Ouderen kunnen minder goed zwemmen dan jongere generaties, zeggen ze zelf. Ze hebben vaker geen zwemdiploma’s en moesten het zichzelf leren. Uit cijfers van het CBS blijkt dat zij de afgelopen decennia het vaakst verdronken.

Volgens het meetinstituut verdronken er in de periode 2014-2023 ruim twee keer zoveel 60-plussers als kinderen onder de 10 jaar. EenVandaag vroeg leden van het Opiniepanel naar hun zwemvaardigheid en daarin zeggen ouderen vaker dat niet goed te kunnen (29 procent) dan jongere landgenoten (13 procent).

Zelf leren zwemmen

Schoolzwemmen was in de tijd dat deze ouderen jong waren nog niet zo goed georganiseerd. Pas aan het eind van de jaren '60 werd schoolzwemmen officieel ingevoerd. Veel ouderen (24 procent) zeggen dan ook in het onderzoek dat zij het zichzelf hebben aangeleerd. Die groep is veel kleiner (3 procent) bij mensen onder de 65 jaar.

"Het waren andere tijden. Ik kreeg 5 lessen via school, dat was het. Toen mezelf maar wat aangeleerd in de jaren '60", schrijft een oudere in het onderzoek. Vooral oudere mannen hebben het in militaire dienst geleerd, maar zijn lang niet allemaal te spreken over de kwaliteit daarvan: "In militaire dienst was de zwemles waardeloos tot de tiende macht. Ik kan nu alleen schoolslag en ik duik of spring niet", aldus een man.

'In open water zou ik verzuipen'

Ondanks hun eigen twijfels over hun zwemvaardigheden wagen veel ouderen het er toch op, ook in open water. "Ik ben al oud en in open water zou ik verzuipen. Maar vorige week heb ik nog in zee gezwommen. Windstil en heerlijk weer, dan durf ik wel", schrijft een 65-plusser.

Maar liefst 35 procent van de 65-plussers zwemt zonder enkel diploma. 62 procent van hen heeft wel een diploma, maar haalde die vaak pas op latere leeftijd. En ook met een diploma op zak zijn ze niet altijd even zeker over hun vaardigheden: "Op m'n 40ste een zwemdiploma gehaald, maar ik kan nog steeds in paniek raken", schrijft iemand.

Nieuwe cijfers verdrinkingsdood

Uit nieuwe cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) bleek donderdag dat er vorig jaar fors meer mensen om het leven kwamen door verdrinking dan in het jaar daarvoor. In 2023 vonden 98 inwoners van Nederland de verdrinkingsdood, terwijl dat er in 2022 nog 73 waren. Ook onder 60-plussers was een stijging zichtbaar. In 2022 vonden dertig 60-plussers de dood in het water, in 2023 waren dat er 42.

Onder zestigers vallen verhoudingsgewijs vaker zwemdoden dan onder kinderen en jongvolwassenen. "Ik maak me wel zorgen over die ontwikkeling," zegt directeur Arjan de Vries van de Nationale Raad Zwemveiligheid. "Opnieuw komt de doelgroep ouderen echt in beeld, net als kinderen met een migratieachtergrond."

Langer actief

Ernst Brokmeier van Reddingsbrigade Nederland vermoedt dat juist veel 60-plussers in de problemen komen omdat er tegenwoordig meer ouderen zijn, die bovendien langer actief blijven. "De oudere generatie zit niet meer - gelukkig - op 65-jarige leeftijd in het bejaardenhuis, maar is zeer actief." Een andere verklaring volgens Brokmeijer: "Er zijn ook meer incidenten met water in en om het huis."

Joni Schoo, badjuffrouw bij zwembad De Zandzee in Bussum, is niet verrast door de cijfers. Zeker in open water is een goede conditie volgens haar essentieel. "Je hebt ook ouderen die vroeger schoolzwemmen hebben gehad of alleen een A-diploma bezitten. Die hebben dan een hele tijd niet gezwommen. Dan merk je écht dat ze of hun conditie kwijt zijn of het niet meer gewend zijn."

'Maak gebruik van drijfmiddelen'

Schoo adviseert 60-plussers daarom, zeker in open water, gebruik te maken van drijfmiddelen - zoals banden die je om je middel kunt doen. "Lees je ook echt altijd even in, kijk of er stroming aanwezig is of andere gevaren. En ik raad altijd aan: ga met een familielid die mogelijk wel goed kan zwemmen of sterker is."

Dat is ook hét advies die Reddingsbrigade Nederland wil meegeven. "Ga nooit zwemmen zonder dat er iemand is die je checkt, die op je let. Zwem dus altijd samen met anderen," zegt Brokmeier, die er nog een advies aan vast knoopt voor mensen die alleen zijn. "Vraag iemand op de kant of hij even op je wilt letten."

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat aanhoudende protesten er vaak toe leiden dat de geplande opvangplekken voor asielzoekers tijdelijk of definitief worden geschrapt.

Door deze aanhoudende en succesvolle protesten raakt het Centraal Opvang Asielzoekers (COA) steeds verder af van het doel van 101.000 opvangplekken. Dit zijn het aantal plekken dat de spreidingswet voorschrijft en moet voor 1 juli worden behaald.

Ophef om azc

In zeker veertien gemeenten, die samen goed zijn voor de opvang van bijna 3.000 vluchtelingen, is de afgelopen maanden een tijdelijke of definitieve streep gezet door de plannen voor een asielzoekerscentrum.

Deze inventarisatie is gedaan op basis van berichtgeving van de afgelopen maanden over opvang die geannuleerd is. Er is gekeken naar de protesten en de daaropvolgende reactie vanuit het gemeentebestuur.

Zoeken naar nieuwe opvanglocaties

Het werkelijke aantal kan nog hoger liggen, omdat ook veel gemeenten waar protest is geweest nog geen besluit hebben genomen. Zoals bijvoorbeeld in de gemeente Maashorst, waar een informatieavond over drie mogelijke opvanglocaties uit de hand liep. De avond werd beëindigd met charges van de mobiele eenheid.

De locatie in Maashorst moest in totaal 750 asielzoekers opvangen. Of dit plan kan worden doorgezet is nu nog maar de vraag. Uit de inventarisatie van EenVandaag blijkt dat er de komende weken op nog meer plekken wordt gesproken over nieuwe opvanglocaties.

Geen azc na protesten

In sommige gevallen zegt de gemeente zelf dat ze de beoogde locatie voor een azc annuleren vanwege de protesten. Dit was bijvoorbeeld het geval in de gemeente Sint Michelsgestel.

"Na de maatschappelijke en politieke onrust die is ontstaan in de gemeente, is de primaire inzet van het college gericht op nazorg en depolarisering", schrijft de gemeente op hun website.

'We zijn niet gezwicht'

In andere gevallen zijn er wel protesten geweest, maar ontkennen raadsleden daar aan toe te hebben gegeven. Zo kondigde de gemeente Hardenberg in maart aan te kijken naar zeven potentiële locaties voor een nieuwe opvang. Na dit bericht volgde er twee informatieavonden en protest.

Daarna maakte de coalitie bekend de zoektocht naar een locatie te staken. Raadslid Simone Hof (Christenunie) zei toen tegenover RTV Oost: "We zijn niet gezwicht voor de druk van een luidruchtige groep tegenstanders." Zij wijst juist naar het wankelende beleid van asielminister Marjolein Faber. Ook blijkt dat stikstof besluitvorming in de weg zit, of als argument wordt gebruikt om een azc niet te gaan bouwen.

Weinig draagvlak

Verschillende gemeenten geven na het schrappen van een locatie wel aan verder te zoeken naar een andere locatie. Dat moet ook volgens de spreidingswet. Toch hebben ze nog weinig tijd om dit voor 1 juli te regelen, omdat ze vaak al veel locaties in beeld hebben gehad.

In de gemeente Dinkelland is de beoogde locatie van de baan, maar zegt de gemeente wel verder te zoeken naar een andere locatie. CDA-raadslid Marc Smelink hoopt dat dat voor 1 juli nog lukt, maar merkt ook weinig draagvlak. Het helpt volgens hem niet mee dat Faber geen regie pakt op de spreidingswet.

Asielminister Faber moet regie pakken

Op vragen - die EenVandaag eerder aan de asielminister stelde - over de consequenties die het heeft als gemeenten geen opvang regelen, zegt Faber dat op 1 juli opnieuw te bekijken.

"Maar als de landelijke overheid geen regie pakt dan staan we als gemeente tegenover de inwoner, terwijl we daar juist naast willen staan", reageerde Smelink toen.

Een derde van 55-plussers vindt hun woning te groot voor wat ze nodig hebben. Veel van hen willen wel ruimte maken voor jonge huizenzoekers, maar doorstromen blijkt lastig: 30 procent zoekt al ruim 2 jaar naar een geschikte woning.

Dat blijkt uit onderzoek van EenVandaag onder bijna 30.000 leden van het Opiniepanel. Onder alle ondervraagde 55-plussers zoekt 15 procent op dit moment naar een toekomstbestendige woning, en wil nog eens 27 procent dat op termijn gaan doen. Onder de 55-plussers die op dit moment te groot wonen, is dat aandeel nog groter.

'Gezinnen kunnen ruimte beter gebruiken'

Een derde (33 procent) van alle 55-plussers in het onderzoek laat weten op dit moment meer woonruimte in gebruik te hebben dan nodig. Voor de meesten van hen gaat dat om een woning van 100 vierkante meter of groter. Sommigen willen graag naar een woning met minder trappen, minder tijd kwijt zijn aan de schoonmaak, of ruimte bieden aan jonge huizenzoekers.

"Ik ben alleenstaand in een eengezinswoning, het onderhoud wordt me een beetje te veel", vertelt een gepensioneerde deelnemer. "Er zijn gezinnen die de ruimte veel beter kunnen gebruiken."

Jongeren komen ruimte tekort

Die opvatting kunnen veel jongeren beamen. Waar 55-plussers vaker woonoppervlakte over hebben, moet een vijfde (21 procent) van 18- tot en met 34-jarigen het doen met een woning die te klein is voor hun situatie. Van hen woont 40 procent momenteel in een woning van minder dan 50 vierkante meter.

"We willen eigenlijk kinderen, maar stellen dat al jaren uit omdat we geen geschikte woning kunnen vinden", laat een jongere in zo'n woning weten. "Ik ben bang dat het voor ons al te laat is tegen de tijd dat de woningmarkt weer hersteld is."

Zoektocht naar woning

Een flinke groep van 55-plussers met een te grote woning is best bereid om plaats te maken voor woningzoekende jongeren en daarbij ruimte in te leveren.

Een derde van hen (34 procent) is op dit moment al op zoek naar een woning die beter geschikt is om op latere leeftijd in te wonen. Nog eens 40 procent zou dat op termijn willen.

Minder woning, hogere huur

Toch is het voor een ruime meerderheid (85 procent) van de 55-plussers die nu op zoek zijn, lastig om iets te vinden. 30 procent geeft aan al minstens 2 jaar bezig te zijn met het vinden van de juiste woning. Zij zien weinig geschikte opties en lange wachttijden in de sociale huur, maar zouden er vaak ook financieel flink op achteruit gaan.

"Ik wil graag kleiner wonen, maar kan alleen een appartement krijgen van 1.500 euro", laat iemand weten. "Dan zou ik een tuin én ruimte inleveren voor ruim 500 euro per maand meer."

Niet iedereen wil verhuizen

Bovendien zou ongeveer een vijfde (21 procent) van 55-plussers ondanks een te grote woning helemaal niet willen verhuizen. Voor sommigen is hun woning al voldoende geschikt om ook later nog te kunnen wonen.

Anderen hebben daarvoor aanpassingen laten doen, zoals het plaatsen van een traplift of het bouwen van een badkamer op de begane verdieping om langer in hun huis te kunnen blijven.

Gehecht aan woning

Daarnaast spelen er, ook onder ouderen die hun huidige woning eigenlijk te groot vinden, sentimentele redenen mee om niet weg te willen.

Bijvoorbeeld omdat ze gehecht zijn aan hun huis of niet weg willen uit hun sociale omgeving. "Een fijne buurt en een riant huis, daar kan geen appartement tegenop", besluit een deelnemer.