Het dorp Den Dolder stond 5 jaar geleden op z'n kop toen bleek dat de moordenaar van Anne Faber in de psychiatrische kliniek werd behandeld. De gedachte dat gevaarlijke patiënten vrij rond konden lopen, zorgde voor onrust. Dit is hoe het er nu gaat.
"De minister kan wel zeggen dat het nu veilig is, maar ik zie niet waarom", zei ondernemer en inwoner van Den Dolder Marcel Werring in 2019 over de psychiatrische kliniek van Fivoor, waar ook Michael P. woonde.
'Je kijkt anders tegen die patiënten aan'
Er woonden al tientallen jaren patiënten in de kliniek, die ook rondliepen in het dorp. Volgens Werring deden zij nooit een vlieg kwaad. Iedereen was er aan gewend en er waren geen zorgen.
Maar dat veranderde definitief door de moord op Anne Faber. "Je kijkt gewoon anders tegen die patiënten aan, want je weet niet wie ze zijn en wat er met ze aan de hand is."
Rustiger geworden
Werring loopt echter niet met een onveilig gevoel door het dorp. "Het is wel rustiger geworden en de kliniek heeft ook maatregelen genomen."
Daarmee is natuurlijk niet bewezen dat het niet nog een keer kan gebeuren, benadrukt hij. "Want ik ben er van overtuigd dat ook in de toekomst zo'n beoordelingsfout kan worden gemaakt. Je moet niet vergeten dat de menselijke psyche ondoorgrondelijk is."
Even terug in de tijd
Werring kan zich nog goed herinneren hoe honderden vrijwilligers en militairen in tuinen van bewoners op zoek waren naar Anne Faber. Later, toen ze eenmaal werd gevonden, bleek de moordenaar uit de kliniek Fivoor in Den Dolder te komen. De schok in het dorp was enorm.
"Verschrikkelijk was dat. Wij vertrouwden erop dat de kliniek goed beoordeelt of iemand vrij kon rondlopen of niet, maar dat was dus helemaal niet zo. Die man had helemaal niet vrij mogen rondlopen", zegt Werring. "Wij begrepen dat daar een verschrikkelijke inschattingsfout was gemaakt. Wie zat daar nog meer? Van dat idee werden we angstig."
'Stuur eens een geruststellende brief'
Den Dolder lijkt nu wel weer de oude te zijn, zegt Werring. Ook al is het vertrouwen niet helemaal terug. "Ik hoor niet wie er daar binnen zit. Dat zou de kliniek toch kunnen aangeven op internet of ze kunnen brieven rondsturen in de buurt."
"Maar sinds de moord op Anne zijn ze daar niet meer open in geworden, en dat is niet goed. Ik hoef niet alles te weten, want ik begrijp ook wel dat er privacyregels zijn. Maar ze zouden ook een geruststellende brief kunnen sturen."
Draagvlak creëren
Begin dit jaar maakt Fivoor bekend een nieuwe kliniek te openen in Bilthoven, vlakbij Den Dolder. In Bilthoven ontstond daardoor grote onrust. Werring begrijpt dat wel. "Er is hier een moord gepleegd en nu krijgen ze daar ook een kliniek. Dat roept veel vragen op."
"Ik denk dat overheden bij dit soort gevoelige onderwerpen te veel denken 'laten we het niet aan de grote klok hangen'. Maar dat is de foute weg. Je moet juist eerst draagvlak creëren."
Goede communicatie in Bilthoven
De onrust, die er begin dit jaar in Bilthoven was ontstaan, is volgens de bewonersvereniging Bilthoven Noord inmiddels geluwd. Zo heeft de kliniek begin dit jaar laten weten dat er geen zware gevallen naar Bilthoven zouden komen. De bewonersvereniging zegt tegen EenVandaag:
"Sindsdien zijn er informatiebijeenkomsten en een open dag in de kliniek geweest. Ook hebben bewonersorganisaties op reguliere basis overleg met Fivoor. Wij hebben inmiddels goed contact met de leiding van de kliniek in Bilthoven."
Litouwen investeert miljoenen in grensbeveiliging, maar de vraag is of dat nu echt nodig is
Litouwen trekt 1,1 miljard euro uit om de grens met Rusland en Wit-Rusland te versterken. Het land doet dit als reactie op tekst van Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov. Maar is dat ook nodig? "Alle mankracht zit in Oekraïne."
In het voorwoord van een boek over de geschiedenis van Litouwen, trekt de Russische minister van Buitenlandse Zaken de zelfstandigheid van het land in twijfel. Dat zagen we eerder: bij Oekraïne. Toch zien experts geen acute dreiging.
Zorgen bij verschillende landen
Eerder al vroegen Finland, Polen en de Baltische staten om extra steun van de NAVO. Ook stapten de landen uit het Ottawa-verdrag, dat het verbruik van antipersoneelmijnen verbiedt. Dat zijn mijnen die vlak onder de grond begraven worden en ontploffen als iemand eroverheen loopt. De NAVO-norm voor uitgaven aan defensie wordt in deze landen ruimschoots gehaald. En nu dus deze investering. Het is duidelijk dat er zorgen zijn, onder zowel de bevolking als regeringen van deze landen.
Toch verwacht Ruslandkenner Helga Salemon op korte termijn geen inval van Rusland. "Oorlog met de NAVO durft Poetin echt nog niet aan. Bovendien heeft hij er de mankracht niet voor: die gaat allemaal naar Oekraïne momenteel."
Geen grote troepen aan grens
Defensie-expert Peter Wijninga sluit zich daarbij aan. "Je vindt aan de grens met de Baltische Staten en Finland nu geen grote troepen. De Russen zijn met handen en voeten gebonden aan wat ze in Oekraïne aan het doen zijn."
Het grootste deel van de 1,1 miljard die Litouwen uittrekt, gaat naar de aanschaf van antitankmijnen, namelijk 800.000 miljoen euro. De overige 300.000 blijft over voor 'elektronische oorlogsvoering, anti drone-systemen en de versterking van het observatie- en waarschuwingssysteem'.
Tanden laten zien
Ondanks dat de dreiging van een inval over de grens klein is, snapt Salemon deze zet van Litouwen wel. "De Baltische staten weten heel goed: als je je tanden niet laat zien aan Rusland, ben je voer voor de beer."
Maar zouden deze landen zich niet meer bezig moeten houden met het beveiligen of verdediging van de (digitale) infrastructuur? "Dat doen ze in zekere zin ook wel", zegt Wijninga. "Het is de combinatie van middelen waar je je tegen moet wapenen. Je kan een invasie niet voorkomen met digitale oorlogsvoering. Mocht het ooit tot een inval komen, dan zijn antitankmijnen een goede manier om een Russische opmars te vertragen."