Schaamte voelen voor je elektrische auto, vanwege het omstreden gedrag van de eigenaar van het merk: 40 procent van Tesla-rijders kan erover meepraten. 3 op de 10 willen om die reden zelfs af van hun auto.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 26.000 leden van het Opiniepanel. 432 van hen bezitten of leasen momenteel een Tesla.

Musk omstreden

Een deel van hen rijdt nu 'met veel minder plezier' in hun elektrische auto vanwege Elon Musk, die grootaandeelhouder is van Tesla. Musk wordt als omstreden gezien, onder meer vanwege zijn inmenging in de Europese politiek en het verspreiden en toelaten van desinformatie op zijn eigen platform X.

Ook heeft hij een hoge functie in het nieuwe kabinet van president Trump, na een aanzienlijke financiële bijdrage aan diens campagne.

'Sticker aanschaffen'

3 op de 10 (31 procent) Tesla-rijders in het onderzoek overwegen inmiddels hun Tesla weg te doen, of hebben dat recent al gedaan. Een van hen licht toe: "Musk misbruikt zijn macht. Als ik had geweten hoe hij nu is, had ik nooit een Tesla genomen." Ook is een deel van deze automobilisten van plan een 'anti-Musk-sticker' op hun Tesla te plakken, om zo afstand te nemen van de techmiljardair.

Voor de helft (51 procent) heeft het gedrag van Musk weinig effect op hoe zij over hun Tesla denken. Een iets kleinere groep (40 procent) is juist trots om in een Tesla te rijden. Hoewel ze zijn gedrag niet altijd goedkeuren, zien zij in Musk ook een 'visionair', en kun je volgens hen het product prima loskoppelen van de eigenaar. "Er zijn ook componisten die mooie muziek maken en slechte dingen deden, dat maakt hun muziek niet minder mooi", schrijft een Tesla-rijder.

Van X af

Toch leiden de grillen van Musk ook tot een uitstroom op andere plekken. Na Musks overname van Twitter (nu bekend als X), en meerdere beleidswijzigingen op het platform, besloot een deel van de gebruikers op te stappen. Ook publieke figuren en bedrijfsaccounts, zoals onlangs de politieke partij Volt, kiezen ervoor zich niet meer met Musks platform te associëren.

Bijna de helft (46 procent) van de (voormalige) X-gebruikers in het onderzoek geeft aan dat recentelijk ook gedaan te hebben of te overwegen. Het sociale medium is volgens hen onder Musk een 'giftig, haatdragend medium' geworden, met 'complotten en andere onzin'. Een voormalig gebruiker laat weten 'niet bij te willen dragen aan een platform waar zoveel desinformatie en haat wordt uitgedragen'.

Ook kritiek op Zuckerberg

Zorgen over desinformatie leven ook onder gebruikers van de platforms van Mark Zuckerbergs Meta.

De oprichter en eigenaar van onder meer Facebook en Instagram kondigde onlangs aan te stoppen met het gebruik van factcheckers op deze social media, omdat zij volgens hem te bevooroordeeld zouden zijn. Daarnaast sprak ook Zuckerberg openlijk zijn steun uit aan president Donald Trump.

Afstappen van WhatsApp geen optie

De leegloop lijkt op deze platforms vooralsnog minder groot: een derde (33 procent) van de gebruikers overweegt te stoppen met Facebook, een kwart (24 procent) overweegt dat bij Instagram. Zij noemen de ommezwaai van Zuckerberg 'opportunistisch' en vinden dat hij zijn 'ware gezicht' heeft laten zien.

Maar het opgeven van deze platforms blijkt voor velen toch lastig: ze zouden het contact met hun netwerk missen, of gebruiken de platforms voor werk. En afstappen van WhatsApp, ook eigendom van Meta, is al helemaal geen optie zonder 'geschikt alternatief'.

'Blij dat factchecken verdwijnt'

Tegelijkertijd geeft een andere groep deelnemers in het onderzoek aan juist vooral een positieve invloed te ervaren van het beleid van Musk en Zuckerberg op social media. Zij zijn blij dat er nu 'meer ruimte is om onderwerpen te bespreken' en zien in X een 'tegenhanger voor de mainstream media'. Bijkomstig voordeel voor sommigen is dat de, volgens hen, 'linksprogessieve' gebruikers het platform juist verlaten.

Ook de koerswijziging van Zuckerberg kan bij een deel juist op goedkeuring rekenen. Wat hen betreft zou er op social media überhaupt geen plek moeten zijn voor factcheckers. "Ik ben intelligent genoeg om zelf de feiten te controleren. Subjectiviteit en objectiviteit worden nog weleens met elkaar verward", beklaagt een deelnemer zich.

Het is onrustig in Turkije sinds de arrestatie van burgemeester Ekrem Imamoglu in Istanbul. De Turkse president Erdogan hoopt hierdoor zijn politieke rivaal uit te schakelen. Duizenden mensen gingen de straat op te demonstreren tegen zijn arrestatie.

Het aantal gevallen met mazelen neemt snel toe. Vooral in de grote steden en dat komt mede door een dalende vaccinatiegraad. Hoe zorg je ervoor dat weer meer ouders hun kinderen laten inenten? De 'wijkgerichte aanpak' in Amsterdam lijkt succesvol.

Het RIVM kreeg de afgelopen 2 weken 45 nieuwe meldingen van besmettingen met mazelen binnen. Dat brengt het totaal aantal gevallen dit jaar al op 108. De meeste besmettingen worden gemeld op scholen in de regio's Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Eindhoven.

'Geen onschuldige ziekte'

In Amsterdam worden de meeste besmettingen tot nu toe gemeld op een basisschool in stadsdeel Nieuw-West. Het gaat om zestien kinderen, van wie er vier moesten worden opgenomen in het ziekenhuis.

Zorgwethouder Alexander Scholtes maakt zich grote zorgen over de uitbraak in de stad: "Mazelen is geen onschuldige ziekte. Het kan ernstige gevolgen hebben, soms zelfs met dodelijke afloop. Als wethouder, maar zeker ook als vader, vind ik dit heel zorgelijk."

Vaccinatiegraad zorgwekkend laag

Een belangrijke oorzaak van de uitbraak is de dalende vaccinatiegraad. Die is landelijk gedaald naar minder dan 80 procent, terwijl de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) bij mazelen een minimum van 95 procent adviseert om groepsimmuniteit te bereiken.

Scholtes roept ouders in Amsterdam en ook daarbuiten daarom dringend op hun kinderen te laten vaccineren tegen ziektes zoals de mazelen. "Het is veilig, gratis en vaak dicht bij huis", benadrukt hij. "Je beschermt niet alleen je eigen kind, maar ook andere kinderen."

'Mazelen extreem besmettelijk'

Ook kinderarts Albertine Baauw benadrukt het belang van vaccinatie: "Mazelen is extreem besmettelijk. Een lage vaccinatiegraad leidt onvermijdelijk tot uitbraken."

Ze ziet steeds vaker twijfel en wantrouwen bij ouders, mede veroorzaakt door desinformatie over kindervaccins. Zo is er bijvoorbeeld het hardnekkige misverstand dat vaccinaties autisme zouden veroorzaken.

Contact met ouders

Om te voorkomen dat de vaccinatiegraad nog verder daalt, heeft Amsterdam de afgelopen jaren sterk ingezet op een 'wijkgerichte aanpak'. Die draait om lokaal contact met ouders, legt wethouder Scholtes uit.

"We maken vaccineren toegankelijker door het dicht bij huis te organiseren", vertelt hij. "Ouders hoeven niet ver te reizen naar een sporthal of een kliniek, vaccinaties vinden nu plaats in de eigen buurt, vaak zelfs zonder afspraak."

Persoonlijk gesprek

Daarnaast wordt er in de hoofdstad extra ingezet op gesprekken tussen ouders en deskundigen van de GGD. "Deze een-op-een-gesprekken zijn cruciaal om misverstanden weg te nemen en vragen van ouders persoonlijk te beantwoorden", zegt Scholtes.

Deze gecombineerde aanpak blijkt effectief: volgens de wethouder stijgt de vaccinatiegraad in Amsterdam voor het eerst sinds jaren weer onder schoolgaande kinderen. Vooral in wijken waar met de aanpak extra aandacht aan besteed wordt.

Landelijke uitrol?

Staatssecretaris Vincent Karremans van Jeugd, Preventie en Sport is onder de indruk van de Amsterdamse aanpak. Hij wil deze dan ook in andere grote steden invoeren en versterken.

"In Den Haag loopt bijvoorbeeld een pilot waarin jeugdverpleegkundigen vaccinaties geven in verloskundigenpraktijken", noemt hij als voorbeeld. "Mensen moeten laagdrempelig in hun eigen wijk het gesprek kunnen voeren over het belang van vaccineren en er direct actie op kunnen ondernemen."

'Structureel geld nodig'

Hoewel wethouder Scholtes tevreden is met de huidige resultaten, wijst hij op het belang van meer financiële steun vanuit Den Haag. "Amsterdam kan dit niet alleen", benadrukt hij. "Wij investeren zelf fors, afgelopen jaar bijna een miljoen euro, maar een structurele landelijke investering is noodzakelijk om blijvend succes te boeken."

Staatssecretaris Karremans heeft inmiddels extra budget beloofd voor volgend jaar, maar Scholtes pleit ervoor om voor de langere termijn geld vrij te maken. "Het gaat om de gezondheid van onze kinderen, nu én in de toekomst. Laten we hier samen verantwoordelijkheid voor nemen."