Waar aankomend president Trump cryptobedrijven in de VS volgend jaar ruim baan wil geven, zien 7 op de 10 zo’n beleid in Nederland niet zitten. Kopers moeten goed beschermd worden, vinden panelleden.

Dat blijkt uit onderzoek onder 22.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel. Van hen hebben ruim 1.600 op het moment cryptomunten in hun bezit. Tijdens zijn campagne liet Trump weten dat Amerika onder zijn bewind een 'bitcoin-supermacht' moet worden, met minder regels voor cryptobedrijven en een nationale reserve van bitcoinmunten.

Beleid in Nederland niet gewenst

Een groot contrast met de deelnemers in het onderzoek, waarvan de grootste groep (68 procent) vooral negatief is over cryptomunten. Zij zien crypto vaak als 'speculatief', 'oncontroleerbaar' en 'milieuvervuilend'. 7 op de 10 (71 procent) hebben daarom liever juist strenge regels voor onze cryptomarkt, ook als we daarmee minder cryptobedrijven in Nederland hebben.

Mensen die zelf cryptomunten hebben zijn daar iets meer verdeeld over. Toch ziet ook onder hen de grootste groep (44 procent) liever dat kopers van cryptomunten beter beschermd worden in Nederland. "Cryptomarkten zijn veredelde casino's en de overheid moet ze ook zo behandelen. Niet verbieden maar wel aan strenge regels binden", vindt een deelnemer.

''Wildwest'-taferelen'

Van het plan van Trump om cryptobedrijven juist meer vrijheid te geven, verwacht de helft (51 procent) van de ondervraagden dat dat vooral negatief uit zal pakken. Deze groep ziet crypto vooral als een 'cowboymarkt', die goed gereguleerd moet worden om slachtoffers te voorkomen. "Dat zal voor 'wildwest'-taferelen zorgen, een bedreiging voor het monetaire systeem", vindt een panellid.

Daarnaast vermoedt een groot deel, waaronder deze deelnemer, dat Trump als 'opportunist en luchtfietser' zich vooral met de cryptomarkt bemoeit uit eigenbelang. "Zolang het hem uitkomt, kan hij mensen inspireren om in te stappen, wat goed is voor beleggers. Maar hij is onberekenbaar en onbetrouwbaar. Wat hij daadwerkelijk gaat doen voor de markt, is volledig duister."

Investeerders positiever

Toch klinken onder crypto-eigenaren meer enthousiaste geluiden. Bijna tweederde (63 procent) is tevreden over Trumps ambities, niet in de laatste plaats omdat het hun eigen portemonnee al ten goede kwam. In de weken na de verkiezingen steeg de bitcoinkoers naar een recordhoogte. "Sinds Trump de verkiezingen heeft gewonnen is de waarde van mijn crypto's met 58 procent gestegen. Kom daar eens om bij een bank", laat een deelnemer weten.

Ook denken crypto-eigenaren dat de acceptatie van cryptovaluta het komende jaar zal toenemen. Hoewel de meeste deelnemers die geen munten hebben nog niet staan te springen om in te stappen, heeft een kleine groep van hen (10 procent) wel het voornemen zich meer in het onderwerp te verdiepen. 4 procent denkt daadwerkelijk munten aan te gaan schaffen.

Gebrek aan vertrouwen in financiële instanties

Naast de financiële aantrekkingskracht, vinden cryptovaluta ook een achterban in mensen die weinig vertrouwen hebben in traditionele banken en financiële instellingen. Een derde (34 procent) van crypto-eigenaren noemt dat zelfs als een van de redenen om cryptomunten te kopen.

Cryptovaluta zijn volgens hen een goede 'tegenhanger van de overgereguleerde reguliere geldmarkt' en voorkomen de 'inmenging van overheden en banken'. "De banken verdienen fors aan ons spaargeld en zelf krijgen we amper rente. Daarbij nog de maandelijkse kosten van de rekening, dat moet echt anders", vindt een voorstander.

Al sinds het aantreden van kabinet-Schoof kijkt politiek Den Haag met angst en beven uit naar de onderhandelingen over de Voorjaarsnota. Maar wat is deze nota precies en waarom is die zo belangrijk? "Na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment."

Het ministerie van Financiën is vanaf vandaag weer even het middelpunt van politiek Den Haag. Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) en de fractievoorzitters van coalitiepartijen VVD, PVV, NSC en BBB proberen het daar de komende dagen eens te worden over de Voorjaarsnota.

Begroting van het lopende jaar

De Voorjaarsnota is het document waarin de begroting van het lopende jaar wordt aangepast. Dit gebeurt altijd in het voorjaar. Verder is de Nota ook het document waarin vooruit wordt gekeken naar toekomstige begrotingen.

Dit is elk jaar een spannend moment, maar dit jaar wordt er gesproken over miljarden euro's aan opgespaarde problemen.

Politieke 'wenslijstjes'

Daarbovenop komen ook nog de politieke 'wensenlijstjes' - van lagere huren tot extra geld voor gemeenten - die samen tot miljarden én miljarden euro's extra optellen.

En omdat het onderlinge wantrouwen in de coalitie groot is, gonst het in de Haagse wandelgangen daarom al maanden dat het kabinet wel eens hierom zou kunnen vallen.

Pittige gesprekken

"Het worden wel pittige gesprekken, verwacht ik", geeft minister Heinen toe tegenover EenVandaag. "De wensen zijn natuurlijk hoog, maar ik heb nog geen dekking gezien. En daar zit natuurlijk altijd de moeilijkheid in: hoe ga je het betalen?"

"Ik snap heel goed de wens voor extra uitgaven, maar matig want we krijgen het niet altijd uitgegeven en de inflatie is hoog, dat moeten we niet aanwakkeren", zegt de minister van Financiën.

'Lopen we op schema?'

"Het is na Prinsjesdag het belangrijkste financiële moment van het jaar," benadrukt Wimar Bolhuis over de Voorjaarsnota. Bolhuis is gespecialiseerd in overheidsfinanciën en als econoom verbonden aan de Universiteit Leiden.

"We hebben met Prinsjesdag een begroting voor 2025 gemaakt. Bij de Voorjaarsnota wordt gekeken: hoe gaat het eigenlijk met de uitgaven en de inkomsten? Loopt dat op schema?"

Alvast vooruitblikken

Een tussentijdse check van het huishoudboekje van de overheid dus, gecoördineerd door de minister van Financiën. Maar volgens econoom Bolhuis is het meer dan dat alleen.

"Het is ook belangrijk omdat je alvast met elkaar vaststelt welke uitgaven je wilt doen in de begroting voor de komende jaren. Dat is belangrijk. Wil je meer uitgeven aan bepaalde onderwerpen? Moet je de komende jaren problemen oplossen?"

Begrotingsregels

Al die wensen zijn gebonden aan speciale spelregels, zegt Bolhuis. "De begrotingsregels stellen bijvoorbeeld dat je niet zomaar extra uitgaven mag doen als minister. Daar moet goedkeuring voor zijn. En als je dat wil doen, zou je bijvoorbeeld extra moeten bezuinigen."

Een andere regel waar alle partijen zich aan moeten houden: "Daarnaast is er de regel dat als je meevallers hebt op je begroting, dat je die niet zomaar opnieuw mag uitgeven. Die moeten terug naar het ministerie van Financiën. Zo komt er weer ruimte voor andere ministeries om geld uit te geven."

Politieke wensen

En extra geld willen alle coalitiepartijen maar al te graag uitgeven. Zo gek is dat volgens Bolhuis niet, want zo halverwege het jaar ontstaan er allemaal nieuwe politieke wensen. Denk aan extra geld om de energierekening naar beneden te brengen, de huren en benzineprijzen te verlagen of de kinderopvang goedkoper te maken.

Maar ook de situatie in Oekraïne en de opstelling van de Amerikaanse president Donald Trump dwingen tot extra investeringen in defensie.

Nog meer geld nodig

Daarnaast heeft het kabinet ook nog geld nodig om de BTW op cultuur, media en sport te verlagen. Er is verder ook geld nodig om het stroomnet te verzwaren, de problemen met de vermogensbelasting zijn nog altijd niet opgelost, en er is ook extra geld nodig om de WIA-uitkeringen te compenseren.

En dan hebben we het nog niet eens gehad over extra geld voor de stikstofproblemen en om de jeugdzorg in gemeenten te verbeteren.

Staatsschuld

PVV en BBB zien de oplossing voor deze problemen in de lage staatsschuld die Nederland heeft. Daardoor zouden we makkelijk miljarden euro's kunnen lenen om al die wensen te betalen. "Nederland heeft een relatief lage staatsschuld, ongeveer 45 procent van het bruto binnenlands product. Dat is internationaal gezien laag," erkent Bolhuis.

De vraag is alleen of het verstandig is de staatsschuld op te laten lopen. "Je zou deze kunnen laten oplopen, maar de belangrijkste vraag is natuurlijk wat ga je met dat geleende geld doen? Ga je met dat geld dan investeringen doen die zich ook terugbetalen?"

Nieuwe planning

De conclusie volgens Bolhuis? "Het is een schaarstediscussie. Je moet kiezen. Dus dat wordt voor het kabinet wel een lastige keuze. Want er zijn gewoon vier partijen met verschillende belangen," zegt Bolhuis.

"Maar uiteindelijk is het de minister van Financiën en de minister-president om een keuze te maken en de nieuwe plannen voor 1 juni naar de Tweede Kamer te sturen."

Slechts één op de vijf asielzoekers in Nederland die volgens de regels naar een ander EU-land moeten terugkeren, wordt daadwerkelijk overgedragen. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

In 2023 werden 11.440 zogenoemde overdrachtsverzoeken ingediend. Maar slechts 2.420 asielzoekers vertrokken daadwerkelijk naar het land waar ze hun procedure zouden moeten afwachten. Voor 2024 ligt het aantal verzoeken op 8.820, waarvan er tot nu toe maar 1.550 zijn gehonoreerd. Volgens de IND kunnen overdrachten door lange procedures meer dan een jaar duren.

Grote verschillen tussen EU-landen

De bereidheid van EU-landen om asielzoekers terug te nemen, verschilt sterk. Duitsland accepteert bijna de helft van de verzoeken, terwijl Italië vrijwel nooit reageert. In de afgelopen 3 jaar is er geen enkele asielzoeker vanuit Nederland naar Italië teruggestuurd, ondanks ruim 4.000 verzoeken.

Griekenland en Hongarije krijgen vanuit Nederland zelfs helemaal geen verzoeken meer. Deze landen weigeren structureel om asielzoekers terug te nemen, waardoor het aantal succesvolle overdrachten al 5 jaar op nul staat.

Nederlandse rechters blokkeren soms overdrachten

Soms voorkomen Nederlandse rechters dat een asielzoeker wordt teruggestuurd. In de afgelopen 2,5 jaar gebeurde dat bijvoorbeeld twee keer bij overdrachten naar België. Dit omdat asielzoekers daar een 'onmenselijke behandeling' te wachten zou staan.

De meeste asielzoekers die volgens de zogeheten Dublinverordening naar een ander EU-land zouden moeten vertrekken, verdwijnen uit het zicht van de autoriteiten. Ze worden als 'met onbekende bestemming vertrokken' geregistreerd, waardoor overdracht niet meer mogelijk is.

Veel asielzoekers verdwijnen in de illegaliteit

Volgens migratiedeskundige aan de Universiteit Leiden Mark Klaassen, die ook lid is van de Adviesraad Migratie, is het voor het kabinet geen prioriteit om deze groep te volgen of te dwingen te vertrekken. "Daar is nu geen effectief beleid voor", zegt hij.

"De overheid zou beter haar best moeten doen om mensen in een opvangvoorziening te houden."