radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Nieuwe donorwet gaat in: meeste niet-geregistreerde mensen bespreken orgaandonatie niet met familieleden

Nieuwe donorwet gaat in: meeste niet-geregistreerde mensen bespreken orgaandonatie niet met familieleden
Folder nieuwe Donorwet
Bron: ANP

Zes op de tien mensen die niet staan geregistreerd in het Donorregister, bespreken hun wensen voor orgaandonatie niet met familieleden. Dat blijkt uit onderzoek van het EenVandaag Opiniepanel. Dit kan potentiële donoren kosten onder de nieuwe donorwet.

Met de nieuwe wet lijkt het duidelijk: iedereen is vanaf 1 juli in principe orgaandonor. Maar de rol van nabestaanden blijft groot. Als die alsnog 'nee' zeggen, mag een arts niet doorzetten. Daarom is het belangrijk om je wens, wel of niet doneren, vast te leggen in het Donorregister. En je naasten te informeren over je keuze. Maar juist mensen die hun keuze niet registreren, blijken hun voorkeuren voor zich te houden (57 procent), terwijl ze vaak wél willen doneren. De deelnemers die wel staan ingeschreven bij het Donorregister praten hier makkelijker over: 82 procent heeft de kwestie met hun familie besproken.

Te beladen onderwerp

Volgens het CBS hebben bijna 7 miljoen Nederlanders boven de 18 jaar hun keuze nog niet geregistreerd. Vaak twijfelen ze nog over hun keuze (23 procent) en vinden ze het een moeilijke beslissing waar ze liever niet over nadenken (19 procent), zo blijkt uit het onderzoek van EenVandaag. Ze vinden het onderwerp te moeilijk en te te beladen om er met hun familie over te praten. "De (klein)kinderen reageren ongemakkelijk wanneer ik probeer aan te snijden dat ik het eeuwige leven niet heb. Dus dan wacht ik maar weer", schrijft een deelnemer.

Ik durf niet zo goed bij mijn eigen dood stil te staan

Vooral mannen en 75-plussers vinden het ongemakkelijk om over orgaandonatie te spreken. Dat geldt ook voor alleenstaanden, die geen partner hebben om mee te praten. De drempel om met een verder familielid te praten blijkt toch een stuk hoger: "Als man alleen ga ik daar, als ik één van mijn broers of vader aan de lijn heb, niet over praten."

Potentiële donoren

Hoewel ze het niet delen, weten de meeste niet-geregistreerden wel wat ze willen na hun overlijden. Vier op de tien (40 procent) wil zijn organen wel doneren. Een kwart (27 procent) wil dat niet. Wanneer zij deze wensen duidelijk kenbaar zouden maken, ontstaan er voor nabestaanden en artsen minder vaak ongemakkelijke situaties aan iemands sterfbed. En zou een stuk duidelijker zijn wie een potentiële donor is.

Een derde (33 procent) van de niet-geregistreerden weet het echt niet. Voor hen kan de voorlichtingscampagne, die nu stilligt vanwege corona, maar in september weer verder gaat, belangrijk zijn.

Lees ook

Twijfel en angst

De redenen om geen keuze vast te leggen in het Donorregister zijn heel divers. Naast twijfel is er ook angst. Mensen vinden het onduidelijk wat er met hun organen gebeurt (13 procent), of zijn bang dat de artsen hen eerder opgeven (13 procent). "Artsen hebben er belang bij dat er organen beschikbaar komen", zegt iemand. "Ik heb dit meegemaakt met een familielid", zegt een ander. "Haar kinderen spraken niet goed Nederlands en toen zijn er organen uit haar lichaam gehaald."

Voor veel deelnemers is weerstand tegen de nieuwe donorwet een reden om zich niet te registreren. Zij vinden het niet kunnen dat de overheid een keuze voor je maakt. "Ik ben tegen de bemoeienis van onze regering. Het is mijn lijf en daar heeft niemand wat mee te maken." Andere redenen zijn meer praktisch: 'Ik heb het uitgesteld' (24procent), 'ik word automatisch donor in het nieuwe systeem en dat vind ik prima' (21 procent), of 'ik heb liever dat mijn nabestaanden beslissen (15 procent). Veel ouderen denken dat hun organen na een lang leven niet meer geschikt zijn voor transplantatie (7 procent).

Draagvlak nieuwe donorwet gestegen

EenVandaag peilt het draagvlak voor de nieuwe donorwet sinds deze in 2016 met een nipte meerderheid in de Tweede Kamer werd aangenomen. In 2016 waren ook de panelleden behoorlijk verdeeld: 52 procent was toen voor en 41 procent tegen. De afgelopen jaren steeg het draagvlak langzaam.

Nu, een week voor het ingaan van de nieuwe wet, is 57 procent voorstander en 32 procent tegen. Mensen die hun organen willen doneren zijn massaal voor. Degenen die dat niet willen zijn vooral tegen, en hadden liever gezien dat het oude systeem, waarin je alleen donor bent als je die keuze zelf in het Donorregister vastlegt, was gebleven.

Presentatie uitslagen onderzoek over ingaan nieuwe donorwet
info

Over het onderzoek

Het onderzoek (pdf) is gehouden van van 19 tot 25 juni 2020. Aan het onderzoek deden 24.955 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Het Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden. Panelleden krijgen ongeveer een keer per week een uitnodiging om aan een peiling mee te doen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)

Dit betekent uitslag van verkiezingen in Duitsland voor Nederland (en Europa)
Friedrich Merz, leider van de Duits christendemocratische CDU/CSU
Bron: AFP

Door de verkiezingswinst van het christendemocratische CDU/CSU schuift de Duitse regering waarschijnlijk op naar rechts. Wat betekent deze uitslag voor Nederland en andere Europese landen? "Nederland en Duitsland zitten erg op één lijn."

Lijsttrekker Friedrich Merz van CDU/CSU is de beoogde opvolger van de huidige bondskanselier Olaf Scholz. Merz heeft aangegeven dat hij haast wil maken met het vormen van een regering.

Ideeën overlappen

"Ik denk dat het voor Nederland niet slecht is als Merz de nieuwe bondskanselier wordt", zegt Hanco Jürgens van het Duitsland Instituut. "De ideeën van de CDU zijn over het algemeen in lijn met wat Nederland politiek gezien wil. Bijvoorbeeld als het over financiën gaat: zuinig aan doen en niet te veel geld over de balken smijten."

Ook op het gebied van defensie zijn er overeenkomsten, volgens Jürgens. En als het om Amerika gaat, dat heeft aangekondigd dat het zonder Europa wil beslissen over het einde van de oorlog in Oekraïne. Duitsland is er, net als Nederland, geen voorstander van om alles Europees te regelen, zonder Amerika. "Het zal er alles aan doen om Amerika toch te betrekken."

Afhankelijk voor kernwapens

Dat Duitsland en Nederland wat dat betreft op één lijn liggen, heeft ermee te maken dat zowel Nederland als Duitsland geen eigen kernwapens hebben, legt Jürgens uit.

"We zijn afhankelijk van de Amerikaanse 'veiligheidsparaplu'. En een sterkere kanselier, zoals Merz, is ook in het belang van Nederland."

Bekijk ook

Europees leger

Eerdere uitspraken van Merz hintten erop dat hij de positie van Europa wil versterken met een Europees leger. Toch is het volgens Jürgens afwachten of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren. "Dat hebben we al eerder gezien met Angela Merkel en Macron. Zij hadden ook allerlei ideeën over een Europees leger, die uiteindelijk nooit gerealiseerd zijn", vertelt de Duitslandkenner.

"Uitspraken zijn mooi, maar of ze ook werkelijkheid worden, moeten we zien. Bovendien zijn de Fransen en Duitsers niet alleen. Die moeten ook rekening houden met Polen, Denemarken, Tsjechië en Nederland. Dus er is nog heel veel tijd nodig om zulke ideeën vorm te geven."

info

De Duitse verkiezingsuitslag

CDU/CSU is met lijsttrekker Friedrich Merz de grootste partij geworden in Duitsland met 28,4 procent, de radicaal-rechtse partij AfD kreeg 20,1 procent van de stemmen en de sociaaldemocratische SPD van de huidige bondskanselier Olaf Scholz, heeft een nederlaag geleden met 16,3 procent van de stemmen.

'Duitse economie raakt ons minder hard'

Naast defensie, was ook de economie een belangrijk verkiezingsthema. De huidige Duitse economie staat namelijk erg onder druk. Economen waarschuwden eerder al dat de kwakkelende Duitse economie invloed kan hebben op Nederland. Ook Jürgens ziet dat: "Als het niet goed gaat in Duitsland, heeft dat ook gevolgen voor Nederland, met name voor toeleveranciers van bijvoorbeeld de auto-industrie."

Maar volgens hem hoeven we ons wat dat betreft nog geen grote zorgen te maken. "Het spreekwoord 'als Duitsland niest wordt Nederland verkouden', gaat tegenwoordig minder op. Dit omdat wij meer internationale industrie hebben gekregen, zoals ASML. Dat maakt ons onafhankelijker." Bovendien ziet Jürgens dat de Nederlandse economie gegroeid is, waardoor wat er in Duitsland gebeurt, ons minder hard zal raken.

Bekijk ook

Weinig geld naar de EU

Hoewel Merz voorstander is van samen optrekken binnen Europa, merkt Jürgens ook op dat de Duitse lijsttrekker daar niet te veel geld aan wil uitgeven. "En dat is denk ik wel een probleem. Want de komende jaren zal er toch veel geld moeten worden uitgegeven aan de EU, bijvoorbeeld aan de Europese defensie-industrie. En dat zie ik nog niet zo snel gebeuren. Juist niet, omdat Merz eigenlijk het begrotingstekort niet wil laten oplopen en zuinig is als het gaat om Europa."

Jürgens: "Merz wil dat Duitsland de grootste economie van Europa is en dus ook de leiding moet nemen in het debat. Het is wel duidelijk dat Merz een beetje een haantje de voorste is. Duitsland wil de leiding nemen, vooral nu Trump zijn handen lijkt af te trekken van Europa."

Wat betekent de Duitse verkiezingsuitslag voor Nederland?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'
Landmacht in startblokken voor NAVO-oefening Steadfast Defender
Bron: ANP

Europa moet zo snel mogelijk een defensiefonds oprichten om samen wapens in te kopen. Er moeten extra tanks, vliegtuigen en munitie komen, nu de steun van de Verenigde Staten niet langer zeker is. Nederland is tegen zo'n fonds. Is dat terecht?

Volgens Harald Benink, hoogleraar Bankwezen en Financiering aan Tilburg University zijn er twee mogelijkheden. Alle landen gaan, ieder voor zich, de defensie-uitgaven verhogen. Een alternatief is een Europees defensiefonds waarbij alle landen gezamenlijk 500 tot 700 miljard euro lenen.

Risico's delen

Het probleem bij het verhogen van de defensie-uitgaven per land, is volgens Bennink dat een aantal landen al zeer hoge staatsschulden hebben als percentage van hun nationaal inkomen. Als landen als Italië en Frankrijk hun staatsschulden verder verhogen, kun je de situatie krijgen dat we weer een nieuwe eurocrisis krijgen. Niet verstandig dus, denkt Benink.

Bij het alternatieve plan: een Europees defensiefonds, deel je juist de risico's. "Als je een fonds creëert, dan wordt de terugbetaling van de obligaties gegarandeerd door alle 27 landen van de Europese Unie", legt hij uit.

Coronaherstelfonds

In 2020 deed Europa iets soortgelijks met het coronaherstelfonds. "Toen heeft Europa voor 750 miljard euro geleend", vertelt econoom Benink. Het geld ging toen naar de landen zelf, het defensiefonds moet Europees worden besteed.

"Voor fabrieken voor wapens in Duitsland of Frankrijk, tanks in Duitsland", noemt hij als voorbeelden waar dat geld naartoe kan gaan. "Je moet dat Europees aanvliegen en niet op het niveau van alle landen. Want dan krijg je dat iedereen weer zijn eigen industrie gaat bevoordelen."

Bekijk ook

Vertrouwen

Macro econoom Edin Mujagić van Beleggingsfonds Hoofbosch noemt het 'volkomen logisch' dat Europese landen zoveel mogelijk samen doen. "Samen sta je sterker", zegt hij. "Als we het over defensie hebben, dan zou je in principe veel beter samen kunnen optrekken en dus die uitgaven ook samen kunnen financieren."

Maar voor een gezamenlijk fonds - waarbij iedereen garant staat voor elkaar - is weinig vertrouwen tussen de landen onderling. Bij invoering van de euro zijn er afspraken gemaakt over schulden en investeringen in het defensiebudget. "Er zijn heel veel Europese landen die zich al die tijd niets of weinig aangetrokken hebben van die regels", zegt hij. "Daar betalen wij nu de prijs van."

Nederland tegenstander

Nederland is een tegenstander van een defensiefonds omdat het 'traditioneel' tegen staatsleningen is. "Dat was vijf jaar geleden met het coronaherstelfonds ook al zo", zegt Benink. Na vier nachten onderhandelen is Nederland toen toch akkoord gegaan. Toenmalig premier Rutte zei dat dit nooit meer zou gebeuren.

Maar de wereld is in die tijd fors veranderd. Groot-Brittanië verdween uit de Europese Unie, Denemarken was tegen, maar draaide bij nadat Trump dreigde met het innemen van Groenland. Ook de winnaar van de Duitse verkiezingen, Friedrich Merz zegt een voorstander te zijn van zo'n Europees defensiefonds.

Bekijk ook

'Er zullen bijeffecten zijn'

Nederland staat steeds meer geïsoleerd in Europa, zegt Mujagić. "Nederland is niet zo heel groot om continu tegen heel veel dingen 'nee' te kunnen zeggen. Ik vrees dat - als Europa ervoor kiest om deze weg te nemen - we als Nederland ook mee moeten."

Mujagić: "Als je geen grote bondgenoten achter je hebt, wordt het heel moeilijk om dit soort ontwikkelingen in je eentje tegen te gaan." Volgens hem zijn er twee opties: je doet het of je doet het niet. "Welke van de twee je ook kiest, de kans is groot dat er negatieve bijeffecten zullen zijn."

Druk van Trump

Hoewel Nederland onder Rutte nog tegen is, denkt Benink niet dat hij zich als secretaris-generaal van de NAVO zal verzetten tegen een defensiefonds. Trumps druk op Europa om meer uit te geven aan defensie groeit, maar veel landen voldoen nog niet eens aan de norm van 2 procent.

Trump weet dat dit niet binnen een jaar kan. "Maar hij wil geloofwaardige plannen zien", vult de econoom aan. Als dat plan er niet ligt, trekt hij zijn handen van de NAVO af. "Er zal dus een geloofwaardig plan moeten liggen voor de NAVO-top in Den Haag eind juni. Dat is al over vier maanden."

Komt er een Europees defensiefonds? 'Er moet meer vertrouwen onderling komen'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant