Meeste veehouders zien niets in uitkoopregelingen en dreigen met nieuwe demonstraties

Het kabinet beloofde een 'woest aantrekkelijk aanbod'. Maar veehouders zijn tot nu toe vooral geïrriteerd over de onlangs gepresenteerde uitkoopregelingen. Slechts een klein deel heeft er oren naar en een meerderheid neigt zelfs (weer) naar demonstreren.

Minister Christianne van der Wal (VVD) voor Natuur en Stikstof presenteerde eerder twee regelingen om boeren hun bedrijf te laten verkopen aan de overheid.

Reactie weinig hoopgevend

Het ging om één generieke regeling die veehouders, of ze nu rond natuurgebieden boeren of niet, 100 procent kunnen krijgen voor hun bedrijf en productierechten. De tweede regeling is speciaal voor 'piekbelasters' rond natuurgebieden.

De provincie zal deze boeren een, naar eigen zeggen, marktconforme prijs bieden voor hun bedrijf. Komen ze er niet uit, dan kan de provincie overgaan tot onteigening. EenVandaag peilde in samenwerking met vakblad Boerderij een eerste reactie van Nederlandse veehouders. Die reactie is weinig hoopgevend voor het kabinet.

Meeste veehouders negatief

Maar liefst acht op de tien ondervraagde veehouders reageren negatief op de regelingen. Een klein deel, 15 procent, is positief. Een even kleine groep toont belangstelling voor de generieke regeling, waarbij veehouders geen herstart mogen maken op andere grond.

Ongeveer driekwart van alle ondervraagde veehouders zegt bij voorbaat waarschijnlijk of zeker niet onder die voorwaarden uitgekocht te willen worden.

Nieuw wantrouwen

"Het blijkt in de praktijk helemaal niet 'woest aantrekkelijk'. De vergoeding is niet eens voldoende om leningen af te lossen en er een goed pensioen aan over te houden", schrijft een veehouder.

Het gevoel dat de overheid veel heeft beloofd maar uiteindelijk weinig biedt, wordt breder gedeeld en zet aan tot nieuw wantrouwen. Slechts 3 procent verwacht dat ze een aantrekkelijk aanbod krijgen als ze in zouden gaan op de regeling: ruim negen op de tien veehouders vertrouwen daar niet op.

Geen urgentie, geen vertrouwen

Ook missen veel veehouders de overtuiging en urgentie om de stikstofuitstoot terug te brengen. Ruim acht op de tien vinden niet dat Nederland de uitstoot in 2030 gehalveerd moet hebben, laat staan dat de landbouw meer moet doen om daaraan bij te dragen.

En de weerzin om mee te werken, gaat bij veel veehouders verder dan alleen de regelingen zelf. Achter de ontevredenheid over het aanbod schuilt een groot wantrouwen in de politiek, het huidige kabinet en de betrokken ministers. Vaak vanwege ervaringen in het verleden. Een ondervraagde: "Ze zeggen en ze doen vaak het omgekeerde, is mijn ervaring. Ik zou ook geholpen worden met mijn fosfaatrechten, maar ik kreeg alleen maar boetes. Het lijkt alsof ze mijn bedrijf kapot willen maken."

Meer interesse in tweede regeling

De tweede regeling, speciaal voor veehouders in de buurt van natuurgebieden, lijkt iets meer belangstelling te wekken. Hoewel de meeste 'piekbelasters' dit plan afwijzen, is het aantal geïnteresseerden iets groter dan bij de generieke regeling.

Ongeveer twee op de tien van de 153 veehouders rond natuurgebieden die EenVandaag ondervroeg, wil best in gesprek met de provincie over een marktconforme prijs.

'Ik houd niks over'

Toch overheerst het pessimisme ook in deze groep. Zo denkt slechts één op de tien piekbelasters dat zij een bedrag krijgen waar ze wat aan overhouden: "Ik ben te jong om te stoppen en krijg waarschijnlijk net genoeg om bank en belasting te betalen en hou uiteindelijk zelf niets over. Ook geen inkomen."

Ook het mogelijke vooruitzicht dat boeren gedwongen moeten stoppen als ze er niet uitkomen met de provincie roept irritatie op bij deze groep. Vrijwel niemand van de ondervraagde veehouders heeft daar begrip voor.

Minister positief

En dat terwijl, los van de huidige regelingen, ruim een kwart (27 procent) van de ondervraagde veehouders in principe open staat voor vrijwillige uitkoop, iets wat minister Van der Wal voor Natuur en Stikstof in een reactie op het onderzoek toch positief stemt.

"Ik begrijp heel goed dat niet iedereen de regeling met open armen ontvangt, dat verwacht ik ook niet. De eerste bevindingen uit dit onderzoek zijn desondanks voorzichtig optimistisch omdat een kwart van de ondernemers openstaat voor vrijwillige uitkoop."

'Grote uitdaging'

Op het gebrek aan vertrouwen onder veehouders zegt de minister "goed te begrijpen dat boeren met gezond wantrouwen kijken naar wat op hen afkomt".

"Nederland staat voor een grote uitdaging als het gaat om herstel van de verslechterde staat van onze natuur, klimaat en natuurlijk de ruimtelijke opgaves. Dit zal nu echt anders moeten en de snelheid waarmee het roer om moet vraagt veel van met name de agrarische sector."

In gesprek

Minister Van der Wal gaat de komende tijd in gesprek met veehouders over de regelingen maar op basis van dit onderzoek lijkt zij niet op veel enthousiasme te kunnen rekenen.

Sterker: maar liefst 85 procent van de ondervraagde veehouders verwacht dat boeren, net als in 2019, in verzet komen tegen het huidige stikstofbeleid van het kabinet.

(Weer) demonstreren

Zes op de tien veehouders zeggen zelf de neiging te hebben om door deze nieuwe regelingen (weer) te gaan demonstreren tegen dat stikstofbeleid. "Er werd gesproken van vrijwillige uitkoop en nu wordt er al weer met onteigening gedreigd. Als dat echt gebeurt, ga ik zeker demonstreren en me ertegen verzetten."

Als blijk van onverzettelijkheid verwachten bijna alle veehouders dat hun bedrijf over 5 jaar nog 'gewoon' bestaat. Slechts één op de twintig verwacht dat de overheid hen op termijn dwingt te stoppen. Ook onder veehouders rond natuurgebieden is dat laag: ongeveer één op de tien.