radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Meeste e-bikers zien helmplicht niet zitten, tot ze zelf een ongeluk krijgen: 'Had ik maar een helm op gehad'

Meeste e-bikers zien helmplicht niet zitten, tot ze zelf een ongeluk krijgen: 'Had ik maar een helm op gehad'
E-bikers met een fietshelm
Bron: ANP

'Betutteling' of 'auto's die maar op moeten letten'. Ondanks de vele ongelukken met e-bikes, willen de meeste e-bikers niets weten van een helm, laat staan een plicht om die te dragen. Maar dat verandert als zij of mensen in hun omgeving zijn gevallen.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 13.000 mensen met een elektrische fiets uit het Opiniepanel. Aanleiding is de sterke groei van het aantal e-bikers in Nederland én het aantal ongelukken dat daarmee gebeurt. Het CBS berekende een verdubbeling van het aantal fietsdoden op een e-bike tussen 2018 en 2022.

'Bepaal ik zelf wel'

Ondanks deze cijfers zit een meerderheid van de e-bikers niet te wachten op een helmplicht. 63 procent zegt daar tegen te zijn. Zij noemen de helmplicht betutteling in een land "waar al zoveel regeltjes zijn". Veel e-bikers gaan uit van hun eigen vaardigheden en verantwoordelijkheid: "Ik ben volwassen en bepaal zelf wel of ik dat wil of niet", schrijft iemand.

Anderen benadrukken dat Nederland een fietsland is en moet blijven: "Je jaagt iedereen de auto in als je een helm op moet", aldus een deelnemer. Een ander: "Fietsen zonder helm met de wind langs je kale hoofd is gewoon een gevoel van vrijheid. Kwestie van goed uitkijken."

Bekijk ook

Roekeloze automobilisten en e-bikers

Ook stellen veel e-bikers dat niet zij, maar juist automobilisten oorzaak zijn van de vele ongelukken. "Waarom gaat het met dat nieuws niet over hoe hard en roekeloos auto's rijden? Daar gaat het vaak mis", zegt iemand.

EenVandaag vroeg ook mensen die geen elektrische fiets hebben naar een helmplicht. Opvallend is dat grootste deel van die groep (56 procent) juist wel vindt dat er een verplichting voor e-bikers moet komen om een helm te dragen. "Je wordt soms met onverantwoorde snelheden voorbij gescheurd, door jongeren en ouderen. Het gevaarlijkste is dat ze dat achteloos doen."

Ernstig hersenletsel

Ook een groep e-bikers, 31 procent, is wel voor een helmplicht. Deze mensen zouden verplicht een helm dragen jammer vinden, maar zien ook de gevaren: "Ik zal deze niet graag dragen, maar ik besef dat het voor veiligheid eigenlijk wel noodzakelijk is, zeker wanneer mensen op leeftijd zijn.'

Sommige e-bikers zijn met hun fiets gevallen en zijn daarom voorstander van een helmplicht: "Omdat ik ben aangereden door een onoplettende automobilist terwijl ik op een voorrangsrotonde reed, met ernstig hersenletsel tot gevolg. Had ik maar een helm op gehad", schrijft een ondervraagde.

Bekijk ook

'Zonder helm niet meer geleefd'

Anderen vertellen over een heftige gebeurtenis in hun omgeving die hen bewuster maakte: "Drie jaar geleden is er een neef van ons bij een verkeersongeluk omgekomen. Hij reed op een voorrangsweg op een elektrische fiets, maar zonder helm. Dat werd niet gezien door de dame in kwestie. Sindsdien draag ik een helm", schrijft een deelnemer.

Er zijn ook voorstanders die wel een helm op hadden toen ze vielen met hun e-bike en daar nog altijd dankbaar voor zijn: "Ik draag een helm. Als ik die niet had gedragen, had ik waarschijnlijk niet meer geleefd", schrijf één van hen.

Tegen helmplicht gewone fiets

Waar e-bikers en 'gewone' fietsers elkaar vinden, is in de weerstand tegen het verplicht dragen van een helm voor gewone fietsers. Driekwart van beide groepen is daar tegen; slechts 2 op de 10 is voorstander van de helmplicht voor fietsers.

"Alles wat gevaarlijk is aan een e-bike, heb je op een gewone fiets niet", schrijft een deelnemer. Ook stellen mensen dat het niet past binnen de Nederlandse fietscultuur en betwijfelen mensen of een helmplicht op zo'n schaal te handhaven is.

Charlotte Nijs presenteert de uitslagen van het onderzoek en gaat langs bij twee panelleden.
info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 9 tot en met 16 mei 2023. Aan het onderzoek deden 28.269 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee, waarvan 13.640 zelf een e-bike bezitten. Het onderzoek is na weging representatief voor 6 variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 80.000 leden.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'
Oud-student Rozemarijn heeft geen recht op een studievoucher
Bron: Eigen foto

Zo’n 20.000 oud-studenten lopen de studievoucher van ruim 2.000 euro mis omdat het behalen van alleen een universitaire bachelor volgens de overheid niet als een volledig diploma telt. "Als ik dat had geweten, had ik andere keuzes gemaakt."

Voor het behalen van een 'volledig universitaire diploma' moeten studenten volgens DUO zowel een bachelor als masteropleiding hebben afgerond. Alleen de universitaire studenten die aan deze eis voldoen, komen in aanmerking voor de studievoucher: een compensatie van 2.097 euro voor het niet optimaal kunnen profiteren van de investeringen in het hoger onderwijs.

'Ik schrok'

De regel zorgt voor grote frustratie onder studenten die hier niet aan voldoen, zo ook bij de 25-jarige oud-student Rozemarijn Gierkink. Op een informatiesite dacht zij eerder te lezen dat ze recht had op een studievoucher, maar toen ze via DUO inlogde bleek dit anders te zijn. "Ik zag toen dat het bedrag niet van mijn schuld afgehaald was. Ik schrok, want dit kostte me toch weer 2.000 euro."

"Ik heb tussen 2017 en 2023 een wo-bachelor Kunsten, Cultuur en Media gestudeerd in Groningen en geen aanvullende beurs gehad. Toch krijg ik niets terug."

Studievoucher ter compensatie

Wat bleek nou? Rozemarijn voldoet maar aan twee voorwaarden voor de voucher. En om in aanmerking te komen voor de studievoucher moeten studenten aan de volgende drie voorwaarden voldoen: nog nooit eerder een voucher hebben ontvangen, tussen september 2015 en augustus 2019 zijn begonnen met de studie, én zowel een bachelor als master of een hbo-opleiding binnen 10 jaar hebben afgerond.

Pas wanneer een student aan alle drie de voorwaarden voldoet, komt hij of zij in aanmerking voor de compensatie. Dit jaar is de tegemoetkoming voor de voucher 2.097,08 euro, dit bedrag wordt verrekend met de huidige studieschuld.

Bekijk ook

'Als ik dit had geweten'

Voor Rozemarijn was een master doen destijds geen optie. "Ik heb 6 jaar gedaan over een 3-jarige opleiding en niemand die toen zei: 'misschien moet je doorgaan met studeren, want een wo-bachelor is niet genoeg voor een geldbedrag in de toekomst.' Dat maakt het extra zuur."

Met de kennis van nu had Rozemarijn andere keuzes gemaakt, vertelt ze. "Ik heb bestuursjaren gedaan en daardoor vertraging opgelopen. Als ik dit allemaal had geweten, had ik misschien mijn studie sneller afgerond of meteen een master gedaan."

Schande

Voorzitter van de Landelijke studentenvakbond (LSVb), Abdelkader Karbache hoort verhalen als die van Rozemarijn dagelijks. "Het gaat om zo'n 20.000 oud-studenten die dus geen recht hebben op deze voucher, omdat de overheid alleen een wo-bachelor niet als volledige opleiding ziet."

"Dat is problematisch, omdat juist deze groep vaak vanwege financiële redenen geen master meer kan doen," zegt Karbache. "Zij ronden zo snel mogelijk hun bachelor af en gaan met dat papiertje bijdragen aan de maatschappij door te werken. Dat juist zij financieel gestraft worden door de voucher niet te ontvangen, vind ik een schande."

Bekijk ook

Afspraken herzien

Bij de invoering van het leenstelsel in 2015 is besloten dat alleen een combinatie van een bachelor- en masterdiploma als volledige opleiding geldt. Hoewel DUO destijds studenten hierover heeft geïnformeerd, merkt LSVb-voorzitter Karbache dat veel studenten daar niets van weten.

"De informatievoorziening is gebrekkig, waardoor studenten niet weten waar ze aan toe zijn", merkt hij op. "Het is tijd om de afbakening opnieuw te bekijken en ook wo-bachelorstudenten te compenseren."

'Niemand snapt er nog iets van'

Maar, onderwijsminister Bruins stelt dat het herzien van de regels niet wenselijk is omdat dit de stabiliteit van het overheidsbeleid zou ondermijnen.

Karbache reageert met een lach bij het woord 'stabiel'. "De spelregels veranderen telkens opnieuw. Eerst was de studievoucher een certificaat, nu is het een geldbedrag. De overheid moet stoppen met het bedenken van nieuwe regels, want niemand snapt er nog iets van."

Bekijk ook

Juridische stappen

Volgens de LSVb is dit de zoveelste trap na aan de pechgeneratie. "Wij overwegen inmiddels juridische stappen om de studievoucher ook voor wo-bachelor studenten uit te laten betalen", laat voorzitter Karbache weten.

"Het gaat om een bedrag van ruim 2.000 euro, dat willen en kunnen zij niet missen. En daarnaast zorgt dit opnieuw voor een vertrouwensbreuk tussen studenten en de overheid die niet zomaar is opgelost."

'Toch gun ik het anderen'

Of Rozemarijn ooit nog gecompenseerd wordt voor haar studielening, blijft voorlopig een mysterie. Wel gunt ze anderen de compensatie én een basisbeurs.

"Ik ben blij voor mijn broertje, die nu wel een basisbeurs krijgt. Maar het voelt heel cru. Geef ons dan échte compensatie. Dat is het gevoel dat blijft hangen", zegt ze tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant