'Kans op een klap in je gezicht lijkt groter dan de kans op corona': veel mensen zien meer agressie in coronatijd

Conflicten over afstand houden in de supermarkt, een middelvinger voor wie geen mondkapje draagt en ruzie met je buurvrouw omdat ze te veel bezoek ontvangt. We ergeren ons meer aan elkaar en het escaleert vaker in coronatijd, blijkt uit onderzoek.

Aan het onderzoek deden 22.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Bijna twee derde van de ondervraagden (62 procent) vindt dat mensen vaker korte lontjes hebben tijdens de coronacrisis dan normaal. De meeste deelnemers hebben te maken gehad met opvliegende reacties van anderen. Een op de zes zegt ook zelf wel eens uit zijn slof te schieten. De lange duur van de crisis en verschillende ideeën over de ernst van corona maken mensen sneller prikkelbaar.

Schelden in het ziekenhuis

Driekwart (73 procent) maakte de afgelopen maanden lichte (verbale) agressie mee, zoals een vervelende opmerking of het opsteken van een middelvinger. Dit komt regelmatig voor: drie van de tien (29 procent) maakt dit soort reacties maandelijks mee, een op de zes (16 procent) zelfs wekelijks. Veel reacties in het onderzoek gaan over irritaties bij gewone activiteiten in het dagelijks leven: "Een man kwam veel te dichtbij in de supermarkt. Toen ik beleefd vroeg om afstand te houden werd hij boos en zei: 'hou je bek, teringwijf!'"

Een op de zes (15 procent) ondervraagden geeft eerlijk toe dat ze zich zelf ook wel eens schuldig maken aan verbale agressie. Iemand schrijft: "Ik mocht niet naar binnen toen ik met mijn moeder bij het ziekenhuis was. Toen heb ik ze bij de balie uitgescholden en ik heb mijn middelvinger opgestoken." Veel mensen ergeren zich wanneer anderen hen aanspreken op hun gedrag, en reageren dan met een sneer terug.

Meeste conflicten in de supermarkt

Een kwart (27 procent) zegt een scheldpartij van een ander over zich heen gehad te hebben, of geïntimideerd te zijn. En een op de vijf ondervraagden (22 procent) heeft te maken gehad met lichte fysieke agressie, zoals duwen of gooien. "Een mevrouw ging naar ons hoesten en spugen op het fietspad omdat ze meer ruimte voor zichzelf wilde", vertelt een panellid. Bij 7 procent loopt het echt uit de hand. Zij krijgen een klap of een schop, of hun eigendommen worden vernield.

Vooral in supermarkten zijn veel irritaties. De helft (45 procent) heeft vervelende ervaringen tijdens het boodschappen doen. Ook op straat (30 procent), in het verkeer (30 procent) of in winkels (26 procent) maken de deelnemers regelmatig conflicten met mensen met korte lontjes mee.

Angst voor besmetting botst met behoefte aan vrijheid

Waarom hebben we vaker kort lontjes in coronatijd? Veel deelnemers aan het onderzoek ervaren meer stress en onzekerheid door de crisis. Ze zijn moe van de situatie die al maanden voortduurt en waar voorlopig nog geen einde aan lijkt te komen. Maar niet iedereen maakt zich zorgen over dezelfde dingen en juist daardoor ontstaan vaker botsingen.

Een groot deel is bang om zelf besmet te worden of anderen te besmetten. Maar een andere groep is niet zo bang voor het virus, en heeft er vooral moeite mee om voortdurend in hun vrijheid beperkt te worden. De ene groep houdt zich streng aan de regels, terwijl de andere daar wat losser mee omgaat. Dat leidt tot spanningen twee kanten op. En dan hoeft er niet veel te gebeuren wil een situatie escaleren.

Coronaregels bron van irritatie

De coronaregels zijn dus de bron van veel ergernissen. De meeste aanvaringen gaan over afstand houden. Iets meer dan de helft van de deelnemers (56 procent) heeft hier een slechte ervaring mee. Ook het al dan niet dragen van mondkapjes leidt tot veel irritaties (43 procent). Inmiddels is het dragen hiervan verplicht in openbare binnenruimtes, maar de afgelopen maanden was dit nog een dringend advies. Dit leidde tot veel botsingen tussen voor- en tegenstanders.

Drie van de tien ondervraagden (29 procent) kregen een boze reactie van iemand omdat ze van mening verschilden over de ernst van corona. Wanneer één van de twee gelooft in 'alternatieve' of 'complottheorieën' over corona kan dit bij de ander grote ergernis opwekken. Een deelnemer zegt daarover: "Corona is een simpele griep. Ik heb geen zin om zo'n nutteloos mondkapje te dragen. Daar krijg ik veel commentaar op. Waar bemoeien ze zich mee?"

Bang voor een grote mond

Spreken we elkaar vaak aan op de coronaregels? Een op de vijf (21 procent) doet het meestal wel, als ze iemand zien die zich niet aan de regels houdt. Maar veruit de grootste groep doet dat niet (78 procent). Daar hebben ze verschillende redenen voor. Een deel vindt zelf de regels niet belangrijk. Zo'n 17 procent zegt zich hier zelf niet zo streng aan te houden. Bij hen wekt het vooral irritatie op als iemand anders hun mening niet respecteert.

Maar de meerderheid (55 procent) durft het simpelweg niet aan om op een ander af te stappen omdat ze bang zijn voor een onvriendelijke reactie of een grote mond. Iemand schrijft: "Ik sprak eerst wel mensen aan, maar ik heb teveel agressieve reacties gekregen om dit te blijven doen. De kans op een klap in je gezicht lijkt wel groter dan de kans om corona op te lopen."

Echt naar elkaars zorgen luisteren

We zijn voorlopig nog niet van corona af. Wat kunnen we ondertussen doen om uitbarstingen van kort lontjes een beetje te beperken? "Rustig blijven en eerst even tot tien tellen, dat scheelt al heel veel" zegt een panellid. Andere pleiten ervoor om de coronaregels beter uit te leggen, zodat het voor iedereen duidelijk is waarom je je eraan moet houden. "Laat overtreders een tijdje werken op een plek waar ze corona in het echt zien, bijvoorbeeld bedden verschonen in een verpleeghuis. Dan piepen ze wel anders." suggereert een deelnemer. Ook beter handhaven wordt veel genoemd.

En of mensen nu voor- of tegenstander van de coronaregels zijn, over één ding zijn ze het meestal wel eens: we moeten soms even de tijd nemen om naar elkaar luisteren. Het gevoel dat je gehoord wordt door een ander neemt al veel irritatie weg. "We hoeven het niet overal over eens te zijn, maar het helpt mij enorm als iemand even luistert waarom ik vind dat mijn leven naar de kloten gaat," vat een panellid het samen.