Raadsleden van landelijke partijen zijn bang voor het effect van de vele incidenten in de landelijke politiek op de kiezer. Vooral CDA’ers zijn pessimistisch. Ondanks het geloof in lokale kracht denken velen dat het kwaad al is geschied.

De toeslagenaffaire, de lange formatie en omgangsvormen in de Tweede Kamer: raadsleden zagen met lede ogen aan hoe de landelijke politiek zich het afgelopen jaar manifesteerde. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden onder bijna 1000 lokale volksvertegenwoordigers. 46 procent denkt dat dit alles hun partij in negatieve zin gaat treffen bij de gemeenteraadsverkiezingen. Bij CDA'ers is dat cijfer nog een stuk hoger: 82 procent.

Last van slecht imago

CDA-raadsleden schrijven dat ze enthousiast zijn over eigen kandidaten en ideeën, maar tegelijkertijd moeten opboksen tegen het slechte landelijke imago van hun partij. "We hebben hier een nieuwe lijsttrekker en frisse energie maar de landelijke chaos spreekt meer tot de verbeelding. Lokale partijen maken daar gretig gebruik van."

Niet alle CDA'ers vinden dat het slechte imago van de landelijke tak altijd terecht is geweest: "Het CDA kreeg vaak de schuld van zaken waarvan de partij helemaal niet de schuldige is. Successen worden door anderen geclaimd, fouten worden het CDA aangerekend." Maar raadsleden merken ook dat dat verhaal niet aankomt bij kiezers: "Inwoners moeten de lokale CDA-fractie apart zien van de landelijke. Dat gebeurt niet, wat ik niemand kwalijk kan nemen."

Lokale partijen profiteren

Niet alleen CDA'ers vrezen voor een electorale klap door landelijke politieke beslommeringen. Van de raadsleden, aangesloten bij een landelijke partij, zegt gemiddeld 61 procent een negatief effect op de uitslag van hun partij te verwachten.

Bij raadsleden van lokale partijen is die verwachting totaal anders. Zij denken dat de landelijke politieke sores eerder een positief dan een negatief effect hebben op de uitslag van hun partij. Een raadslid van een lokale partij licht toe: "Mijn partij vaart bij het wantrouwen in het CDA, PvdA, VVD en D66. De lokale collega's van die landelijke partijen plukken daar, misschien wel onterecht, de wrange vruchten van."

'Komst Hoekstra slecht idee'

CDA-leider en minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra had door de Russische agressie de afgelopen weken wat anders aan zijn hoofd dan flyeren op plaatselijke markten. En dat is maar goed ook, vinden veel CDA-raadsleden. Een minderheid (40 procent) noemde het aan het begin van de campagne een goed idee als Hoekstra persoonlijk campagne kwam voeren in hun gemeente. Een stuk lager cijfer dan het gemiddelde van alle raadsleden van landelijke partijen: 62 procent.

Ruim de helft van de ondervraagde CDA-raadsleden (53 procent) vond het geen goed idee als Hoekstra zou komen flyeren. "Het haalt de aandacht weg van lokale zaken en ik voel het zelfs als een schoffering van ons werk", licht een van hen toe. Ondanks het gedeelde pessimisme over de landelijke politiek blijven er ook CDA-raadsleden strijdbaar: "Wij moeten het vertrouwen herwinnen dat kiezers hebben verloren in de landelijke top."

Waarom zou je stemmen? Dit heb jij aan de gemeenteraadsverkiezingen - uitlegvideo

Geen discussie afsplitsing

De frustratie over de landelijke politiek heeft bij maar weinig CDA-fracties geleid tot discussie over het mogelijk afsplitsen. Eén op de tien CDA-raadsleden, ongeveer evenveel als het gemiddelde van de raadsleden met een landelijke link, geeft aan dat daar in de lokale partij wel gesprekken over zijn geweest.

Waar er discussie is geweest, zeggen de meesten dat het uiteindelijk niet zover kwam: "Het was een lichte gedachtewisseling. Alleen al het woord 'lokaal' geeft direct een aantal zetels." Maar bij de meesten (88 procent) is er niet gerept over het loskomen van de landelijke tak: "CDA'ers zijn geen revolutionairen. Soms zijn we in stilte blij door de verrichtingen van de 'onzen' in Den Haag en soms lijden we (hevig) in stilte."

Het was lang een discussiepunt in Den Haag, maar nu komt het er hoogstwaarschijnlijk toch: een vuurwerkverbod. Voor vuurwerkhandelaren is het een grote klap, zo ook voor Hans Schram uit Castricum. "Ik dacht dat ik veilig zat voor de komende jaren."