Ahmad maakt zich grote zorgen: zijn familie zit met 900.000 Syriërs als ratten in de val in Idlib

"Broer, het is hier zo koud. Ik heb nog nooit zulke kou meegemaakt. En hier is het ook niet veilig. Gisteren werd er ook hier in de buurt gevochten. We sliepen pas toen het weer ochtend was."

Ahmad Bayazid hoort het verhaal van zijn zus vanuit zijn studentenkamer in Leiden aan. Dalal Skypet met hem vanuit een geïmproviseerde tent in de met bommen bestookte Syrische provincie Idlib. Er zijn nóg drie zussen van Ahmad in die regio, maar met hen kan hij geen contact krijgen. Hij weet niet waar zij zijn.

'Afvoerputje'

"We proberen ze te vinden, maar de hele stad is gevlucht en iedereen is een andere kant op gegaan. Helaas hebben we nog niks gehoord," vertelt Ahmad erover. Ahmad is in de provincie Idlib opgegroeid. Vier jaar geleden kwam hij aan in Nederland, inmiddels zit hij in het laatste jaar van zijn studie Internationaal Recht. Zijn geboortegrond is na 9 jaar burgeroorlog in Syrië het 'afvoerputje' geworden.

900.000 Syriërs zitten als ratten in de val in de provincie Idlib. Ze zijn op de vlucht voor de troepen van Assad, maar het is bijna nergens meer veilig voor hen. In de regio zitten ook jihadistische groeperingen en enkele Nederlandse Syriëgangers.

Grootste vluchtelingenstroom sinds uitbreken van de oorlog

Burgers en jihadisten die zich niet opnieuw onder Assad wilden voegen kregen na eerdere overwinningen van Assad een vrijgeleide naar de provincie Idlib. Inmiddels heeft Assad bijna heel Syrië weer onder zijn bewind en sinds 1,5 jaar probeert hij ook Idlib te heroveren. De afgelopen weken voert President Assad met Russische hulp een hevig offensief op Idlib uit. Eén van de belangrijkste doelen is gehaald: de belangrijke snelweg M5 tussen Damascus en Aleppo is heroverd en gisteren voor het eerst in 8 jaar weer in gebruik genomen.

Het gevolg van dit offensief is dat de grootste vluchtelingenstroom sinds het uitbreken van de oorlog op gang is gekomen. 900.000 Syriërs zijn op de vlucht geslagen naar het noorden, richting de Turkse grens. Maar die grens zit potdicht. "Sommigen die de grens proberen over te steken worden neergeschoten door de Turkse grenspolitie," vertelt Ahmad. In 2018 rapporteerde Human Rights Watch voor het eerst dat Turkse grenswachten op asielzoekers schieten.

'We dachten naar een veilige plek te zijn gevlucht'

De vluchtelingen vluchten niet alleen voor de bommen, maar ook voor het Assad-regime. In Idlib zit nu alle oppositie geclusterd. Deze mensen lopen ook de grootste kans om, als Assad weer de dienst uitmaakt, opgepakt te worden door de Syrische veiligheidsdienst.

Dalal, in het geïmproviseerde vluchtelingenkamp, is wanhopig. "Waar moeten we naartoe? We dachten naar een veilige plek te zijn gevlucht, maar we zijn nog steeds omringd door vliegtuigen en raketaanvallen." Ahmad ergert zich dat er zo weinig druk is op Turkije om de grens te openen. "De enige oplossing is om naar Turkije te vluchten, maar dat is niet mogelijk op dit moment. Als de internationale gemeenschap stil blijft gebeurt er één van de ergste rampen van de 21ste eeuw."

Jihadisten in Idlib

Kati Piri, PvdA-Europarlementariër en buitenlandwoordvoerder van de Sociaal-Democraten in het Europees Parlement, ziet ook hoe de vluchtende Syriërs klem zitten. Toch zegt ze niet meteen: Turkije moet de grens openen. "Ik vind het moreel moeilijk om nu als EU naar Turkije met het vingertje te wijzen van doe die grens open, terwijl ze al 3,5 miljoen vluchtelingen opvangen."

En er is nog een ander groot probleem. In Idlib maakten de laatste tijd vooral jihadistische, aan Al Qaeda-gelieerde groepen de dienst uit. Als Turkije de grens opent kan dat ook voor Europa een veiligheidsrisico betekenen, beaamt Kati Piri. "Één van de aan Al Qaeda gelieerde organisaties heeft 20 tot 25.000 strijders in Idlib zitten. Op een bevolking van 3 miljoen is het heel moeilijk te onderscheiden wie er vluchteling is en wie jihadist."

'Helft van de vluchtelingen is kind'

Toch is dat geen reden om niets te doen, vindt Piri. "Ik denk dat we niet moeten focussen op de grenzen, ik denk dat we moeten kijken naar de vluchtelingen en hoe ze op te vangen. De helft van de vluchtelingen is onder de 18. Er is een veiligheidsrisico maar we moeten in ieder geval zorgen voor fatsoenlijke opvang."

De zus van Ahmad laat via Skype zien wat de oorlog heeft gedaan met haar kinderen: "Dit is mijn zoontje, hij is 4 jaar oud en kan nog steeds niet praten. We hebben geen eten, geen verwarming, geen kleren. Maar we hebben onze kinderen tenminste weggehaald uit het strijdgebied."

Turkije

Ahmad zelf vestigt zijn hoop nu op de Turkse president Erdogan. De regio Afrin in het noorden van Syrië waar Turkije de dienst uitmaakt is nu de enige redelijk veilige haven voor de Syrische vluchtelingen. De afgelopen dagen hintte Erdogan op een mogelijk Turks offensief om het Syrische leger terug te dringen. "Voor de mensen daar kan het een oplossing zijn, want als het Syrische leger verder en verder komt is er geen hoop," aldus Ahmad.

Erdogan, Poetin, Merkel en Macron ontmoeten elkaar op 5 maart om te praten over de situatie in Idlib.