Precies 100 dagen nadat het kabinet-Rutte IV op het bordes stond, heeft nog 23 procent vertrouwen in dat kabinet. Weinig geloof in de aanpak van grote thema's en ophef rond de kopstukken zijn de voornaamste redenen voor de slechte cijfers.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder ruim 22.000 leden van het Opiniepanel. Door ontevredenheid over het vorige kabinet en de lange formatie zaten veel kiezers vanaf het begin al niet te wachten op Rutte IV: bij het aantreden in januari had slechts 28 procent vertrouwen in de ministersploeg. Dat was toen al laag vergeleken met de start van eerdere kabinetten. De eerste drie maanden regeren hebben dat gevoel niet weten te keren.

Minderheid D66-, CDA- en ChristenUnie-stemmers heeft vertrouwen

En het zijn niet alleen de kiezers van oppositiepartijen die geen fiducie hebben in de ministersploeg. Twee derde (66 procent) van de VVD-kiezers gelooft nog in dit kabinet, maar de andere coalitiekiezers hebben weinig vertrouwen.

Een minderheid van de mensen die op D66 (34 procent), het CDA (36 procent) of de ChristenUnie (32 procent) hebben gestemd, heeft er na 100 dagen vertrouwen in dat deze regering haar werk goed doet. CDA- en ChristenUnie-kiezers waren bij de start al sceptisch over het vierde kabinet Rutte. D66-kiezers sluiten zich daar nu bij aan. Bij de start was 54 procent van hen nog positief, nu is daar nog maar een klein deel van over.

Belangrijke thema's

Een van de belangrijkste redenen voor het lage vertrouwen is het gevoel dat dit kabinet grote thema's niet goed aanpakt. "Uit huis geplaatste kinderen en te weinig compensatie voor hoge rekeningen, dat is wat ze hebben bereikt in 100 dagen", omschrijft iemand zijn beeld van de eerste maanden Rutte IV.

Deze persoon is niet de enige die zo denkt: het vertrouwen dat dit kabinet goed omgaat met grote thema's is nihil. Zo denkt slechts 16 procent dat de koopkrachtproblemen daadkrachtig worden aangepakt. Nog minder mensen geloven dat er voortvarend wordt omgegaan met thema's als klimaat en stikstof (13 procent), gaswinning (12 procent) en de toeslagenaffaire (9 procent).

Ministers negatief in nieuws

Maar de laatste weken zijn het vooral de bekende ministers die negatief in het nieuws komen, die zorgen dat het imago van dit kabinet slechter is geworden. Het vertrouwen in ministers Wopke Hoekstra, Hugo de Jonge en Sigrid Kaag is het hardst gedaald: zij verliezen ieder meer dan 10 procentpunt vertrouwen in de eerste maanden.

Als ministers van Buitenlandse Zaken en van Wonen noteerden Hoekstra en De Jonge nog 39 en 37 procent vertrouwen. Inmiddels heeft nog 27 procent vertrouwen in Hoekstra. Dat hij cijfers over de sancties tegen Rusland niet paraat had en er zelfs een sanctie coördinator komt, zijn daar vooral debet aan. In De Jonge gelooft nog maar 20 procent na de kwestie over de mondkapjesdeal.

Geen nieuw elan

Kaag zakt nog verder weg: in de week waarin veel aandacht uitgaat naar de kwestie rond grensoverschrijdend gedrag binnen D66 is het vertrouwen in de minister van Financiën gezakt van 30 naar 18 procent.

Ook het vertrouwen in klimaatminister Rob Jetten (van 41 naar 33 procent) en in minister voor Armoede Carola Schouten (van 42 naar 36 procent) daalt, net als het vertrouwen in premier Rutte. In hem heeft nog 27 procent vertrouwen, dat was in januari 33 procent."Dit is dus geen nieuw elan," schrijft een deelnemer over het functioneren van de meest bekende minsters. "Dit is de kern van het vorige kabinet die het nu weer verpest."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."