Ruim één op de drie (35%) actieve raadsleden vindt dat er eigenlijk te veel partijen in hun gemeenteraad zitten om goed te kunnen functioneren. Dat blijkt uit een peiling van EenVandaag samen met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden onder circa 1.400 raadsleden.
Vooral in grotere gemeenten blijkt het hoge aantal partijen het functioneren van de raad te belemmeren. In gemeenten waar de raad meer dan 26 zetels telt, vinden ondervraagde raadsleden vaker dat het functioneren van hun gemeenteraad lijdt onder het hoge aantal partijen dan in kleinere gemeenten. In grote gemeenten is bijna de helft (46%) van de ondervraagde raadsleden die mening toegedaan. In kleine gemeenten is dat aantal een stuk lager: ongeveer een kwart (27%).
Lokale politici die versplintering in hun gemeenteraad zien, hekelen onder andere de lange duur en de lage kwaliteit van de vergaderingen: “Met veel partijen met elk wat spreektijd duren de vergaderingen erg lang. Vaak wordt er niks nieuws meer toegevoegd, maar wil ieder toch zijn verhaaltje doen”, aldus een raadslid.
Raadsleden verdeeld over invoering kiesdrempel
Een lokale kiesdrempel wordt nogal eens genoemd als mogelijke oplossing voor de groeiende aantal partijen in de lokale politiek. Ook in de aanloop naar de komende gemeenteraadsverkiezingen uiten diverse bestuurders en burgemeesters hun vrees voor onbestuurbaarheid als gevolg over deze versplintering. Volgens anderen gaat het in de gemeentepolitiek niet alleen om het besturen van een gemeente, maar ook over de mate waarin burgers worden vertegenwoordigd.
Raadsleden uit dit onderzoek zijn uitgesproken maar verdeeld over de vraag of er in hun gemeente een kiesdrempel moet worden ingevoerd. 45 procent hen is voor een kiesdrempel; 50 procent is tegen.
Wat is een lokale kiesdrempel?
Op dit moment is het halen van de kiesdeler, het aantal uitgebrachte stemmen gedeeld door aantal beschikbare zetels, voor een partij genoeg om in de gemeenteraad te komen. Bij de invoering van een kiesdrempel is daar een hoger, vooraf vastgesteld aantal zetels voor nodig. Omdat gemeenten verschillen in grootte is een lokale kiesdrempel niet landelijk vast te stellen. Zo kan een kiesdrempel in een van de grootste gemeenten, goed voor 45 zetels in de gemeenteraad, vijf zetels bedragen. In kleine gemeenten, waar de gemeenteraad bijvoorbeeld vijftien zetels telt, kan een kiesdrempel bij een lager aantal zetels al een verschil maken.
'Democratie is ook stem van de minderheid'
Tegenstanders van de lokale kiesdrempel vinden het indruisen tegen de democratische waarden. Sterker: zij vinden het juist een verrijking voor burgers dat er veel partijen te kiezen zijn. Daardoor worden ook belangen van kleine groepen vertegenwoordigd. “Democratie is ook de stem van een minderheid”, aldus één van de ondervraagde raadsleden.
Een andere groep kwalificeert de kiesdrempel als een schijnoplossing voor versplintering. Een raadslid daarover: "Als bestaande politieke de binding met mensen kwijtraken is dat in de eerste plaats hun eigen schuld. Nieuwe partijen springen dan in dat gat. Een kiesdrempel is dan symptoombestrijding”.
'Consensus tussen veel partijen is niet werkbaar gedrocht'
Voorstanders van de invoering van een kiesdrempel wijzen op de positieve gevolgen voor de gemeentelijke bestuurbaarheid. "Als de vele lokale partijen al tot consensus komen, is deze zo afgezwakt dat het of een niet werkbaar gedrocht wordt of volledig dichtgetimmerd wordt of het college en ambtenaren volledig de vrije hand krijgen”.
Daarnaast komt de invoering de kwaliteit van het raadswerk ten goede. Zij zien nu al dat de kleine fracties het werk niet kunnen bolwerken. Een raadslid uit het onderzoek daarover: "Het raadswerk is vrij intensief, de druk hoog en een hele kleine fractie is vaak niet in staat om alle stukken goed door te nemen en te behandelen”.
Lees hier de volledige onderzoeksresultaten:
Mark den Boer, Nederlandse Vereniging voor Raadsleden:
"Een kiesdrempel is wat ons betreft geen goed idee. Het voorkomt ook niet dat raadsleden zich afsplitsen na de verkiezingen. Raadsleden van een raad met veel fracties moeten met elkaar afspreken hoe zij de vergaderingen op een goede manier laten verlopen. Dat zal soms wennen zijn, maar we zien de afgelopen jaren dat in diverse gemeenten fragmentatie in de raad heeft geleid tot nieuwe, minstens zo krachtige vormen van samenwerking."
In samenwerking met de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden voert EenVandaag grootschalig onderzoek uit onder huidige Nederlandse raadsleden. De resultaten in dit bericht komen uit een onderzoek dat is gehouden van 16 tot en met 29 januari 2018. Aan dit onderzoek deden 1.354 raadsleden mee. Deze respondenten komen voort uit de database van circa 8.000 huidige raadsleden van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden en zijn via e-mail uitgenodigd deel te nemen aan een online vragenlijst. De resultaten zijn na respons gewogen op vier kenmerken van raadsleden, te weten geslacht, provincie, gemeentegrootte en de partij die zij vertegenwoordigen. De software van dit onderzoek is van Vision Critical.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.