De helft (52 procent) van de mensen kent geen enkel gemeenteraadslid - niet persoonlijk, maar ook niet van naam of van horen zeggen. Dat blijkt uit onderzoek van Eenvandaag en onderzoeksbureau Ipsos. Slechts één op de vijf deelnemers heeft een sterke interesse in politiek op gemeentelijk niveau.

Negen op de tien deelnemers hebben de afgelopen vier jaar geen raadsvergadering bijgewoond, of bekeken via een livestream. Tien procent wel, vooral omdat er een onderwerp werd behandeld dat hen aanging. Maar die groep merkt desgevraagd wel op dat ze zich daar echt doorheen hebben geworsteld: ‘saai', ‘stroperig', ‘bureaucratisch'… 'dit doe ik liever niet meer', verzuchtten veel mensen spontaan. 

Zelf de lokale politiek in?

EenVandaag vroeg aan leden van het Opiniepanel of ze overwogen hebben om de lokale politiek in te gaan. Honderden bleken daarover te hebben nagedacht, maar velen zijn afgehaakt. Want ze hebben zelf een negatief beeld van de lokale politiek, of ze zijn bang voor het slechte imago dat deelname met zich meebrengt. Andere veelgenoemde redenen zijn:

• 'Politiek trekt me zeker aan, maar zoals die 'tegenwoordig' gevoerd wordt niet.'
• 'Als vrijwilliger van diverse politieke organisaties voor mijn gemeente de afgelopen jaren regelmatig contact gehad met de lokale politiek om zaken te verbeteren. Dit is mij zeer slecht bevallen en heb er alleen negatieve ervaringen bij gekregen.'
• 'Ik wilde graag een positieve maatschappelijke bijdrage leveren aan zowel burger als overheid.De hoeveelheid aan tijd in voorbereidingen en vergaderingen hebben mij ertoe gedwongen mijn overweging te herzien.'
• 'Heb niet de vereiste eigenschappen, ben geen netwerker, heb geen achterban, wil niet in de spotlight.'

Wél de politiek in 

Er waren ook mensen die besloten wél de lokale politiek in te gaan. De belangrijkste reden is dat ze in hun eigen dorp of stad iets zagen gebeuren waar ze het niet mee eens waren. Ze willen niet alleen klagen, maar ook iets dóen.

• 'Er gebeuren vaak dingen waar je bij denkt hoe komt dit tot stand. Als je er zelf over mag meepraten is dat voor mij heel belangrijk.'
• 'Ik vind dat er dingen beter kunnen in mijn gemeente en daar hebben ik mijn ideeën over. Aan de zijlijn te staan schreeuwen helpt niets, dus wil ik actief bezig om de lokale samenleving te verbeteren.'  

Al maanden wordt in Servië gedemonstreerd tegen de regering van president Vučić. Ook vandaag gingen tienduizenden mensen de straat op in hoofdstad Belgrado. Intussen houdt Europa zich op de vlakte.

De betogers, onder wie studenten, boeren, veteranen en werknemers, vinden dat de rechts-populistische president Aleksandar Vučić moet aftreden vanwege corruptie en zijn innige band met Rusland.

Treinstation ingestort

De demonstraties begonnen afgelopen november, toen de net verbouwde overkapping van een treinstation in de stad Novi Sad instortte. Daarbij vielen vijftien doden. De overheid moet daar verantwoordelijkheid voor nemen, zeggen de demonstranten.

Toch denkt de autoritaire Vučić er niet over om op te stappen. Hij doet er juist alles aan om zijn positie te behouden. Terwijl de demonstranten vreedzaam protesteren, probeert de regering ze te provoceren en zo geweld uit te lokken, vertelt Balkan-historicus Geert Luteijn.

'Corruptie gaat ver'

"De corruptie van Vučićs regering gaat echt heel ver", zegt Luteijn. "Mensen die bij de overheid werkten toen er in 2023 verkiezingen waren, kregen bijvoorbeeld te horen dat ze ontslagen zouden worden als ze niet op Vučić zouden stemmen." Hij heeft de verkiezingen vervalst, vertelt de historicus.

"En als je wil werken bij een overheidsorganisatie, wordt van je verwacht dat je iets doet voor de partij van de president, de conservatieve SNS." Het overheidsapparaat in Servië is niet onafhankelijk, maar wordt gedomineerd door Vučić en zijn partij, vertelt Luteijn.

'Protesten ongekend'

De huidige protesten zijn ongekend groot, zegt de historicus. "Er wordt geschat dat sinds november zo'n 2 miljoen Serviërs hebben deelgenomen aan een protest."

Hoewel er al eerder flink gedemonstreerd werd in het land, zoals in 2.000 toen protesten tot het aftreden van de voormalig president Slobodan Milošević leidden, gingen nooit zoveel mensen tegelijk de straat op. De kans dat er uiteindelijk iets verandert is dan ook groot, denkt Luteijn.

Afzetten niet makkelijk

"De vraag is alleen wanneer en hoe." Vučić afzetten zal nog niet zo makkelijk zijn. "Hij zou nieuwe verkiezingen kunnen uitschrijven en die opnieuw kunnen manipuleren, waardoor de oppositie weer geen kans krijgt." Een goed georganiseerde oppositie is er ook niet, volgens Luteijn.

"Daarnaast krijgt Vučić nog altijd veel steun vanuit het buitenland, ook van de Europese Unie. Servië zit in een vergevorderde toetredingsprocedure tot de EU. Die had allang stilgelegd moeten worden, gezien de ondemocratische manier waarop de regering te werk gaat."

Steun van de EU

Vučić voelt zich gesteund door de EU, die geen afstand neemt. Terwijl de Unie juist meer steun zou moeten uitspreken voor de demonstranten, vindt Luteijn. "Het is overigens niet zo dat dat helemaal niet gebeurt, maar de EU heeft het probleem dat ze niet met één mond spreekt als het om dit soort thema's gaat."

"Er zijn wel Europarlementariërs die kritische vragen hebben gesteld over de huidige situatie in Servië. Tegelijk oefent de Europese Commissie geen druk uit op de regering van het land om te veranderen."

Economische belangen

Dit heeft te maken met economische belangen, vermoedt Luteijn. Hij wijst op een lithiumdeal die recent werd gesloten toen de Duitse bondskanselier Olaf Scholz op bezoek was in Belgrado. "Die deal werd bekrachtigd door een vertegenwoordiger van de Europese Commissie. Die lijkt dus graag zaken te doen met Vučić."

Servië is niet het enige land in de Balkan waar het onrustig is, zegt de historicus. "Veel van deze landen hebben autocratische leiders en die kijken met argusogen naar de huidige protesten. Denk aan Viktor Orbán, de minister-president van Hongarije. Hij is een bondgenoot van Vučić."

Tussenkop

De huidige protestbeweging in Servië komt op voor een democratische rechtsstaat, benadrukt Luteijn. "Dus als wij in Europa een functionerende rechtsstaat willen, dan moeten we ook zorgen dat in landen waar die onder druk staat, dat daar daadwerkelijk actie wordt ondernomen wanneer daar protest tegen is."

"We moeten naar die protesten luisteren. En als we dat nalaten, moeten we er rekening mee houden dat die rechtsstaat verder afbrokkelt in de komende jaren."

Astma en allergieën komen de laatste jaren steeds meer voor bij kinderen. Onderzoek uit Finland toont aan dat kinderen die regelmatig in de natuur zijn daar veel minder last hebben. Scholen en kinderdagverblijven kunnen daar een rol in spelen.