tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
EenVandaag Opiniepanel

Driekwart vindt gedeeltelijke coronalockdown te laat, maar 'beter laat dan nooit'

Driekwart vindt gedeeltelijke coronalockdown te laat, maar 'beter laat dan nooit'
Bron: ANP

Het kabinet komt te laat met de nieuwe, strengere maatregelen tegen het coronavirus. Dat vindt driekwart (74 procent) van de deelnemers aan een onderzoek van EenVandaag. Er is wel draagvlak voor alle nieuwe maatregelen en voor een mondkapjesplicht.

Premier Rutte sprak dinsdagavond op een persconferentie van 'een gedeeltelijke lockdown'. De meeste deelnemers vinden dat het kabinet te lang heeft zitten afwachten terwijl de besmettingen met duizenden bleven oplopen. Slechts een op de tien (11 procent) vindt de timing goed. Tweederde (64 procent) is wel positief over het pakket aan nieuwe maatregelen. "Beter laat dan nooit", verzucht een deelnemer.

Steun voor alle maatregelen, verdeeldheid over horeca

Alle aangekondigde maatregelen kunnen rekenen op de steun van de meerderheid. Het meeste draagvlak is er voor het verbieden van de verkoop van alcohol, en het gebruiken van drank in de openbare ruimte na 20.00 uur. Het sluiten van de horeca krijgt de minste steun (52 procent). Vier van de tien ondervraagden (39 procent) zijn hier niet blij mee.

Veel mensen hebben er moeite mee dat restaurants, café's en discotheken over een kam worden geschoren. Ze hadden liever gezien dat restaurants beperkt open waren gebleven. Een deelnemer met een kwetsbare gezondheid schrijft: "Als hoog-risico persoon heb ik me de afgelopen maanden juist veilig gevoeld in de restaurants. Daar hebben ze er alles aan gedaan om voldoende afstand te houden. Nu worden ze onevenredig hard gestraft." Onder de deelnemers die zelf in de horeca werken is er heel weinig begrip: 75 procent vindt de sluiting een slechte zaak.

Mondkapjesplicht: alle beetjes helpen

Het kabinet kondigde gisteren ook een mondkapjesplicht aan voor alle openbare binnenruimtes. Een ruime meerderheid (71 procent) steunt die maatregel. "Dan is het maar duidelijk", zeggen veel mensen. Ook vinden deelnemers het een verbetering omdat de verantwoordelijkheid nu niet meer bij de winkeliers ligt.

Veel mensen schrijven dat ze niet zeker zijn of mondkapjes echt werken tegen de verspreiding van corona, maar de meesten zijn bereid alles te proberen wat mogelijk kan helpen tegen het virus. "Ik weet niet of het echt helpt, denk niet dat het een wondermiddel is. Maar als de regering het vraagt, doe je het. Alle kleine beetjes helpen, al is er één procent kans", schrijft een deelnemer.

Verbetering

De afgelopen weken was het dragen van een mondkapje een 'dringend advies'. Dat het, als alles juridisch geregeld is, een verplichting wordt, vinden mensen een verbetering.

Bijna driekwart (72 procent) van de deelnemers die de afgelopen tijd al een mondkapje naar de supermarkt droegen, hebben zich gestoord aan mensen die dat niet deden: "Ik vind zo'n ding ook vervelend, maar ik doe zo m'n best. Asociaal dat anderen dat niet doen."

Vaste groep houdt zich niet aan de regels

Het aantal mensen dat van plan is zich heel streng of redelijk streng aan de nieuwe regels te houden is licht gestegen. Nu is dat 82 procent. Twee weken geleden, toen het kabinet ook extra maatregelen aankondigde, was dat nog 79 procent. Maar één op de zes (17 procent) was dat toen niet van plan.

Nu het aantal besmettingen toeneemt en de maatregelen strenger worden is nog steeds 15 procent niet van plan zich aan de regels te houden. De groep die het virus niet als een heel groot probleem ziet, en die zijn vrijheden niet teveel wil laten beperken, blijft dus stabiel. In het onderzoek van 1 oktober zochten wij uit wie deze mensen zijn en waarom ze de regels niet zo belangrijk vinden.

Zorgen: van uitzichtloosheid tot afschaling normale zorg

Uit het onderzoek blijkt dat de meeste ondervraagden zich nog flink zorgen maken over het coronavirus (75 procent). Die zorgen hebben betrekking op verschillende dingen. Het gaat in de eerste plaats over de uitzichtloosheid van de crisis: meer dan de helft (58 procent) maakt zich zorgen over hoe lang die nog duurt. Vlak daarna volgt de angst dat iemand in de familie ziek wordt (55 procent).

Ook richten de zorgen van mensen zich op de financiële gevolgen van de crisis en op de afschaling van de reguliere zorg. Bijna de helft (45 procent) vreest voor de Nederlandse economie. Een even grote groep is er ongerust over over dat er minder ruimte is voor reguliere behandelingen in ziekenhuizen. Veel deelnemers hebben hier zelf of in hun naaste omgeving al mee te maken. Vier op de tien (38 procent) zijn bang om zelf ziek te worden door het coronavirus.

info

Over het onderzoek

Aan het onderzoek, gehouden op 13 en 14 oktober 2020, deden 23.008 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee. Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2017.

Bekijk hier de presentatie van de cijfers van het onderzoek in de uitzending.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom de waarde van Bitcoin hard is gedaald

De cryptomunt zit in zwaar weer. Door tegenvallende beloftes van Donald Trump en speculatieve beleggingen is de digitale munt in waarde gezakt. Vrijdag bereikte het zelfs het laagste niveau sinds 10 november, vlak na de Amerikaanse presidentsverkiezingen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet

Waarom jij uiteindelijk moet betalen voor het oplossen van krapte op het stroomnet
Er is de komende jaren zo'n 195 miljard euro nodig om het stroomnet goed te laten werken
Bron: ANP

Het prijskaartje om de problemen op het te krappe stroomnetwerk in Nederland op te lossen is bekend: 195 miljard euro. Dat geld is nodig om de transitie van gas naar elektriciteit mogelijk te maken. Maar wie gaat dat betalen? "Er is geen gratis geld."

Er zijn steeds meer elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen. Het zit wel goed met de energietransitie, zou je denken. Maar het stroomnet kan het niet aan. Dat moet worden uitgebreid. En om al die extra transformatorhuisjes, kabels en masten te bouwen is de komende 15 jaar bijna 200 miljard euro nodig. Dat blijkt vandaag uit een onderzoek van het Rijk dat volgende week wordt gepresenteerd, maar waarvan De Telegraaf al de conclusie heeft.

'Verbaast mij niet'

"Het is natuurlijk een enorm bedrag", zegt energie-econoom bij de Rijksuniversiteit Groningen Machiel Mulder. "Maar dat het veel zou zijn, is niet verbazingwekkend. Omdat we weten dat er heel veel moest gebeuren met het elektriciteitsnetwerk."

Dat heeft volgens de hoogleraar alles te maken met de energietransitie. "We gaan over van het gebruik van olie en gas naar elektriciteit. Maar dat netwerk is helemaal niet ontworpen voor deze transitie. We moeten veel meer energie gaan vervoeren via dat netwerk en daarom moet het worden uitgebreid."

Geen commerciële bedrijven

En daar is dus bijna 200 miljard euro voor nodig. Dat bedrag wordt in eerste instantie opgebracht door gemeentes, provincies, het Rijk en de banken. Zij zijn namelijk de aandeelhouders van netbeheerders zoals Liander, Enexis en Stedin. Maar die rekening komt uiteindelijk wel bij de stroomgebruiker terecht. Mulder: "Zo is het nu eenmaal in heel Europa geregeld, dat de stroomgebruikers betalen voor de kosten."

Netbeheerders zijn namelijk publieke bedrijven die geen winst mogen maken en kunnen de investeringen alleen maar bekostigen via de tarieven die zij in rekening brengen bij gebruikers. Dat zijn in Nederland bedrijven en huishoudens. De Autoriteit Consument & Markt (ACM) bepaalt hoeveel netbeheerders maximaal mogen vragen. "Zij zien erop toe dat de netbeheerders niet te veel kosten in rekening brengen en efficiënt werken. Dat ze niet teveel geld over de balk smijten", weet Mulder.

info

Hoe ziet de Nederlandse energierekening eruit?

De elektriciteitsrekening bestaat uit drie hoofdelementen.

  1. Leveringskosten: dit is het bedrag dat je betaalt aan je energieleverancier voor de hoeveelheid elektriciteit en gas die je daadwerkelijk verbruikt. Deze kosten zijn afhankelijk van het verbruik, het tarief en de vaste leveringskosten. Dit deel van de rekening kun je beïnvloeden door te kiezen voor een goedkopere energieleverancier of minder energie te verbruiken.
  2. Netbeheerkosten: dit zijn de kosten voor transport en onderhoud van het energienetwerk. Je betaalt deze aan je regionale netbeheerder (bijvoorbeeld Liander, Enexis of Stedin). De netbeheerder wordt bepaald door je woonadres en je kunt deze niet zelf kiezen. Dit deel van de rekening kun je niet beïnvloeden want de tarieven worden vastgesteld door de Autoriteit Consument & Markt.
  3. Overheidsheffingen en belastingen: de overheid heft belastingen op energieverbruik en gebruikt deze deels om duurzame energie te stimuleren. Dit beslaat ongeveer een derde van de totale energierekening.

Netbeheerkosten gaan over de kop

Huishoudens betalen dit jaar zo tussen de 400 en 520 euro per jaar aan netbeheerkosten, afhankelijk van de netbeheerder in die regio. Dat bedrag kan de komende jaren gaan verdubbelen, zegt de energie-econoom.

"Het kan wel oplopen tot 1.000 euro. Maar dan moet je je wel goed realiseren: tegenover deze hogere netwerkkosten, heb je een verlaging van energiekosten. Want als we onze gasketel eruit gooien en gaan vervangen door een warmtepomp, dan hebben we geen gasrekening meer."

Rekening naar Brussel kan niet

En Brussel dan? Kan die de investeringen niet betalen? "De rekening doorsturen naar Brussel, dat is een beetje vreemd, eigenlijk", vertelt Mulder.

Hij legt uit: "Nederland is niet het enige land, alle landen hebben hiermee te maken. Alle landen hebben te maken met de energietransitie, dus overal gaat de rekening omhoog. Dus als wij dat zouden doen, dat doorsturen naar Brussel, dan willen andere landen dat ook. Dus daar schieten we niet zoveel mee op."

Bekijk ook

Andere alternatieven?

Er is volgens Mulder wel discussie over de manier waarop het onderhoud van het elektriciteitsnetwerk wordt betaald, en of dit anders zou moeten.

"Sommigen willen de stroomproducenten meer laten betalen. Dat de rekening wat minder naar de consument toe gaat en iets meer naar de bedrijven die elektriciteit opwekken."

'Er is geen gratis geld'

Een ander alternatief waar over wordt nagedacht, is om de rekening niet neer te leggen bij de elektriciteitsgebruiker, maar bij de belastingbetaler. Dat de overheid investeert in netwerken en dat alle kosten ook daar terechtkomen. En dan betaalt de netgebruiker misschien een vast bedrag en dat kan hetzelfde blijven.

Maar ook dan komt uiteindelijk de rekening toch weer terug bij de burgers terecht, zegt Mulder. "Want ja, de overheid heeft geld nodig om dat te kunnen betalen. Dus dat leidt dan tot hogere belastingen of minder geld beschikbaar voor onderwijs of zorg. Er is geen gratis geld."

Bekijk ook

Investeringen dan maar uitstellen?

Ook het uitstellen van de investering zou allerlei nadelige gevolgen hebben, zegt Mulder. "Je ziet nu al dat heel veel bedrijven tegen de grenzen van het elektriciteitsnetwerk aanlopen. Ze willen graag uitbreiden, ze willen graag verduurzamen maar dat gaat niet omdat er te weinig capaciteit op het netwerk is."

Daarnaast blijft Nederland dan langer afhankelijk van het gebruik van aardgas. "En de prijzen daarvan zijn heel hoog en afhankelijk van geopolitieke omstandigheden. En die zijn heel onzeker. Dus het is beter om zo snel mogelijk van het gas af te gaan, dan hebben we dat risico niet meer."

Energierekening voorspelbaarder

Als we onze energie zelf gaan opwerken, wordt de energierekening veel voorspelbaarder. "En dat is een groot voordeel. Bij uitstel blijven we afhankelijk van de onzekere gasprijzen", gaat Mulder verder.

"En dan heb je nog het milieuaspect, hè? Want daar gaat het uiteindelijk ook om, dat we gewoon minder fossiele energie gaan gebruiken. Dan stoten we meer C02 uit en dan heb je allerlei nadelige gevolgen voor het klimaat."

Energienet verstopt: kost heel veel geld

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant