9 op de 10 leraren maken zich zorgen over de staat van het onderwijs. Docenten hebben te veel taken en er zijn veel verschillende ideeën over hoe het anders moet, zeggen ze. Ook wijzen ze naar leerlingen, die te weinig concentratie en basiskennis hebben.

Daardoor lukt het ruim 1 op de 10 docenten ook zelf niet om goed onderwijs te geven. Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag en de Algemene Onderwijsbond onder ruim 2.300 mensen die werken in het onderwijs.

Kwaliteit verslechterd

Het onderwijs is volgens de ondervraagde leraren beter geweest. Een meerderheid van zowel docenten op de basisschool als op de middelbare school, zegt dat de kwaliteit van het onderwijs de afgelopen jaren is verslechterd.

Nu maken 9 op de 10 (91 procent) van de leraren die op de basisschool werken zich zorgen over de kwaliteit van hun sector. Bij docenten op middelbare scholen is dat percentage net zo hoog (91 procent).

Lukt niet om goed les te geven

Deelnemers wijzen naar de lerarenopleiding, die volgens sommigen te lage eisen stelt en bovendien niet goed voorbereidt op het gedrag van leerlingen. Ook noemen ze de gebrekkige ondersteuning in de klas en is er kritiek op de directie of het management van scholen, die niet goed in de gaten hebben waar leraren in de praktijk mee te maken hebben.

Maar vooral kijken ze naar zichzelf en hun collega's en wijzen ze op kinderen die te vaak speciale aandacht nodig hebben of te weinig concentratie en basiskennis bezitten.

Hoge werkdruk als oorzaak

1 op de 10 docenten op de basisschool (11 procent) en op de middelbare school (12 procent) geeft toe dat het ze niet lukt goed onderwijs te geven.

Massaal geven deze docenten aan dat de hoge werkdruk daar de oorzaak van is. Een meerderheid (61 procent van de basisschoolleraren en 58 procent van de docenten op het voortgezet onderwijs) vindt dat ze te weinig tijd kunnen besteden aan lesgeven en bijna allemaal werken ze over.

Minder tijd voor standaardvakken

Er zijn te weinig leraren, te grote klassen en er komen volgens de ondervraagden te veel zaken op het bordje van docenten, die daardoor minder tijd hebben voor het geven van de standaardvakken.

Het gaat dan om bijvoorbeeld oudergesprekken ("Grote klas is veel gesprekken.") en het aanleren en uitleggen van nieuwe lestechnieken ("Ik voel me soms net een ict'er: 'Juf, m'n laptop gaat niet aan.'').

Burgerschap en kanjertraining

Maar vooral klagen deelnemers over het aantal en het soort lessen dat ze moeten geven. "Steeds meer opvoeding en normen en waarden die, vind ik, thuis door ouders aangeleerd moeten worden", zegt een deelnemer. En een ander: "Burgerschap, kanjertraining, techniek, Engels - allemaal in dezelfde tijd. We zijn een basisschool, laat het daarbij."

Ook wordt er volgens deelnemers te veel gewisseld van ideeën over hoe onderwijs beter kan. "Steeds weer andere experts en steeds moeten we opnieuw veranderen", zegt een leraar. Een ander voegt toe: "En als ik die aanpassingen wil uitwerken, moet dat in m'n eigen tijd."

Te veel 'zorgleerlingen'

Ook is het aantal leerlingen dat speciale aandacht of begeleiding nodig heeft te hoog. 10 jaar geleden is het passend onderwijs ingevoerd. Leerlingen worden minder snel doorverwezen naar het speciaal onderwijs en zitten zoveel mogelijk in 'gewone' klassen.

Maar volgens deelnemers heeft het aantal 'zorgleerlingen' in de klas invloed op de kwaliteit van het onderwijs. Ze zeggen dat ze zelf niet zijn opgeleid om deze kinderen goed te helpen en dat het invloed heeft op aandacht voor de rest van de klas. "Dit zijn kinderen die niet een beetje onder of het gemiddelde zitten, maar voor wie soms al het werk aangepast moet worden", vertelt een leraar op de basisschool. "Het gaat ten koste van de groep en mijzelf."

'Niet alleen leerlingen met migratieachtergrond'

Het gaat niet alleen over kinderen met een zogenoemd 'rugzakje'. Er wordt ook veel gewezen op het taal- en leesniveau van kinderen. "De leerlingen hebben achterstanden op taal (lees- en schrijfvaardigheid). Hierdoor ben ik meer bezig met Nederlands dan met mijn eigen vak", zegt een leraar aardrijkskunde op een middelbare school.

Sommige deelnemers voegen daaraan toe dat dat niet alleen speelt bij kinderen met een migratieachtergrond. "De halve groep heeft logopedie en dit is voor 75 procent een witte school", schrijft een leraar over zijn basisschool.

Te hoog schoolniveau

Deelnemers hebben het ook over de houding van leerlingen. Die zijn, net als sommige ouders, brutaal en hebben weinig concentratie.

Op middelbare scholen speelt daarin mee dat sommige leerlingen volgens de docenten een te hoog schoolniveau krijgen toegewezen, waardoor ze in de lessen niet goed mee kunnen komen. "Er worden te veel leerlingen toegelaten in de brugklas die het niveau niet halen. Deze leerlingen raken dan al snel de weg kwijt, voelen dat ze het niveau niet halen en worden vervelend in de klas", schrijft iemand.

De straat op voor salarisstijging

De afgelopen jaren zijn leraren meermaals de straat op gegaan om te pleiten voor een salarisstijging, en zijn salarissen in het onderwijs ook verhoogd. Sommige deelnemers denken dat een nog hoger loon zou helpen bij het aanpakken van het lerarentekort.

Anderen zijn juist tegen een salarisverhoging of andere financiële prikkel, zoals het gratis maken van de lerarenopleiding. Volgens hen moet voorkomen worden dat mensen in het onderwijs gaan werken voor het geld.

Kleinere klassen en meer waardering

Vaker zeggen leraren dat kleinere klassen en het verminderen van taken zouden helpen bij het aantrekken van leraren. Ook zou meer waardering vanuit de maatschappij voor het vak van leraar helpen en vinden leraren positieve berichtgeving over het onderwijs belangrijk.

"Het onderwijs komt geregeld negatief in het nieuws. Is het dan aantrekkelijk om daar te gaan werken als je het idee krijgt dat de leerkracht zijn werk niet goed doet?"

Ieder jaar laait de discussie rondom de voorlichtingsweek Lentekriebels weer op. Uit onderzoek van stichting Rutgers blijkt de helft van de scholen weerstand van ouders ervaart. Daarom licht deze Amsterdamse basisschool nu ook ouders jaarlijks voor.

De Week van de Lentekriebels is een jaarlijks terugkerend fenomeen waar kinderen van de basisschool relationele en seksuele vorming ontvangen. Hoe voelt het om verliefd te zijn? Hoe werkt je lichaam en wat verandert er in de pubertijd? Deze en andere vragen worden beantwoord. Deze week wordt georganiseerd door kennis- en expertisecentrum Rutgers. Ze vieren dit jaar het 20-jarig bestaan van de week.

Week van de Lentekriebels

Basisschool De Regenboog uit Amsterdam doet er al 20 jaar aan mee. Directeur Josien Branbergen heeft de week zien veranderen. "20 jaar geleden was het een ontspannen week met heel veel energie. We openden de week met ballonnen op het schoolplein met ouders en kinderen samen."

Het was heel positief en leuk, herinnert Branbergen zich. "Ik heb het zien veranderen. Naar veel bedachtzamer ermee omgaan, preutser. Ouders die meer kritische vragen komen stellen. Leerkrachten die het spannender vinden."

Tegengeluid van Civitas Christiana

"Met natuurlijk een climax 2 jaar geleden, waarbij er heel veel misinformatie op ouders afkwam, wat heel veel onzekerheid heeft veroorzaakt."

Daarmee doelt Branbergen op de kritiek die Rutgers ontvangt van Civitas Christiana, een ultraconservatieve stichting. Zij voert elk jaar een campagne tegen de Week van Lentekriebels.

Rechtszaak vanwege 'leugens en laster'

Rutgers zelf vindt dat de stichting 'leugens en laster' verspreidt en sleept de stichting dit jaar voor de rechter. 2 jaar geleden werd de informatie van deze stichting veel gedeeld op social media, wat zorgde voor veel onrust onder ouders op basisschool De Regenboog.

Zo ook bij Naomi Brom. "Op social media kwamen echt de meest verschrikkelijke plaatjes langs en de meest verschrikkelijke verhalen. Ik merkte dat ik daar heel onrustig van werd."

'Dit is 'too much''

Zij wilde niet dat haar kinderen dit te zien zouden krijgen. "Ik dacht: dit is 'too much'." Ze belde naar school en zei tegen de directrice dat ze haar kinderen in de Week van de Lentekriebels thuis wilde houden.

De directeur besluit alle kritische ouders voor een gesprek op school uit te nodigen. Branbergen: "Ik denk dat we daar twintig ouders hadden zitten, wat natuurlijk dan toch een kleine groep is, maar een groep die veel onrust veroorzaakt, dus voor ons voelde het heel erg groot."

Beïnvloed door social media

De directrice merkte dat de ouders veel aannames deden op basis van berichten op social media. "Het vraagmoment was weg. 'Hey, ik lees dit, hoe zit dat? Doen jullie dat?'. Dus het vertrouwen dat we altijd met elkaar hadden was weg en dat voelde heel erg naar."

Maar in dat gesprek werd er voor Naomi veel duidelijk. "Ze lieten ons het lesmateriaal zien, de docenten waren erbij en vertelden: 'Wij kennen onze kinderen, wij kennen jullie.'"

'Het heeft me heel erg diep geraakt'

"En wat mij toen heel erg heeft geraakt was de emotie van een van de juffrouwen", gaat Naomi verder. "Zij gaf aan: 'Het raakt mij dat jullie wel je kinderen aan ons toevertrouwen, maar niet vertrouwen dat wij dit onderwijs op een juiste manier geven.'"

"Het heeft me heel erg diep geraakt", bevestigt leerkracht Yersika Magdalena. "Ik was er weken mee bezig, nam het mee naar huis. Het koste heel veel energie, want we moesten alles weerleggen en er waren mails. Het ging ook ten koste van de tijd die we aan de kinderen moeten geven met lesgeven, want we waren alleen maar daarmee bezig."

'We denken veel meer na'

De ophef kwam voor Magdalena ook ontzettend onverwacht: "We deden het al 18 jaar. Niemand heeft er ooit wat van gezegd." Daarom is de school ook na dat heftige jaar gewoon doorgegaan met de Week van Lentekriebels. "Het is wel allemaal goedgekomen, het vertrouwen is terug."

Toch merkt Branbergen dat de leerkrachten minder onbevangen de lessen geven. "Dat we veel meer nadenken: 'Wat kan ik wel zeggen? Wat kan ik niet zeggen? Ik wil niemand voor de borst stoten. Ik wil dat iedereen zich gehoord voelt op zijn eigen manier.' Dus we denken er veel harder over na dan 20 jaar geleden."

Geen foto's en filmmateriaal

Dat betekent dat sommige dingen zijn veranderd. "We doen nog steeds de inhoud zoals we 'm 20 jaar geleden ook deden. Want daar staan we voor", zegt de directeur stellig.

"Maar sommig beeldmateriaal gebruiken we niet meer omdat het te expliciet zou zijn. We hebben eigenlijk alleen nog maar getekend materiaal. We gebruiken geen foto's en filmmateriaal. Dat is echt een verandering."

'Zolang de inhoud maar overeind blijft'

Dat vindt de directeur jammer. "Maar wat voor mij het allerbelangrijkst blijft, is dat we de inhoud goed kunnen bespreken met kinderen. Dat kinderen goed voorgelicht deze maatschappij ingaan. En juist nu, dus aan de inhoud doen we geen concessies."

"En als dat betekent dat we in de vorm af en toe concessies moeten doen, vind ik dat heel naar. Maar zolang de inhoud maar overeind blijft", zegt directeur Branbergen tot slot.

De herstelactie voor fouten bij het UWV schiet tekort, vinden NSC en GroenLinks-PvdA. Beide partijen presenteren vandaag een uitgebreider plan om de problemen met arbeidsongeschiktheidsuitkeringen aan te pakken.

"De eerste stap is nu gezet, maar dat is voor mij echt onvoldoende", zegt NSC-Tweede Kamerlid Ilse Saris. "Mensen moeten krijgen waar ze recht op hebben. Dat betekent dat gemaakte fouten moeten worden hersteld."

Alle fouten herstellen

En dan niet alleen de administratieve fouten, benadrukt Saris. "Ook de sociaal-medische beoordelingen. Niet alleen over de periode 2020 tot 2024, maar ook fouten van daarvoor." Daarnaast moet volgens haar de schade die mensen hebben geleden, worden gecompenseerd.

De partij is dan ook van plan om deze uitbreiding bij de voorjaarsnota-onderhandelingen te bespreken met de andere coalitiepartijen. "Wij willen hier echt voor strijden." Om hoeveel mensen het gaat en hoeveel extra geld het kost om het plan te realiseren, is onduidelijk, zegt het NSC-Kamerlid.

Snelle compensatie: 5.000 euro

"Wij willen dat mensen nu zo snel mogelijk zekerheid krijgen", zegt Kamerlid voor GroenLinks-PvdA Mariëtte Patijn. "Dat betekent dat er voor mensen die te weinig hebben gekregen een goede compensatieregeling moet komen."

Die compensatieregeling zou volgens haar uit een keuze moeten bestaan: het UWV rekent het hele dossier door, óf iemand kiest voor een snellere optie van 5.000 euro uitbetaling. "En mensen die juist te veel hebben gekregen, moeten de zekerheid hebben dat ze geen terugvordering krijgen."

'Mensen hebben er recht op'

En dat is niet het enige. Ook als iemands uitkering in de toekomst naar beneden wordt bijgesteld, moet volgens GroenLinks-PvdA rekening worden gehouden met de persoonlijke situatie. Daarnaast moeten mensen van voor 2020 aanspraak kunnen maken op de 5.000 euro als er fouten zijn gemaakt.

"Maar we moeten niet beloven dat we voor hen alles in detail gaan uitrekenen. Want dat lukt misschien helemaal niet", zegt Patijn. Wel moeten geconstateerde fouten in de periode van voor 2020 worden rechtgezet. "Dat gaat lang duren, maar mensen hebben er recht op."

Tienduizenden dossiers wachten nog

Met hun plannen pleiten NSC en GroenLinks-PvdA voor een bredere herstelactie die sneller én zorgvuldig wordt afgehandeld. Maar de minister en het UWV lieten eerder weten dat elke uitbreiding ten koste zou gaan van de reguliere werkzaamheden.

Voor de huidige herstelactie worden namelijk al zo'n 43.000 dossiers opnieuw bekeken door een speciaal opgericht team.

Heel veel extra dossiers

Vorige week bleek bovendien uit de bijlagen van een Kamerbrief dat er nog 8.000 dossiers bij zouden kunnen komen van arbeidsongeschikten van wie de uitkering is beëindigd of toegekend tussen 2020 en 2024.

Daarnaast zijn er nog 28.000 dossiers met vastgestelde fouten, bijvoorbeeld bij de indexering, die nog gecorrigeerd moeten worden, blijkt uit hetzelfde document.

'Werkdruk geen excuus'

Maar volgens NSC-Kamerlid Saris is de werkdruk bij het UWV geen excuus om mensen niet te helpen. "De overheid dient zich aan de wet te houden, mensen dienen zich aan de wet te houden en fouten moeten gewoon worden hersteld."

Ook GroenLinks-PvdA-Kamerlid Patijn denkt dat haar plan uitvoerbaar is. "Wij denken dat het minder complex is, want je hoeft niet helemaal uit te gaan rekenen wat mensen krijgen. Dit komt in de plaats van wat het UWV nu aan het doen is. En mensen kunnen daardoor sneller geholpen worden en dus uit die onzekerheid komen."

Minister onder druk van eigen partij

De plannen van beide partijen kosten geld, mogelijk heel veel geld. De verantwoordelijk minister Van Hijum is zelf NSC'er en krijgt van zijn eigen partij een stevige opdracht mee. Hij moet op zoek naar het geld om de plannen uit te voeren, maar waar dat vandaan moet komen is onduidelijk.

Wat Saris betreft hoort het bij de gemaakte afspraken dat dit geregeld wordt. "Er moet heel veel gebeuren, maar in het regeerakkoord hebben we afgesproken dat wij het wel willen. En daar houd ik mijn regeringspartijen aan. Ook mijn minister."