Grote kans dat je de komende tijd een informatiefolder over afval scheiden in de bus krijgt. Of ludieker: Pizza-kliko’s, een pratende afvalbak en Green Tickets helpen je de weg te vinden in de afval-jungle. Want die regels zijn niet altijd even duidelijk.
Gemeenten zien de vervuiling van afval toenemen en dat kost ze bakken met geld. Zo liepen de kosten in Twente vorig jaar zelfs in de miljoenen. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor het inzamelen van afval en bepalen zelf hoe ze dat doen. Vandaar de landelijke verschillen. Als afval netjes gescheiden wordt aangeleverd, levert dat geld op. Maar als het vervuild is, wordt het afgewezen en krijgen ze niks.
Stimuleren succesvol scheiden
En dus zijn gemeenten druk bezig om de burger weer te stimuleren om succesvol te scheiden. Onlangs hebben ze de campagne Recycleklaar.nl gelanceerd. En het ene na het andere lokale initiatief duikt op. Afvalcoach Bas Rhamdan deelt sinds kort in Haarlem bijvoorbeeld 'Green Tickets' uit.
Als je Rhamdan mag geloven, is het echt niet zo moeilijk. Hij loopt in de gemeente Haarlem kliko's na en controleert of inwoners hun afval in de goede bak stoppen. Hij is niet ontevreden, afval scheiden gaat in Haarlem best goed. Maar het kan altijd beter: "Plukjes huisstof in de gft-bak, nee dat gaat helemaal mis bij het verbranden. En bakjes horen ook niet in de groene kliko."
Green Tickets en pizza-kliko's
"We hebben vijftien Green Tickets te vergeven, een echt lot uit de loterij", legt Rhamdan uit. De Green Tickets zijn geïnspireerd op de Gouden Tickets uit Sjakie en de Chocoladefabriek. De prijs is wel iets minder benijdenswaardig dan in het kinderboek, maar toch niet onaardig: wie goed scheidt, maakt kans op een luxe afvalscheidbak.
Ook in Wijk bij Duurstede zitten ze niet stil. Daar wordt het straatbeeld verrijkt met een 'pizza-kliko'. De saaie grijze bakken zijn beschilderd met een pizzadoos, zodat het niet te missen is dat de vieze dozen daarin moeten.
Fout afval niet meegenomen
"We waren er een beetje klaar mee", vertelt Hans Kramer van Wijk Schoon Gewoon. Hij kwam daarom met het idee van de pizza-kliko. "Sinds corona bestellen mensen vaker pizza en eten het buiten de deur op. Alleen al daardoor raken de prullenbakken snel vol. En bij het oudpapier mogen die dozen natuurlijk ook niet."
De creativiteit lijkt oneindig als het om afval gaat. Een pratende afvalbak in het Zeeuwse Goes, een groen-geel-rood kaartsysteem in Nijverdal. Maar er zijn ook gemeenten die voor een strenge aanpak kiezen: in Aa en Hunze worden de komende weken kliko's met fout afval niet meegenomen.
De recycleregels in grote lijnen
De verschillende regels per gemeente kunnen nogal verwarrend zijn. Maar in grote lijnen scheiden we ons afval in Nederland in deze categorieën:
- Plastic: in de meeste gemeenten wordt plastic apart ingezameld in speciale zakken. De verpakkingen moeten leeg zijn, maar het is niet erg als ze nog een beetje vies zijn. Drinkpakken mogen in de meeste gemeenten bij het plastic afval (in sommige gemeenten bij restafval), omdat ze zijn gemaakt van gelamineerd karton. En ook blik mag vaak bij het plastic afval.
- Gft: bij groente-, fruit- en tuinafval horen bijvoorbeeld etensresten, koffieprut en gemaaid gras. Dit wordt gerecycled tot compost en groen gas.
- Glas: glazen verpakkingen kan je in de glasbak gooien. Er wordt dan weer nieuw glas van gemaakt.
- Papier en karton: papier wordt in bijna alle gemeenten gescheiden. Papier wordt gerecycled tot nieuw papier en karton. Nietjes die in een papieren boekje zitten of een plastic venstertje in een envelop mogen ook gewoon bij het oudpapier. Er mogen geen vieze dozen met bijvoorbeeld etensresten bij het oudpapier: die doe je bij het restafval.
- Elektrische apparaten: elektrische apparaten kun je inleveren bij de milieustraat of in speciale inzamelbakken bij verschillende winkels. Veel onderdelen van de apparaten worden gebruikt om weer nieuwe producten mee te maken.
- Restafval: heb je afval dat je niet kunt scheiden? Dan mag het bij het restafval. Restafval wordt niet gerecycled, maar verbrand. In sommige gevallen wordt het nog nagescheiden.
Er zijn nog andere soorten afval die we scheiden. Denk aan vet, textiel en statiegeldflessen. Voor meer informatie kijk op afvalscheidingswijzer.nl en voor de specifieke regels op de website van jouw gemeente.
Tegenstrijdige berichten
Dat het de burger soms duizelt in de recycle-jungle, snapt Hester Klein Lankhorst van het Afvalfonds ook wel. Wat daarbij niet helpt zijn alle tegenstrijdige berichten die je leest. Nascheiden zou volgens die berichten bijvoorbeeld beter zijn dan dat de burger het thuis doet. Of de berichten die zeggen dat afval scheiden geen zin heeft, omdat het toch op een hoop komt.
"Op een gegeven moment sluipt er ook in: 'Er zal wel weer wat naar de verbrandingsoven gaan'", zegt Klein Lankhorst. "Dat is dus niet waar, dat moet je ook blijven uitleggen. En gemeenten moeten dat ook naar hun burgers blijven communiceren."
Wat je scheidt is gratis, restafval kost geld
Uiteindelijk moeten we in 2050 helemaal van van het restafval af zijn, zo werd al besloten door het kabinet Rutte II. Nu ligt dat nog dik boven de 100 kilo per persoon per jaar. Over 30 jaar moet dat aantal door beter te scheiden helemaal naar nul.
Een van de manieren om dat te bereiken is om mensen te laten betalen voor het afvoeren van hun restafval, het zogenaamde Diftar-systeem. Alles wat je scheidt is daarbij gratis, maar restafval kost geld.
Praktijk gaat niet altijd goed
In Wijk bij Duurstede hebben ze dat betaalsysteem al, vertelt een jongen die net in de oude haven met een groep vrienden pizza heeft gegeten en op het punt staat de doos in de pizza-kliko te gooien. "Thuis deden we normaal alles in de grijze kliko, maar nu kost dat geld en dus scheiden mijn ouders het afval thuis." En wat doet hij thuis dan met de pizzadoos? "Nou, thuis hebben we geen pizza-kliko, dus die gaat het in het oudpapier."
Het is een logische gedachte. Maar de doorgewinterde afvalscheider weet dat een pizzadoos niet bij het oudpapier hoort, het moet bij het restafval. Aan goede bedoelingen ontbreekt het bij recyclend Nederland vast niet, maar door het woud aan regels gaat het in praktijk vaak niet goed.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.