Nachtelijke speeltijden, geen wuppies en discussie over beperkte media-aandacht. De omstandigheden voor een heuse Oranjekoorts zijn niet ideaal. Toch leeft 27 procent, vlak voor de kwartfinale tegen Spanje, mee met de Leeuwinnen op het WK voetbal.

Dat is hoger dan bij de start van het mannen-WK in Qatar. Toen, een week voor de eerste wedstrijd tegen Senegal, zei 14 procent zin te hebben in dat toernooi. Nu, weliswaar verderop in het vrouwentoernooi, is dat bijna het dubbele. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder leden van het Opiniepanel.

Kwart zet wekker voor Oranjevrouwen

Na de groepsfase te hebben overleefd, staan de Oranjevrouwen vlak voor de kwartfinale. Omdat het WK in Australië en Nieuw-Zeeland wordt gehouden, is het speelschema allesbehalve afgestemd op de Nederlandse tv-kijker. Die moet komende nacht om 3 uur de wekker zetten om de aftrap tegen Spanje live te zien.

Toch krijgen best wat mensen iets mee van de verdiensten van de ploeg van Andries Jonker op het toernooi. Een kwart (22 procent) zegt een of meerdere wedstrijden live te hebben gezien.

'Tegen Spanje weer proberen'

Voor deze groep is het tot nu toe geen probleem om vroeg op te staan voor de wedstrijden van Oranje. "Het is superjammer dat ze vaak 's nachts spelen, maar de vorige wedstrijd tegen Zuid-Afrika is het goed gelukt en tegen Spanje ga ik 't weer proberen", zegt een fanatieke kijker daarover.

Daarnaast heeft 11 procent wedstrijden of samenvattingen bewust teruggekeken en heeft nog eens een kwart (21 procent) iets voorbij zien komen van de wedstrijden. 45 procent van de ondervraagden zegt dat het WK vrouwenvoetbal hen tot nu toe (bijna) volledig is ontgaan.

Mannen kijken meer dan vrouwen

De Oranjevrouwen hebben meer mannelijke fans dan vrouwelijke. Van de mannen zegt 38 procent bewust wedstrijden of samenvattingen te kijken, tegenover een kwart (27 procent) van de vrouwen uit het onderzoek.

Een man zegt daarover: "Geen arrogantie, geen groot geld, geen rellen tussen supporters. Vrouwenvoetbal is de basis van het voetbal waar we weer naartoe moeten." Vrouwen die het WK niet volgen, zeggen überhaupt geen fan te zijn van voetbal. "Voetbal is niet mijn ding. Ik vind het leuk voor de vrouwen als het goed gaat, maar ik hoef daar geen wedstrijden voor te zien", schrijft een vrouw.

Te weinig aandacht voor WK

Bijna 4 op de 10 (37 procent) vinden dat er in Nederland momenteel te weinig aandacht is voor het WK voetbal voor vrouwen. Zij vinden het maar vreemd dat media en bedrijven niet uitpakken met dit WK: "Met een mannen-WK buitelen de bedrijven over elkaar heen om het commercieel uit te buiten, maar nu bij de vrouwen heb ik geen enkele spaaractie gezien", zegt een fan.

Tegelijkertijd is er een even grote groep (37 procent) die vindt dat er wel genoeg aandacht is voor het WK vrouwenvoetbal. "Er zijn simpelweg meer mensen te porren voor een potje tussen mannenelftallen. Van mij hoeft het niet zo scheef te zijn, maar ik begrijp de belangen wel", reageert iemand.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."