radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Geldzorgen en slechte woonomgeving voor mensen met laag inkomen belangrijke reden voor ongezond leven

Geldzorgen en slechte woonomgeving voor mensen met laag inkomen belangrijke reden voor ongezond leven
Sociale supermarkt voor minima in 2016
Bron: ANP

Slechts vier van de tien mensen (42 procent) met een minimuminkomen omschrijven hun gezondheid als goed. Een groot verschil met middeninkomens (65 procent) en hogere inkomens (78 procent). Ze missen geld én voorzieningen in hun buurt om gezonder te leven.

Dat blijkt uit het grote leefstijlonderzoek van EenVandaag in samenspraak met de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving. Aan het onderzoek deden 34.000 mensen mee, waaronder 2000 met een minimuminkomen. In het onderzoek staat de vraag centraal wat mensen zou helpen om gezonder te leven en hoe iedereen mee kan doen.

Minima ongezonder

De ondervraagde minima leven over de hele linie minder gezond en hebben vaker ziektes en aandoeningen. Ze roken relatief veel (23 procent) en hebben vaker stress (47 procent) dan gemiddeld (30 procent).

Ook kampen ze regelmatig met overgewicht en bewegen ze weinig. Bijna de helft (43 procent) doet nauwelijks aan sport. Iemand schrijft: "Ik zou best naar een sportschool willen, maar ik kan niet elke maand 20 euro missen."

Bekijk ook

Eigen gedrag en geldzorgen van invloed

Volgens alle deelnemers aan het onderzoek heeft je eigen gedrag de grootste invloed (74 procent) op je gezondheid. Hierna scoren erfelijkheid (44 procent) en de omgeving waarin je woont (37 procent) het hoogst. De ondervraagden konden hier meerdere antwoorden invullen.

Voor mensen met een minimuminkomen ziet die top 3 er anders uit. Van hen kiest een kleinere groep voor het eigen gedrag (52 procent). Zij zien een andere belangrijke factor die van invloed is op hun gezondheid: geld en geldzorgen. De helft (49 procent) geeft die als reden op. "Mijn grootste zorg is of ik het eind van de maand wel haal. Gezond eten kan ik niet betalen. Ongezond eten is nu eenmaal goedkoper", schrijft iemand.

Goede en slechte gezondheid naar inkomen

Woonomgeving als factor

Velen geven aan dat het hen zou motiveren om gezonder te eten als gezonde voeding goedkoper zou zijn (65 procent) of wanneer ze minder stress zouden hebben (38 procent) over zaken als rondkomen, schulden of een slechte leefomgeving.

Vier van de tien (41 procent) noemen hun woonomgeving als factor die van invloed is op hun gezondheid: "Ik heb dagelijks overlast van een bedrijf. Daar heb ik veel stress van."

Ook de gasprijs brengt mensen met een laag inkomen in de problemen, in deze video leggen we je uit hoe dat zit

Weinig mogelijkheden voor minima

Hoe bepalend die woonomgeving is blijkt ook uit de vraag of mensen voldoende voorzieningen in hun buurt hebben om zo gezond te leven als zij zelf willen. Het gaat dan om bijvoorbeeld winkels, een sporthal, of een cursus op een gemakkelijk bereikbare afstand.

Ook hier zijn er grote verschillen tussen inkomens. Meer dan driekwart van de deelnemers met een hoger inkomen (85 procent) en middeninkomens (77 procent) vinden dat er voldoende mogelijkheden in hun buurt zijn. Maar bij de lagere inkomens is dat nauwelijks de helft (48 procent). De andere helft zegt dat er onvoldoende voorzieningen zijn (25 procent) of heeft daar eigenlijk geen idee van (27 procent).

Bekijk ook

Goedkoop sporten voor iedereen

Deelnemers met een laag inkomen vertellen in het onderzoek zelf wat zij in hun omgeving het meest missen. Betaalbaar of gratis sporten in de buurt wordt het meest genoemd. Dit varieert van een sportschool tot een parkje. Ook een zwembad wordt vaak gemist.

Ouderen en mensen met een beperking vragen ook naar sport en ontspanning op maat. Ze willen best in beweging komen, maar op veel plaatsen is dat niet mogelijk of is het te duur. "Was hier maar een buurthuis met wat sportieve activiteiten voor ouderen. Het liefst ook voor rolstoel en scootmobiel", verzucht een oudere deelnemer.

Gezond aanbod in winkels uitbreiden

Ook vinden veel mensen het lastig dat de winkels bij hen in de buurt vooral ongezonde voeding aanbieden. Het zou enorm helpen als de supermarkt, de buurtwinkel of de buurtsnackbar veel meer gezonde producten in het schap hebben liggen. Een deelnemer schrijft daarover: "In verschillende landen waar ik geweest ben, is gezond en lekker eten goedkoper en overal verkrijgbaar. Waarom hebben we dat hier zo weinig?"

Daarnaast wordt les over gezond leven op scholen genoemd, vooral in armere wijken.

Bekijk ook

'Onacceptabele verschillen'

Deze uitkomsten onderstrepen voor Pieter Hilhorst van de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving de ernst van de situatie. "We weten al heel lang dat er grote verschillen zijn tussen de gezondheid van mensen die moeite hebben om rond te komen en mensen die daar geen zorgen over hebben. Gemiddeld hebben ze 15 jaar langer gezondheidsproblemen. En leven ze 7 jaar korter. Dat vindt de Raad onacceptabel."

Het onderzoek laat volgens Hilhorst goed zien dat gebrek aan geld, een slechte leefomgeving, en de chronische stress een belangrijke rol spelen bij het ontwikkelen van gezondheidsklachten. Mensen met een laag inkomen doen bovendien vaker werk dat lichamelijk belastend is. De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving verwerkt een deel van de uitkomsten in haar advies over de toekomst van de publieke gezondheidszorg.

info

Over het onderzoek

Het onderzoek (pdf) is gehouden van 5 tot 16 mei 2022. De vragen zijn opgesteld in samenspraak met de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving. Die verwerkt een deel van de uitkomsten in haar advies over de toekomst van de publieke gezondheidszorg.

Aan het onderzoek deden 34.587 deelnemers aan het EenVandaag Opiniepanel mee. De uitkomsten zijn gewogen op het totaal aantal ondervraagden en representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden. De resultaten worden ook gepresenteerd op de Big Improvement Day.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant