Stank. In Brabant hebben duizenden mensen er last van. Het gaat om inwoners van gebieden met veel veehouderijen. Vandaag beslist het gerechtshof in Den Haag of de overheid deze inwoners beter moet beschermen.

"Ik zit middenin de stank", vertelt Piet Catsburg. Hij woont in het Brabantse dorp Zeeland. In zijn buurt staan zestien boerderijen, met meer dan honderdduizend beesten, waarvan veel varkens. "En het aantal veehouderijen neemt hier alleen maar toe."

Geur van varkens

"Het gaat me niet om de geur van mest", vervolgt Catsburg. "Dat vind ik niet eens zo erg. Het is de geur van varkens, die liggen in hun eigen drek, waar ik last van heb. Bij mist en weinig wind zijn we de klos. Ik ruik het dan soms in mijn slaapkamer."

Catsburg is een van de vele inwoners van Brabant die te maken heeft met stankoverlast. Het gaat om in totaal zestienduizend huishoudens, waarvan tweeduizend ernstige geurhinder ervaren.

Rechtszaak tegen stank

In 2022 spande het Brabantse Burger Platform, een netwerk van onder andere stichtingen in de provincie, daarom een rechtszaak aan. Het gerechtshof in Den Haag oordeelde dat de overheid te weinig heeft gedaan om de inwoners te beschermen. Die ging vervolgens in hoger beroep. De rechtszaak is vandaag.

Om de overlast vast te stellen, wordt de geureenheid 'odour units' (ou) gemeten. Het maximum verschilt per locatie, maar op sommige plekken in Brabant geldt een norm van 19,4 ou per kubieke meter. Gemeenten mogen, ondanks de landelijke grenzen, hun eigen normen bepalen. Volgens de rechtbank is een norm van 19,4 ou 'onacceptabel' en heerst er 'geen gezond woon- en leefklimaat'.

Fysieke klachten en stress

Naast dat stank onprettig is, kan het ook slecht zijn voor de gezondheid, vertelt milieu-arts Rob van Aalsburg van de GGD Noord-Brabant. "Sommige omwonenden hebben last van fysieke klachten, zoals hoofdpijn, misselijkheid en luchtwegklachten."

Daarnaast kan de geur leiden tot chronische stress, vervolgt de arts. "Zo passen sommige omwonenden hun leefstijl aan, omdat ze last hebben van de stank. Ramen en deuren blijven dicht en bezoek ontvangen ze liever niet. Hoe meer geurhinder, hoe slechter de mentale gezondheid."

Structurele stank

Toch doen de boeren op papier niets verkeerd. Ze overtreden de geurnorm niet. Maar dat ligt genuanceerder, volgens voorzitter Geert Verstegen van het Brabantse Burger Platform.

"Het kan best eens stinken, maar dit is structureel. Het gaat erom dat de overheid zijn eigen burgers moet beschermen. We hopen dat we vandaag kunnen bewijzen dat de geurnorm van 19,4 ou te hoog is. De norm zou daarmee bijgesteld kunnen worden. Maar de oplossing is simpel: de helft van de beesten moet eruit."

Opnieuw was er massaal protest op de straten van Istanbul tegen de arrestatie van burgemeester İmamoğlu. Hij zit vast op verdenking van corruptie. "Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil."

De protesten ontstonden na de arrestatie van de burgemeester van Istanbul, Ekrem İmamoğlu. Hij werd op 19 maart gearresteerd op verdenking van corruptie. Of dat waar is, is onduidelijk. Er zijn inmiddels zo'n 1.100 personen opgepakt, demonstranten maar ook zeker 8 journalisten.

Belangrijke concurrent

İmamoğlu is de voorkeurskandidaat van de Turkse oppositie en een grote politieke bedreiging voor president Erdogan, legt publicist en NRC columniste Aylin Bilic uit. Hij haalde in 2019 in Istanbul zo'n 11 procent meer stemmen dan de AKP-partij. "Na 25 jaar hebben ze Erdogan voor het eerst opzij kunnen zetten in Istanbul."

Erdogan zocht, zeker in het begin, samenwerking met Europa. Maar hij bleek een wolf in schaapskleren, zegt Bilic. "Staatsmedia zijn in handen van hem, veel journalisten zijn op handen van de regering." De publiciste maakt zich zorgen. Ze ziet veel jongeren de straat op gaan maar ook ouderen, ondanks het verbod. "Kennelijk is de behoefte voor het alternatief zo groot."

'Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil"

Burgemeesters door heel Europa spraken zich uit, maar vanuit Europese leiders is het stil. "De EU heeft Turkije nodig, om bijvoorbeeld vluchtelingen tegen te houden. Hij zei ook dat hij bereid was om misschien troepen te sturen", zegt historicus Tayfun Balcik, journalist bij De Kanttekening. "Erdogan heeft de wereld waar hij de wereld hebben wil"

Dat Erdogan steun intrekt als hem iets niet zint, zagen we volgens hem ook al in het verleden. "Hij dreigde de poorten weer te openen en toen heeft de EU toch nog ingestemd met miljarden steun aan het Erdogan-regime." Daarnaast treft hij Amerika aan zijn zijde, vanwege de rol in Syrië. "Het is het enige land dat ook een opening heeft richting Rusland en Oekraïne, waar hij wél voorstander is van Oekraïne."

Grootste opponent uitschakelen

Turkije staat op een kantelpunt, stelt publicist Bilic. "Wat Erdogan zou kunnen doen is een grondwetswijziging, waarmee hij zijn eigen termijn opnieuw zou kunnen verlengen." Erdogan zit eigenlijk in zijn laatste termijn, nieuwe verkiezingen zijn pas in 2028.

"Ik denk dat hij die macht niet zal opgeven en dit nu gebruikt om zijn grootste opponent uit te schakelen", denkt ook Balcik. Of de protesten aanhouden? "Dat hangt echt af van de studentenprotesten en in hoeverre mensen in Turkije echt bereid zijn om de straten op te gaan", zegt de historicus. Maar je uitspreken is niet vanzelfsprekend. "Mensen die hun mond open trekken, kunnen opgepakt worden."