radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Meer bewustwording door demonstraties tegen racisme, maar ook ergernis over 'harde toon'

Meer bewustwording door demonstraties tegen racisme, maar ook ergernis over 'harde toon'
Bron: ANP

De afgelopen weken kwamen tienduizenden mensen samen bij antiracismeprotesten in Nederland. Zij deden een oproep aan witte Nederlanders: word je bewust van je eigen gedrag. Wat is het effect van die oproep? Kijken mensen kritischer naar zichzelf?

EenVandaag deed onderzoek onder ruim 33.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel met een witte huidskleur. Zij vertellen daarin wat zij vinden van de protesten van de afgelopen weken, of het hen aan het denken heeft gezet en of zij hun gedrag erop zullen aanpassen in de toekomst.

Racisme te lang onderbelicht geweest

Dat er werd gedemonstreerd tegen racisme kan allereerst rekenen op veel begrip. Een meerderheid van de ondervraagden (63 procent) vindt het goed dat hier nu tegen wordt gedemonstreerd. Deze mensen hechten veel waarde aan het recht om te protesteren en vinden dat iedereen dat moet kunnen uitoefenen.

Dit zijn vooral mensen die vinden dat racisme in Nederland te lang onderbelicht is geweest. "Ik denk dat ik nog niet voor de helft weet in hoeverre racisme in Nederland speelt, omdat ik zelf blank ben", licht een panellid toe. Ook halen veel ondervraagden de toeslagenaffaire aan als recent bewijs van institutioneel racisme. "De extra controle van de Belastingdienst van allochtone burgers is voldoende om te demonstreren. En daar houdt het vast en zeker niet op."

Ergernis over schenden coronaregels en harde toon

Maar de eerste protesten in Amsterdam riepen ook irritatie op bij ondervraagden. Zo werd er bij het eerste protest, in Amsterdam, niet voldoende afstand gehouden. Driekwart van de ondervraagden (72 procent) heeft daar geen begrip voor.

Daarnaast lijkt de toon van sommige demonstranten een averechts effect te hebben op de steun voor de demonstraties. Veel ondervraagden denken dat de protesten vooral aanzetten tot meer verdeeldheid: "'Ik zal Zwarte Piet in zijn gezicht trappen', excuses moeten maken voor slavernij, historische beelden die worden vernield. Is dat verbindend gedrag?"

Lees ook

Een derde bewuster door demonstraties

De demonstraties hebben een derde van de mensen (32 procent) aan het denken gezet over hun eigen gedrag. Zij geven in het onderzoek aan door de protesten nu bewuster te zijn. Een panellid licht toe: "Ik denk dat heel veel Nederlanders, tot op zekere hoogte ikzelf ook, zich nu pas bewust worden van het alledaagse racisme in Nederland." En een ander: "Ik denk dat vele vormen van subtiel racisme ("waar kom je oorspronkelijk vandaan", bijvoorbeeld) nu steeds helderder worden."

40 procent van de ondervraagden zegt naar aanleiding van de protesten actie te hebben ondernomen. Zo is 20 procent meer gaan nadenken, lezen en praten met hun directe omgeving over racisme. 5 procent heeft een zwart vlak gepost op sociale media om steun te betuigen aan de demonstranten en 12 procent heeft iets anders gepost of geliket over dit thema.

Meesten niet aangesproken door boodschap demonstraties

Maar bij de meeste mensen (62 procent) zetten de protesten niet aan tot meer bewustwording. Voor de helft zijn dit mensen die zeggen dat ze al vóór de huidige discussie bewust waren van hun gedrag en zien geen reden om daar nog iets aan te doen.

Een panellid: "Ik ben altijd aardig en begripvol voor iedereen en dat verwacht ik van mijn medemens ook." Deze groep is vooral jong en stemde bij de landelijke verkiezingen van 2017 op linkse partijen.

Lees ook

Opgelaten door 'dwingend vingertje'

Maar de andere helft voelt zich niet aangesproken vanuit een gevoel van weerzin. Zij letten voor de protesten niet nadrukkelijk op hun gedrag en doen dat nu ook niet. Zij vinden de hardheid van de toon tijdens demonstraties en de discussie erna onprettig en voelen zich gedwongen een kant te moeten kiezen. Een panellid licht toe: "Als je niet tegen demonstreert ben je voor, lijkt het wel. Ik voel me opgelaten door het dwingende vingertje."

Veel mensen in deze groep ontkennen niet dat racisme bestaat in Nederland, maar denken dat de daadwerkelijke omvang ervan niet in verhouding staat tot de ophef van de huidige discussie. Zij zijn ervan overtuigd dat alle bevolkingsgroepen discrimineren op huidskleur en alleen zij nu verantwoordelijk worden gehouden. Eén van hen in het onderzoek: "Het is allemaal zo overdreven. Veel mensen op de Dam roepen op hun beurt van alles naar andere bevolkingsgroepen. Er wordt met zoveel maten gemeten."

Hoe ouder, hoe minder bereidwillig

Opvallend is dat deze groep lang niet alleen bestaat uit kiezers die sceptisch zijn over de multiculturele samenleving, zoals die van de PVV en Forum voor Democratie. Ook veel kiezers van de VVD, CDA, SP en 50PLUS zijn vanuit frustratie over de huidige discussie niet van plan naar hun eigen gedrag te kijken als het gaat om racisme. Ook geldt in dit onderzoek: hoe ouder, hoe minder bereidwillig.

Kortom: witte mensen en mensen van kleur vinden elkaar in het afkeuren van racisme. Als een derde van de witte mensen daadwerkelijk bewuster wordt van het eigen gedrag is dat winst voor de demonstranten. Tegelijk roept dit onderzoek de vraag op of de protesten meer impact zouden hebben als het debat anders wordt gevoerd. De hardheid van de discussie frustreert ook mensen die doorgaans gematigd zijn, maar nu afhaken.

Gijs Rademaker presenteert de uitslagen van het onderzoek over racisme in Nederland.
info

Over dit onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 10 tot en met 15 juni 2020. Aan het onderzoek deden 39.182 deelnemers van het EenVandaag Opiniepanel mee, waarvan 33.600 een witte of blanke huidskleur zeiden te hebben. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Het Opiniepanel bestaat uit ruim 70.000 leden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
De Amerikaanse president Donald Trump en Russische president Vladimir Poetin tijdens een ontmoeting in 2018
Bron: EPA

Nadat Europese leiders gisteren in Parijs samenkwamen voor spoedoverleg, zitten vandaag delegaties van zowel Rusland als de VS bij elkaar in Saoedi-Arabië. Ze praten daar verder over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne.

De laatste dagen heerst er een crisissfeer in Europa. Sinds het telefoontje tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin is duidelijk geworden dat Europa steeds verder buitenspel wordt gezet. Waarom ziet Poetin in Amerika een interessante onderhandelingspartner?

Geen NAVO-lid en bezet grondgebied opgeven

Dat heeft met een aantal punten te maken, begint correspondent Joost Bosman. Daarvoor moeten we eerst even terug naar de eisen waar de Russische president mee is gekomen. Zo wil Poetin niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. En daarnaast willen ze geen grondgebied inleveren.

Amerika heeft al toegezegd dat Oekraïne is uitgesloten van het NAVO-lidmaatschap. En Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth kondigde eerder aan dat door Oekraïne bezet grondgebied moet worden teruggegeven aan Rusland.

'We doen er weer toe'

Maar dat is niet de enige reden waarom Rusland met de VS onderhandelt, legt Bosman uit. "Het is belangrijk voor het Kremlin om weer met Amerika te onderhandelen. Nu is de nieuwe president van het machtigste land ter wereld bereid om met hem persoonlijk te gaan praten over Oekraïne. En dat is ook voor Poetin heel belangrijk."

Hij zet daarmee Oekraïne en Zelensky buitenspel, gaat Bosman verder. "Daarnaast kan hij ook aan aan zijn eigen burgers tonen: 'kijk, we doen er weer toe. Zelfs de machtigste man ter wereld wil met ons praten.'" Voor Poetin is het dus ook op diplomatiek gebied van belang.

Bekijk ook

Economie

Het heeft ook te maken met de economische gevolgen die Rusland heeft ondervonden van de oorlog. Zo melden Russische media de mogelijke terugkeer van Visa en Mastercard in het land.

"Het geeft ook iets aan over de moeite die de Russen de afgelopen 3 jaar hebben gehad, dat ze zo verstoken zijn gebleven van die bedrijven. En niet meer geld konden sturen naar het buitenland", zegt Bosman.

Tegenslagen voor Rusland

Bosman ziet dat de getroffen economie een belangrijke reden is voor Rusland om Amerika actief te betrekken bij de vredesonderhandelingen. De materiële tekorten is iets waar het Kremlin zich zorgen om maakt. Zo is het defensiebudget bijna de helft van het hele budget.

"Het budget voor defensie is dit jaar opgeschroefd tot 40 procent. Dat is ontzettend veel. Dat betekent dus dat het ook heel veel geld kost. Rusland is bezig met nieuwe wapens maken, nieuwe artilleriegranaten, nieuwe tanks. Maar dat gaat gewoon te langzaam. Rusland kan de verliezen niet bijhouden. Het is gewoon niet te compenseren omdat de verliezen veel te hard gaan."

Bekijk ook

Inflatie en tekort arbeiders

Er zit dus ook haast achter voor Rusland om de oorlog met Oekraïne snel tot een einde te brengen. "Het is duidelijk dat Rusland toch redelijk op apegapen ligt en een adempauze nodig heeft."

Daarnaast ziet de correspondent dat Rusland kampt met meerdere economische problemen, zoals de inflatie en het tekort aan arbeiders. "Er zijn veel duizenden mannen naar het front gegaan. Honderduizenden zijn naar het buitenland gevlucht vanwege de mobilisatie 3 jaar geleden. Dat betekent dus dat er veel mensen te kort zijn die in de fabrieken kunnen werken, daardoor stijgen de lonen en gaat ook de inflatie weer omhoog."

Afwachten wat Trump zegt

Door aan de onderhandelingstafel te zitten kan er ook voorzichtig worden gekeken naar de terugkeer van westerse bedrijven, zoals nu al mogelijk met Visa en Mastercard. "Dat zal toch een verlichting zijn voor de economische malaise die er heerst in Rusland."

Toch houdt Bosman nog een slag om de arm. Het is eerst afwachten wat de Amerikaanse president Donald Trump gaat doen. "Wat hij nu zegt is het één, namelijk: Oekraïne kan maar beter geen lid worden van de NAVO. Maar of dat uiteindelijk ook zo gaat uitpakken, dat moeten we nog maar gaan zien. Als dat zo is, dan heeft Poetin natuurlijk duidelijk op dat punt gewonnen."

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant