Anderhalve week na verkiezingen volop frustratie in het land over formatie: 'Daar beginnen de politieke spelletjes alweer'

Ruim een week na de verkiezingen zijn mensen behoorlijk pessimistisch over de formatie. Vooral over de rol van de VVD en NSC is frustratie. Ook hun eigen kiezers roepen op: ga ‘gewoon’ praten met de PVV.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder 27.000 leden van het Opiniepanel. Daarin geeft 68 procent aan pessimistisch te zijn over de komende formatie. Wat de meeste kiezers (61 procent) betreft gaat de grootste partij, de PVV, in gesprek met de meest logische combinatie van partijen, maar de praktijk is tot hun frustratie anders. Een derde (35 procent) denkt anderhalve week na de stembusgang al dat partijen er niet uit gaan komen en nieuwe verkiezingen onvermijdelijk zijn.

'Vieze spelletjes'

Ook kiezers van rechtse partijen die in deze verkenningsfase om elkaar heen draaien, zijn niet te spreken over de gang van zaken tot nu toe. Zo is slechts een kwart van de PVV-kiezers (28 procent) optimistisch over de komende formatie en 55 procent vooral pessimistisch. Een van hen zegt daarover: "Grote mond over nieuwe politiek in de campagne, maar een dag later worden weer dezelfde vieze spelletjes gespeeld. Tot zover de nieuwe bestuurscultuur."

Bij kiezers van de VVD, NSC en BBB heerst hetzelfde sentiment. Ook zij vinden dat de rommelige verkenningsfase vooral te wijten is aan twee partijen die op de rem trappen: de VVD en NSC. Een VVD-kiezer zegt daarover: "De omtrekkende bewegingen zijn erg teleurstellend na alle stoere woorden tijdens de campagne. Beperk het aantal onderwerpen in het regeerakkoord en ga aan het werk." Een NSC-kiezer vult aan: "Ik was optimistisch net na de uitslag, maar ben nu pessimistisch geworden door al het gedram van de VVD en NSC."

NSC-kiezers: 'Ga praten met de PVV'

Kiezers van de VVD en NSC zijn dan ook niet tevreden over de zetten van hun politiek leiders tot nu toe in de formatie. Zo vindt het grootste deel van de NSC-kiezers niet dat er nu een informateur moet worden aangesteld die in gesprek gaat met alle partijen, zoals Pieter Omtzigt wil. In plaats daarvan vindt 55 procent dat de grootste partij, de PVV, eerst in gesprek moet met de meest voor de hand liggende combinatie.

Veel NSC-kiezers vinden dat hun partij deel moet nemen aan die gesprekken met de PVV. 8 op de 10 (79 procent) vinden dat Pieter Omtzigt moet praten met de partij van Wilders, ook al heeft hij moeite met bepaalde standpunten. Zij vinden wel dat het aan Wilders is om afstand te doen van de standpunten die ongrondwettelijk zijn, maar zien dit niet als een reden om het gesprek niet aan te gaan. "De tijd om te zeggen dat je het niet eens bent met PVV-standpunten was voor de verkiezingen. Ik heb ook moeite met bepaalde dingen, maar bekijk eerst aan tafel wat wel en niet kan", aldus een NSC-kiezer daarover.

'VVD moet in kabinet met PVV'

Bij VVD-kiezers lijkt de onvrede over de acties van hun leider nog sterker. In eerdere peilingen, gehouden voor en na de verkiezingen, blijkt dat veruit de meeste VVD-kiezers het acceptabel vinden als hun partij in een meerderheidscoalitie stapt met de PVV en dat wordt in dit onderzoek nog eens bevestigd.

De helft van de VVD-kiezers vindt de gedoogrol die partijleider Dilan Yeşilgöz vorige week voor zich zag acceptabel, maar als ze moeten kiezen, wil de grote meerderheid (73 procent) het liefst meedoen in een meerderheidscoalitie met PVV, NSC en BBB. "Het is van haar natuurlijk een 'politieke' zet, maar daar is Nederland juist wel een beetje klaar mee. Dat gekonkel", aldus een VVD-kiezer over het besluit van de VVD-leider om alleen te willen gedogen. Dat besluit heeft ervoor gezorgd dat slechts 62 procent nu vertrouwen heeft in Yeşilgöz als partijleider en maar liefst 39 procent van die groep spijt heeft van zijn stem.

Wel vertrouwen in Plasterk

Ondanks groot pessimisme over de formatie hebben de meeste mensen wel vertrouwen in oud PvdA-minister Ronald Plasterk als verkenner. 69 procent van alle kiezers steunt de keuze van PVV-leider Geert Wilders om hem naar voren te schuiven. Hij is volgens kiezers nuchter, heeft ervaring en laat door zijn achtergrond als PvdA'er zien dat hij boven de partijen kan staan.

Mede om die reden is dat vertrouwen ook hoog onder kiezers van de PVV (78 procent), VVD (85 procent), NSC (81 procent) en BBB (88 procent). Onder kiezers van linksere partijen, zoals GL-PvdA, D66 en de SP, is die steun iets lager, maar ook van hen denkt ongeveer de helft dat Plasterk zijn werk als verkenner goed gaat doen.