Bouwstra. "In de Notre-Dame zal men eerst moeten opruimen, heel veel opruimen. En dat moet heel voorzichtig, want er zal allerlei historisch materiaal liggen dat kan helpen om een zo goed mogelijk beeld te krijgen. Dat is nodig voor een zo goed mogelijke reconstructie."

De verwachting is dat de reconstructie van de Franse kerk jaren zal gaan duren. Wel is er al veel geld voor opgehaald: verschillende miljonairs hebben geld gedoneerd, en via crowdfunding kan iedereen zijn steentje bijdragen.

Armando weg uit Amersfoort

De Elleboogkerk is inmiddels hersteld, maar een Armando Museum is er nooit meer gekomen. De Kleijn: "Armando lag niet bij alle Amersfoorters goed. De gemeenteraad heeft na de brand de makkelijkste kant gekozen en waarschijnlijk gedacht 'laten we er maar meteen helemaal mee stoppen'."

Na de brand werd de collectie van Armando overgeheveld naar het gloednieuw museum Museum Oud Amelisweerd. Dat ging snel failliet. Armando was van plan om zijn collectie na zijn dood na te laten aan de stad Amersfoort, maar omdat hij vond dat de gemeente te weinig moeite had gedaan voor zijn kunst, trok hij die erfenis is. In juli 2018 stierf Armando. Nog altijd is niet duidelijk wat er met zijn collectie gaat gebeuren.