Zes op de tien (61 procent) Indische Nederlanders vinden dat de koning elk jaar bij de Indiëherdenking moet zijn. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder Indische Nederlanders. Nu is er eens in de 5 jaar een lid van het Koninklijk Huis aanwezig.

Veel van de ondervraagde Indische en Molukse Nederlanders hebben er moeite mee dat de koning wél jaarlijks bij de Nationale Dodenherdenking op 4 mei op de Dam is. Nu lijkt het of de leden van het Koninklijk Huis de ene herdenking belangrijker vinden dan de andere, zeggen ze. "Alsof ze mensen uit Indië als tweederangs burgers zien", zegt een deelnemer.

Tweederangs burgers

Het onderzoek van EenVandaag werd gehouden in aanloop naar de jaarlijkse Indiëherdenking op 15 augustus. 2800 mensen met wortels op de eilanden van het voormalig Nederlands-Indië of het huidige Indonesië deden mee. Bij de herdenking worden de slachtoffers van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië en het einde van de Tweede Wereldoorlog herdacht. Dit jaar is koning Willem-Alexander daarbij aanwezig.

Deelnemers aan het onderzoek beschrijven het gevoel van verbondenheid dat hun naasten in de oorlog hadden met Nederland: "Mijn moeder heeft tijdens de oorlog in haar matras de Nederlandse vlag bewaard als loyaliteit aan het koningshuis. Als dat ontdekt was geweest, had ik niet bestaan! Alleen daarom al zouden ze elk jaar moeten komen."

'Ik herdenk voor mezelf'

Een kwart (24 procent) van de deelnemers vindt het niet nodig dat de koning bij elke herdenking aanwezig is. Zij zeggen dat het mooi is als de koning zijn respect toont door erbij te zijn, maar dat ze voor zichzelf en hun dierbaren herdenken en de koning daarbij niet nodig hebben.

Ook zij wijzen op de Nationale Dodenherdenking, waar alle slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog herdacht worden. "Op 4/5 mei wordt ook elk jaar een krans gelegd voor de gesneuvelden in Nederlands-Indië. Volgende stap zou voor mij eerder zijn dat we ook de slachtoffers van de onafhankelijkheidsoorlog en de koloniale tijd herdenken", aldus een deelnemer.

Blij met excuses koning voor geweld

Koning Willem-Alexander bood in maart 2020 zijn excuses aan voor het Nederlandse geweld tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). Tijdens een staatsbezoek aan Indonesië sprak hij zijn spijt en excuus uit voor 'geweldsontsporingen van Nederlandse zijde'. Daarmee werd voor het eerst op het allerhoogste niveau excuus aangeboden aan de voormalige kolonie. De meeste deelnemers (65 procent) vinden de verontschuldiging een goede zaak. Het maakt het voor hen gemakkelijker om het verleden te laten rusten.

Een op de vijf (21 procent) vindt juist dat de koning de excuses niet had moeten maken. Veel ondervraagden wijzen erop dat ook van de kant van Indonesië veel geweld werd gebruikt tegen Indische Nederlanders tijdens de Bersiap en onafhankelijkheidsoorlog vanaf 1945. Ook voelen de excuses voor sommigen oneerlijk richting de KNIL-militairen van het Nederlands-Indische Koloniale Leger. "Het is een klap in mijn gezicht, ik werd ook maar gestuurd om te vechten", aldus een Molukse oud-KNIL-militair.

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.