De meeste VVD-, D66-, CDA- en ChristenUnie-kiezers denken dat het kabinet er niet uit gaat komen als het gaat om asiel. Dat terwijl de zorgen over de instroom en de noodzaak die te beperken, stijgen. Ook bij D66- en CU-kiezers.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 25.000 leden van het Opiniepanel. Nadat er vorig jaar mensen buiten moesten slapen in Ter Apel en de voorspelling is dat er dit jaar nog meer mensen naar Nederland komen, praat het kabinet al maanden over mogelijke oplossingen. Tot nu toe zonder succes.

Onenigheid in coalitie

Een ruime meerderheid van de coalitiekiezers zijn ervan overtuigd dat kabinetspartijen er onderling niet uit gaan komen op asiel. In de VVD- en CDA-achterban is de twijfel het grootst, maar ook flinke groepen D66- en ChristenUnie-kiezers denken niet dat ze het eens worden. Daarmee zijn ze net zo pessimistisch als de oppositiepartijen.

Een CU-kiezer licht zijn antwoord toe: "De regering regeert niet. Als het even botst, is vooruitschuiven de oplossing." En een CDA-kiezer vat kort samen: "Aanblijven is goed voor de stabiliteit, maar niet ten koste van alles."

Ook D66- en CU-kiezers willen instroom omlaag

Tegelijkertijd zijn bijna alle kiezers, van links tot rechts en van conservatief tot progressief, ervan overtuigd dat de asielinstroom beperkt moet worden. Van de (middel)grote partijen denkt alleen de GroenLinks-achterban daar fundamenteel anders over.

Het meest opvallend is dat ook D66- en ChristenUnie-kiezers minder instroom willen, aangezien hun partijen in de coalitie niet bepaald voorstander zijn van asielbeperkende maatregelen. Een ChristenUnie-kiezer zegt: "Als je asielzoekers welkom wil heten, moeten de opvang en andere voorzieningen goed geregeld zijn. Het is nu verre van goed geregeld." Anderen vermoeden dat veel asielzoekers die naar Nederland willen komen uit veilige landen komen en opvang in Nederland niet strikt noodzakelijk is.

'Grip krijgen kan niet'

Desondanks denkt slechts een derde (34 procent) dat Nederland grip kán krijgen op het aantal mensen dat hier asiel aanvraagt. Zij wijzen erop dat Nederland vanwege allerhande verdragen mensen niet op eigen houtje mag weigeren.

Ook de grote verschillen tussen standpunten binnen de coalitie wekken weinig vertrouwen over een heldere aanpak. Dit is ook een belangrijke reden waarom ze verwachten dat het kabinet er onderling niet uit gaat komen.

Verdeeldheid over spreidingswet

Wel kwam het kabinet met een noodplan om te voorkomen dat er ook dit jaar asielzoekers buiten moeten slapen en heeft de coalitie ingestemd met de omstreden spreidingswet. In beide gevallen krijgt het kabinet in geval van nood de mogelijkheid zelf asielzoekers te plaatsen, ook als gemeenten dat zelf niet willen.

D66- en ChristenUnie-kiezers zijn, net als hun partijen in de Tweede Kamer, voorstander van deze plannen. Zes op de tien ChristenUnie-kiezers (60 procent) vinden dat het kabinet gemeenten mag dwingen om asielzoekers op te nemen; onder D66-kiezers vindt zelfs driekwart (75 procent) dat. Kiezers van de VVD en het CDA, wiens partijen na maanden discussie tegenstribbelend instemden, zijn verdeeld over de spreidingswet.

Tweestatusstelsel

VVD- en CDA-kiezers zijn in kleine meerderheid wel voorstander van het recent geopperde tweestatusstelsel. Daarmee wordt onderscheid gemaakt tussen mensen die in hun eigen land permanent of tijdelijk gevaar lopen. De laatste groep, die bijvoorbeeld vluchten voor een kortstondige oorlog, krijgt dan minder rechten dan de eerste. Over dit plan zijn juist kiezers van de ChristenUnie en D66 weer verdeeld.

Al met al zijn coalitiekiezers het eens dat er een aanpak moet komen om de asielinstroom te beperken, maar verschillen zij van mening over wat die aanpak dan moet zijn. Coalitiekiezers zien dat niet alleen zij, maar ook hun partijen daar met elkaar over van mening verschillen. Mede door die tegenstellingen in de coalitie, verwachten zij, moeten veel asielzoekers deze zomer toch weer buiten slapen.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."