Steun voor Europees leger toegenomen: 'Tegenwicht bieden aan Rusland, minder afhankelijk zijn van VS'

Meer mensen willen dat Europa een verenigd leger krijgt. Zorgen over spanning aan de EU-grenzen en onzekerheid over Amerikaanse steun bij een mogelijk presidentschap van Trump zijn belangrijke redenen voor die groei.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 23.000 leden van het Opiniepanel. In totaal ziet bijna de helft (48 procent) de invoering van een Europees leger als een goed plan. Ruim een jaar geleden waren nog 4 op de 10 (39 procent) voorstander van dat idee.

Afschrikmiddel tegen dreigingen

De aanhoudende oorlog tussen Rusland en Oekraïne baart veel mensen zorgen. Sinds de laatste keer dat EenVandaag panelleden vroeg naar de steun voor een Europees leger, is daar met de oorlog tussen Israël en Hamas een dreiging bij gekomen.

Vanwege die dreigingen vinden voorstanders het van 'levensbelang' dat Europese landen gezamenlijk en daadkrachtig optreden 'om onze vrijheden te verdedigen'. "Alleen dan ben je afschrikwekkend genoeg naar buiten toe", vindt een panellid. Bovendien denkt een ruime meerderheid (83 procent) dat Nederland zelf te klein is op defensiegebied om dreigingen van buitenaf aan te kunnen.

'Eigen broek ophouden'

Ook vindt een grote groep het belangrijk dat Europa op militair gebied meer op eigen benen kan staan. Ruim driekwart (78 procent) van de ondervraagden vindt dat Europese landen daarvoor op dit moment té afhankelijk zijn van de NAVO-steun van de Verenigde Staten.

Juist over die steun bestaat onzekerheid. Eerder dit jaar liet presidentskandidaat Donald Trump weten de NAVO-landen die niet voldoen aan de beoogde NAVO-norm van 2 procent van hun nationale defensiebudget niet te hulp te willen schieten bij een Russische aanval. "Aangezien de betrouwbaarheid van Amerika afneemt, moeten we leren onze eigen broek op te houden", vindt een deelnemer.

Zeggenschap behouden

Toch liggen de woorden 'Europees leger' gevoelig, zowel in Brussel als in Den Haag. Voor vrijwel alle Europese landen is het hebben van een eigen leger een essentieel onderdeel voor het garanderen van de onafhankelijkheid en soevereiniteit van het land. Voor ruim een derde (36 procent) zou de stap naar een Europees leger te ver gaan.

Daarnaast ziet deze groep ook een aantal praktische bezwaren. Zo zouden de taalbarrière of culturele verschillen volgens hen een probleem kunnen vormen. Ook vrezen zij dat het tussen verschillende deelnemende landen lang zou duren om tot overeenstemming te komen over de inzet van zo'n leger.

'Eigen materieel en personeel behouden'

Ook Europarlementariërs Thijs Reuten (PvdA) en Bart Groothuis (VVD) zien een Europees leger als een stap te ver. Beiden pleiten voor verdere defensiesamenwerking in Europa, maar zien een Europees leger niet als geschikte oplossing.

"Landen zullen altijd hun eigen materieel en personeel houden", zegt Reuten. "Het zou belachelijk zijn als we straks een Roemeense en Spaanse Europarlementariër en een Deense Eurocommissaris laten beslissen over de inzet van Nederlandse jongens en meiden", vindt Groothuis.

'Zinloze discussie'

Maar de realiteit is wel dat er op veel vlakken al heel intensief samen wordt gewerkt op defensiegebied. "We hebben natuurlijk allang een Europees leger," zegt VVD'er Groothuis gekscherend, "dat heet de NAVO. We moeten zorgen dat we met de Europese NAVO landen op kunnen treden als dat moet."

Reuten vind het een beetje een zinloze discussie. "Of je het nou een leger noemt of niet. Waar het om gaat is dat je multinationale, snel inzetbare eenheden creëert en dat je taken afstemt, geen dingen dubbel doet. We moeten dingen samen doen, en dingen samen in gaan kopen."

'Voortrekkersrol voor Europese Parlement'

Daarin zien Reuten en Groothuis een belangrijke rol weggelegd voor het Europees Parlement. Zij beargumenteren dat de EU al een belangrijke rol heeft gespeeld in het verzamelen van steun voor Oekraïne. Ook zijn zij het erover eens dat het parlement op het gebied van defensiesamenwerking een voortrekkersrol kan spelen.

Die suggestie kan in elk geval op steun rekenen onder leden van het Opiniepanel: onder hen vindt een meerderheid (63 procent) het belangrijk dat Europese landen meer gezamenlijk optrekken in hun defensiebeleid, om zo 'efficiënter' en 'goedkoper' te werk te gaan.