Kiezers die in 2021 nog op ze stemden, denken niet dat Rutte, Hoekstra, Kaag en Bikker de kloof tussen Den Haag en de rest van het land kunnen verkleinen. Diezelfde kiezers vinden ook dat ze geen partijleider meer moeten zijn bij de volgende verkiezingen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder kiezers van het Opiniepanel na de monsterzege van BBB bij de Provinciale Statenverkiezingen van 2 weken geleden. CDA-leider Wopke Hoekstra noemde die uitslag, na een intern crisisberaad daarover, een 'glashelder signaal' dat er 'een enorme kloof is tussen Den Haag en de rest van het land', waar de politiek mee aan de slag moet.

Wopke Hoekstra

Tegelijkertijd denkt nog geen kwart van de CDA-kiezers uit 2021 (20 procent) dat Hoekstra zelf in staat is om die kloof te verkleinen. Ruim 7 op de 10 (73 procent) geloven niet dat hij dat kan. "Zelfs na de slachting bij de verkiezingen zie ik hem stug met meel in de mond praten. Niet eens een voorteken van een idee hoe hij er wat aan gaat doen. Ik geef het op", zegt een kiezer.

Ongeveer 2 jaar geleden gaven ze Hoekstra hun vertrouwen, maar daar is na de Provinciale Statenverkiezingen weinig van over. Slechts een derde (32 procent) steunt hem nog als CDA-leider, een absoluut dieptepunt voor de voorman, die volgens de partijtop kon aanblijven na de verkiezingsnederlaag. Maar liefst 96 procent zag het in hem zitten toen hij eind 2020 lijsttrekker werd, maar nu zegt slechts 17 procent van die kiezers dat hij ook bij de volgende landelijke verkiezingen lijsttrekker moet zijn.

Mark Rutte

Ook bij VVD-kiezers is er weinig geloof in Mark Ruttes vermogen om nog iets aan de kloof te doen. 36 procent van de stemmers die de VVD in 2021 de grootste partij maakten, denkt dat hij daartoe in staat is: 60 procent niet. "Er kleven zoveel incidenten aan hem die dat onmogelijk maken, dat moet hij zelf ook inzien", zegt een VVD-kiezer.

Dat zijn vertrouwenscijfer bij de eigen achterban (65 procent) hoger is dan dat van Hoekstra, zegt niet dat zij hem bij de volgende landelijke verkiezingen weer als leider willen. Slechts 29 procent van de VVD-kiezers uit 2021 vindt dat hij de VVD-kar dan weer moet trekken. Dat zijn ook veel kiezers die nu nog op de partij zouden stemmen: "Ondanks mijn vertrouwen in Rutte denk ik dat in belang van regeerbaarheid Rutte moet stoppen."

Sigrid Kaag

Hetzelfde sentiment speelt bij D66-kiezers als het gaat om Sigrid Kaag. Slechts 22 procent denkt dat zij een positieve rol kan spelen in het verkleinen van de kloof. Een meerderheid (69 procent) gelooft daar niet in. Eén van hen zegt in het onderzoek: "Kaag is zeer kundig maar komt helaas wat hautain en afstandelijk over. Jammer, maar we kunnen niet allemaal Hans van Mierlo zijn."

Als het gaat om vertrouwen krijgt ze - met 57 procent die haar steunt - nog het voordeel van de twijfel, maar kiezers twijfelen over haar toekomst. Slechts een derde (35 procent) vindt dat zij straks weer lijsttrekker moet zijn, tegenover 40 procent die dat niet vindt. De rest weet het nog niet, vooral omdat ze zelf nog geen geschikte opvolger zien of omdat ze vinden dat de leden moeten beslissen.

Mirjam Bikker

ChristenUnie-leider Mirjam Bikker is nog maar net aan het roer en dat is de reden waarom ook haar eigen kiezers nog terughoudend zijn over haar kwaliteiten. Een minderheid (38 procent) gelooft dat zij de kloof kan verkleinen, maar veel hoger dan bij andere achterbannen is het aantal kiezers dat niet weet of zij dat kan (30 procent).

Ook als het gaat om een eventueel lijsttrekkerschap bij de volgende verkiezingen zijn ChristenUnie-kiezers er nog niet uit. 39 procent weet (nog) niet of zij lijsttrekker bij de volgende Tweede Kamerverkiezingen moet zijn. "Het zijn grote schoenen om te vullen, ik weet nog niet of ze aan Segers kan tippen. Ik moet haar de komende tijd nog leren kennen", zegt een kiezer daarover. De helft (51 procent) denkt dat ze wel lijsttrekker moet zijn; volgens 10 procent zou iemand anders dat moeten doen.

Het is onrustig in Turkije sinds de arrestatie van burgemeester Ekrem Imamoglu in Istanbul. De Turkse president Erdogan hoopt hierdoor zijn politieke rivaal uit te schakelen. Duizenden mensen gingen de straat op te demonstreren tegen zijn arrestatie.

Het aantal gevallen met mazelen neemt snel toe. Vooral in de grote steden en dat komt mede door een dalende vaccinatiegraad. Hoe zorg je ervoor dat weer meer ouders hun kinderen laten inenten? De 'wijkgerichte aanpak' in Amsterdam lijkt succesvol.

Het RIVM kreeg de afgelopen 2 weken 45 nieuwe meldingen van besmettingen met mazelen binnen. Dat brengt het totaal aantal gevallen dit jaar al op 108. De meeste besmettingen worden gemeld op scholen in de regio's Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven.

'Geen onschuldige ziekte'

In Amsterdam worden de meeste besmettingen tot nu toe gemeld op een basisschool in stadsdeel Nieuw-West. Het gaat om zestien kinderen, van wie er vier moesten worden opgenomen in het ziekenhuis.

Zorgwethouder Alexander Scholtes maakt zich grote zorgen over de uitbraak in de stad: "Mazelen is geen onschuldige ziekte. Het kan ernstige gevolgen hebben, soms zelfs met dodelijke afloop. Als wethouder, maar zeker ook als vader, vind ik dit heel zorgelijk."

Vaccinatiegraad zorgwekkend laag

Een belangrijke oorzaak van de uitbraak is de dalende vaccinatiegraad. Die is landelijk gedaald naar minder dan 80 procent, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bij mazelen een minimum van 95 procent adviseert om groepsimmuniteit te bereiken.

Scholtes roept ouders in Amsterdam en ook daarbuiten daarom dringend op hun kinderen te laten vaccineren tegen ziektes zoals de mazelen. "Het is veilig, gratis en vaak dicht bij huis", benadrukt hij. "Je beschermt niet alleen je eigen kind, maar ook andere kinderen."

'Mazelen extreem besmettelijk'

Ook kinderarts Albertine Baauw benadrukt het belang van vaccinatie: "Mazelen is extreem besmettelijk. Een lage vaccinatiegraad leidt onvermijdelijk tot uitbraken."

Ze ziet steeds vaker twijfel en wantrouwen bij ouders, mede veroorzaakt door desinformatie over kindervaccins. Zo is er bijvoorbeeld het hardnekkige misverstand dat vaccinaties autisme zouden veroorzaken.

Contact met ouders

Om te voorkomen dat de vaccinatiegraad nog verder daalt, heeft Amsterdam de afgelopen jaren sterk ingezet op een 'wijkgerichte aanpak'. Die draait om lokaal contact met ouders, legt wethouder Scholtes uit.

"We maken vaccineren toegankelijker door het dicht bij huis te organiseren", vertelt hij. "Ouders hoeven niet ver te reizen naar een sporthal of een kliniek, vaccinaties vinden nu plaats in de eigen buurt, vaak zelfs zonder afspraak."

Persoonlijk gesprek

Daarnaast wordt er in de hoofdstad extra ingezet op gesprekken tussen ouders en deskundigen van de GGD. "Deze een-op-een-gesprekken zijn cruciaal om misverstanden weg te nemen en vragen van ouders persoonlijk te beantwoorden", zegt Scholtes.

Deze gecombineerde aanpak blijkt effectief: volgens de wethouder stijgt de vaccinatiegraad in Amsterdam voor het eerst sinds jaren weer onder schoolgaande kinderen. Vooral in wijken waar met de aanpak extra aandacht aan besteed wordt.

Landelijke uitrol?

Staatssecretaris Vincent Karremans van Jeugd, Preventie en Sport is onder de indruk van de Amsterdamse aanpak. Hij wil deze dan ook in andere grote steden invoeren en versterken.

"In Den Haag loopt bijvoorbeeld een pilot waarin jeugdverpleegkundigen vaccinaties geven in verloskundigenpraktijken", noemt hij als voorbeeld. "Mensen moeten laagdrempelig in hun eigen wijk het gesprek kunnen voeren over het belang van vaccineren en er direct actie op kunnen ondernemen."

'Structureel geld nodig'

Hoewel wethouder Scholtes tevreden is met de huidige resultaten, wijst hij op het belang van meer financiële steun vanuit Den Haag. "Amsterdam kan dit niet alleen", benadrukt hij. "Wij investeren zelf fors, afgelopen jaar bijna een miljoen euro, maar een structurele landelijke investering is noodzakelijk om blijvend succes te boeken."

Staatssecretaris Karremans heeft inmiddels extra budget beloofd voor volgend jaar, maar Scholtes pleit ervoor om voor de langere termijn geld vrij te maken. "Het gaat om de gezondheid van onze kinderen, nu én in de toekomst. Laten we hier samen verantwoordelijkheid voor nemen."