De Tweede Kamer stemde deze week tegen de komst van een vleestaks en ook onder kiezers is er weinig draagvlak voor. Driekwart van de vleeseters (77 procent) zou zijn of haar vleesconsumptie bovendien niet minderen als zo’n taks er wel zou komen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 32.000 leden van het Opiniepanel. 59 procent vindt zo'n btw-verhoging op vlees een slecht plan. Minister Henk Staghouwer van Landbouw kondigde eerder dit jaar een onderzoek aan naar een mogelijke vleestaks. Volgens hem zou dat mensen kunnen aansporen tot gezondere en duurzamere keuzes. Een meerderheid van de Tweede Kamer steunde deze week een motie van de PVV tegen de maatregel.

Betutteling

Met de voorgestelde vleestaks zou de btw op vlees verhoogd worden van 9 naar 21 procent. Een stukje vlees dat nu 2 euro kost, is dan ongeveer 20 cent duurder. Mensen vinden de regeling bemoeizuchtig en betutteling door de overheid. "Ik wil niet dat de overheid zich met mijn eetgewoontes bemoeit. Daar ben ik zelf oud en wijs genoeg voor en dat is dan ook mijn eigen verantwoordelijkheid", schrijft een deelnemer aan het onderzoek.

"Goed vlees mag wat kosten en daarbij kan dan rekening gehouden worden met de kwaliteit van leven van de beesten en het verdienmodel van de boeren. Maar een vleestaks vind ik betuttelend, mensen gezonder proberen te laten eten kan ook op andere manieren", schrijft iemand anders.

Duwtje in de goede richting

Een op de drie deelnemers (32 procent) ziet wel wat in de maatregel. Zij benadrukken de voordelen voor milieu en gezondheid als er minder vlees wordt gegeten. "Ik vind het een goed idee, omdat het mensen in de juiste richting kan duwen om op zoek te gaan naar klimaatneutrale alternatieven", schrijft iemand.

"Feit is dat eten niet klimaatneutraal is, maar dat het wel een stuk schoner kan. En de mondiale vleesindustrie is nu eenmaal de grootste vervuiler op aarde. Dus lijkt het me niet meer dan logisch om dat aan te pakken", vervolgt deze deelnemer.

Politieke weerstand

Ook in de Tweede Kamer kan de vleestaks niet op een meerderheid rekenen. Dinsdag steunde een ruime meerderheid de motie van de PVV tegen de maatregel. Ook coalitiepartijen VVD en CDA steunden deze motie. Hun achterban sluit zich daarbij aan. Van de VVD-kiezers is 65 procent tegen de vleestaks, bij de CDA-kiezers 68 procent.

D66 en de ChristenUnie zijn juist wel voorstander van de btw-verhoging. De D66-achterban is het grotendeels eens met het standpunt van de partij, 57 procent van de D66-kiezers vindt de vleestaks een goed idee. CU-kiezers zijn verdeeld over de maatregel: 41 procent is voor, 45 procent is tegen.

Vleeseters niet van plan te minderen

Op dit moment eet de helft van de deelnemers (48 procent) het grootste deel van de week vlees bij de warme maaltijd, een kwart (27 procent) doet dit elke dag. 12 procent eet bijna nooit vlees. Een btw-verhoging op vlees zou bij weinig mensen invloed hebben op hun vleesconsumptie, zo blijkt uit het onderzoek.

18 procent van de vleeseters denkt wel minder vlees te gaan eten als de belasting wordt verhoogd, maar driekwart (77 procent) verwacht niet te minderen in zijn of haar vleesconsumptie. "Geld speelt, in deze mate althans, bij mij niet zo'n grote rol op de aankoop dat het het volume gaat beïnvloeden", schrijft een van de ondervraagden.

Goedkope alternatieven

Om de vleesconsumptie te verminderen moet het kabinet naar andere dingen gaan kijken dan een belastingverhoging, denken veel mensen. Zo schrijft iemand: "Vlees is al duur, dus nog duurder gaat niet helpen. Wat wel helpt, is zorgen voor goedkope gezonde alternatieven en goede voorlichting vanaf lagere school."

Iemand anders denkt wel dat een prijsverhoging helpt, maar vindt dat die er op een andere manier moet komen: "Zorg dat de omstandigheden waarin dieren gehouden, vervoerd en geslacht worden flink verbeteren. Daardoor zal het vlees ook duurder worden en bereik je hetzelfde."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."