Lang niet alle D66-kiezers reageren direct begripvol op de plotse draai partijleider Sigrid Kaag. Toch kan driekwart van hen leven met een doorstart van Rutte III. Op voorwaarde dat medisch-ethische thema’s vrije kwesties worden.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 3.000 kiezers die in maart op D66 stemden. In dat onderzoek zeggen D66-kiezers in eerste instantie vooral verrast te zijn door de verklaring van Sigrid Kaag om toch met de huidige coalitiepartijen te praten over een kabinet. 54 procent snapt de beweging van Kaag wel, maar voor een groot deel (41 procent) is die verrassing onaangenaam.

'Oude politiek'

"Ik voel me belazerd. Zo'n kabinet wordt weer te rechts, te conservatief en komt niet met echte veranderingen", reageert een kiezer. Veel anderen denken aan de ouders van de Toeslagenaffaire: "Wat is dit voor signaal naar alle mensen die gedupeerd zijn door Rutte III? Zo verandert er niks aan die bestuurscultuur."

Ondanks de eerste schrik van kiezers vinden velen dat er nu wel gepraat moet worden met VVD, CDA en ChristenUnie. Sommige kiezers willen Sigrid Kaag een heldere boodschap meegeven: "Ik hoop nu maar dat er in de onderhandelingen ieder geval voet bij stuk gehouden wordt en dat er genoeg wordt 'binnengehaald'. Ze moet afhaken als dat niet zo is." Klimaat, onderwijs en de nieuwe bestuurscultuur noemen kiezers als belangrijke punten voor aan de onderhandelingstafel.

Bekijk ook

Vrije kwesties

Maar ook de medisch-ethische kwesties, zoals abortus en 'voltooid leven', zijn voor D66-kiezers cruciaal, blijkt uit het onderzoek van EenVandaag. Deelname aan een kabinet met VVD, CDA en ChristenUnie is voor een grote meerderheid (78 procent) acceptabel, maar alleen als de medisch-ethische thema's vrije kwesties worden.

In het vorige kabinet spraken partijen af daar 4 jaar lang geen wetgeving over in te voeren, maar dat mag nu niet het geval zijn, vinden D66-kiezers. "Ik moet nog zien dat het lukt met twee christelijke partijen aan tafel, maar dit is een voorwaarde voor mij om in te stemmen met een kabinetsdeelname", zegt een D66-kiezer.

Bekijk je de grafiek op je mobiele telefoon? Draai het scherm voor een betere weergave.

ChristenUnie-kiezers verdeeld

Bij ChristenUnie-kiezers ligt het vrij laten van medisch-ethische kwesties juist gevoelig. Over het algemeen is een meerderheid van hen (60 procent) voor een nieuw kabinet van VVD, D66, CDA en ChristenUnie. Maar dat enthousiasme wordt minder als medisch-ethische thema's vrije kwesties worden. 44 procent ziet een kabinetsdeelname waarin dit gebeurt niet zitten, vooral als het om het D66-plan voor 'voltooid leven' gaat. "De houding van D66 hierover vind ik te radicaal en dat is gevaarlijk. Het gaat hier wel over levens", schrijft een ChristenUnie-stemmer.

Evenveel ChristenUnie-stemmers (46 procent) vinden wel dat hun partij moet meedoen als dit vrije kwesties worden. "Voet bij stuk houden hierover is een onwinbare strijd. Ik hoop wel dat de ChristenUnie aandacht vraagt voor oorzaken van de doodswens bij mensen", schrijft een kiezer in het onderzoek.

Rutte IV komt er

Niet toevallig was het ook dit thema dat in de eerste uren na de draai van D66 zorgde voor ophef. Informateur Remkes verklaarde dat de medisch-ethische thema's vrije kwesties zouden worden, maar ChristenUnie-leider Segers trok daarna direct aan de handrem. Volgens hem moet daar nog over onderhandeld worden.

Of de gesprekken hiermee een valse start hebben, moet nog blijken. De meeste kiezers (63 procent) denken in ieder geval dat de partijen er uiteindelijk uit gaan komen, ook die van D66 en de ChristenUnie.

Bekijk je de grafiek op je mobiele telefoon? Draai het scherm voor een betere weergave.
Gijs Rademaker presenteert de uitslagen van het onderzoek.
info

Over het onderzoek

Aan het onderzoek onder het Opiniepanel deden 22.920 mensen mee, onder wie 3.047 kiezers die bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen op D66 stemden. Het is gehouden op 30 september en 1 oktober, na het besluit van D66 om te onderhandelen met VVD, CDA en ChristenUnie. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.