Wie zijn de ongevaccineerden? Je hebt de pragmatische uitsteller, de inhoudelijke twijfelaar en de principiële antivaxer

Nu corona weer piekt, gaat het met ongevaccineerden mentaal twee keer zo vaak slechter dan met gevaccineerden. Door de coronapas en botsingen met hun omgeving over vaccins raken ze steeds meer geïsoleerd. Wie zijn het en hoe stellig zijn ze?

Wie de tv aanzet of door social media scrollt, ziet vaak één beeld: ongevaccineerden zijn onverzettelijk in hun standpunt over vaccins. Klopt dat beeld? Deels. Op basis van onderzoek onder ongevaccineerden in het EenVandaag Opiniepanel zijn er drie typen te onderscheiden. Deze groepen verschillen sterk van elkaar op demografische kenmerken, hoe ze in het leven staan en vooral in de mate waarin er nog een kans bestaat dat ze zich alsnog laten inenten.

Type 1: pragmatische uitsteller

De eerste en kleinste groep (ongeveer één op de tien) zegt op zich wel een vaccin te willen, maar is daar simpelweg nog niet aan toegekomen. Bijna de helft van deze groep heeft geen duidelijke reden voor het niet hebben van de inenting.

In tegenstelling tot in andere groepen, spelen wantrouwen, angst voor bijwerkingen of twijfel over het nut nauwelijks mee in deze groep. Ook zijn zij voorstander van coronamaatregelen en stemden zij in maart op gevestigde partijen als de VVD, CDA of D66.

Weinig inhoudelijke bezwaren

Een relatief groot deel van hen is op leeftijd en woont alleen, zonder partner of kinderen. Hierdoor ervaren ze vanuit het huishouden geen directe druk om een prikafspraak te maken. Bij sommige pragmatische uitstellers speelt logistiek een rol: zij hebben hulp nodig om een afspraak in te plannen en er te komen en die krijgen ze niet.

Omdat ze weinig inhoudelijke bezwaren hebben en de druk uit de samenleving en politiek toeneemt, is deze groep de afgelopen maanden geslonken.

Type 2: inhoudelijke twijfelaar

De tweede groep (ongeveer twee van de tien) lijkt het vaccin niet te gaan nemen, maar houdt de deur nog op een kier. Angst voor bijwerkingen is voor hen het grootste obstakel. Ook wantrouwen in de overheid speelt voor een flink deel mee.

Vaker dan andere groepen hebben zij twijfels over de werking van het vaccin en of zij het wel nodig hebben. Ze zijn ten opzichte van andere ongevaccineerden relatief vaak jonge ouders, hoog opgeleid en werkend in loondienst of in hun eigen bedrijf. Een kwart is protestant, meer dan andere groepen.

Tweedeling kwalijk

Sociaal en mentaal heeft de coronacrisis een grote impact op hen. Hoewel ze 2G uit den boze vinden en de andere maatregelen aan de strenge kant, zien ze wel enig nut in algemene regels.

Dat die nodig zijn, doet mentaal wel pijn: met maar liefst 53 procent van deze groep ging het de afgelopen maand slechter. "Ik vind de huidige tweedeling zo kwalijk dat ik er 's nachts van wakker lig. Niet door de ziekte zelf, maar wel de maatregelen die wij als land nemen", zegt een van hen.

Type 3: de principiële antivaxer

Dit is de grootste, meest overtuigde en meest onverzettelijke groep ongevaccineerden (ongeveer zeven van de tien). Deze ongevaccineerden geven aan zich zeker niet te laten inenten en laten dus geen opening meer om overgehaald te worden.

De omvang van deze groep is, in tegenstelling tot andere typen, al maandenlang gelijk. Hun onverzettelijkheid is gebaseerd op wantrouwen, richting de overheid maar ook richting farmaceutische bedrijven. Ook ziet een relatief grote groep van de principiële antivaxers (19 procent) corona nog altijd niet als ernstige ziekte.

Fel tegen maatregelen

Waar inhoudelijke twijfelaars en pragmatische uitstellers nog enigszins heil zien in maatregelen, is de principiële antivaxer fel tegen welke coronamaatregel dan ook. Net als de scepticus botsen zij met gevaccineerden in hun omgeving, maar hun sociale leven lijkt daar minder onder te lijden. Een relatief groot deel van hun vrienden en familie zijn namelijk ook niet ingeënt.

"Ik word door de overheid als melaatse behandeld", zegt iemand. "Gelukkig ken ik genoeg anderen die geen prik willen die mij begrijpen. Ik laat me niet wegzetten." De principiële antivaxer stemde in maart FVD of stemde niet. Verder woont hij of zij relatief vaak in grote of middelgrote steden in de Randstad en is in loondienst of arbeidsongeschikt.