Sinterklaas of kerst? Ze zijn beide belangrijk, volgens het Opiniepanel: 'Lijm van de samenleving'

Hoewel er elk jaar volop discussie is over tradities is 84 procent het over één ding eens: Sinterklaas én kerst horen bij Nederland. Ook wie de feesten zelf niet viert, noemt het belangrijk dat de tradities blijven bestaan. "Het geeft verbinding, herkenning en een gevoel van samen", zeggen zij.

Belangrijk voor verbinding

Evenveel mensen geven aan dat het belangrijk is dat Sinterklaas en kerst gevierd worden in Nederland. Zo vindt 84 procent van de ondervraagden Sinterklaas belangrijk, en 84 procent zegt dat ook over het kerstfeest.

Veel deelnemers noemen de feesten belangrijk voor de verbinding met familie en vrienden. "Culturele uitingen zoals deze bieden de gelegenheid voor het samenbrengen van mensen. Het is de lijm in de samenleving", vertelt een deelnemer.

Zelf ook vieren?

Hoewel Sinterklaas en kerst door evenveel mensen in Nederland belangrijk worden gevonden, verschilt wel hoe belangrijk het voor mensen is om de feesten zélf te vieren. Zo geeft bijna driekwart (73 procent) van de panelleden aan het belangrijk voor hen is om zelf kerst te vieren, tegenover 44 procent bij Sinterklaas.

Het hebben van (klein)kinderen speelt daar een belangrijke rol in. Bij mensen met kinderen die nog in de goedheiligman geloven stijgt het aandeel dat het belangrijk vindt om zelf Sinterklaas te vieren naar 85 procent. Maar ook in die groep blijft kerst vieren populairder (90 procent).

'Geeft kleur aan Nederland'

Uit het onderzoek blijkt dat leeftijd weinig verschil uitmaakt in hoe belangrijk Sinterklaas en kerst worden gevonden: in alle groepen liggen de percentages dicht bij elkaar. Of we het ook zelf vieren hangt dus vooral af van de (klein)kinderen. "Sinterklaas vieren vind ik, nu de kinderen in die fase zitten, belangrijk", zegt een ouder. "Maar als de kids eruit zijn, dan gaan we over op alleen kerst."

Toch is bijna iedereen het over één ding eens: Sinterklaas en Kerstmis vier je met elkaar. "Het zijn mooie tradities die vormgeven aan de identiteit en het leven van mensen. Tevens zijn het tradities die mensen met elkaar verbinden. Ze geven kleur aan Nederland", zegt een deelnemer.

Waarom zijn tradities belangrijk?

Volgens socioloog Mark van Ostaijen van de Erasmus Universiteit in Rotterdam vinden we tradities nog steeds erg belangrijk. Het doorgeven ervan aan volgende generaties is dan ook de kern: "Het Latijnse woord voor traditie is 'trádere' en dat betekent overdragen."

Een belangrijke functie van tradities is het overbrengen van bepaalde normen en waarden, legt Van Ostaijen uit. "De oudere generaties hechten doorgaans meer waarde aan tradities dan jongere generaties, omdat oudere generaties ook belang hebben bij het overdragen van een bepaalde moraal waar zij mee zijn opgevoed."

'Overdracht van moraal'

Oudere generaties, die bijvoorbeeld zijn opgegroeid met de traditie van Sinterklaas en daar heel veel waarde aan hechten, vinden het belangrijk om die traditie vervolgens ook weer over te dragen, vertelt de socioloog verder.

"En die overdracht van moraal, dus wat je wel of niet belangrijk hoort te vinden, komt eigenlijk tot uitdrukking in het vieren van tradities", zegt Van Ostaijen. Aan het einde van het jaar gaat dan bij voorbeeld om feesten als Sinterklaas, Kerstmis en Oud en Nieuw.

Het individuele overstijgen

"Beide feestdagen zijn een deel van onze cultuur, samenleving en onze geschiedenis", vindt ook een deelnemer aan het panelonderzoek. "Als mens kun je persoonlijk besluiten om iets niet te vieren en dat is prima, maar als samenleving moeten we ons cultuurgoed in stand houden."

En dat is volgens Van Ostaijen ook de kracht van een traditie. Hoewel Sinterklaas overal misschien net een beetje anders gevierd wordt, is het toch overal in Nederland ook herkenbaar. "Ook al zitten er wel wat accentverschillen op lokaal niveau, de intocht van Sinterklaas ziet er in grote lijnen hetzelfde uit. Daar zit de collectieve kracht van bepaalde tradities, omdat ze juist de individuele verschillen overstijgen."

Met familie samen zijn

Ook staan het gezin en familie erg onder druk in de huidige samenleving, benadrukt Van Ostaijen. "We hebben te maken met een markteconomie waarbij we vaak als individu, burger of consument worden aangesproken. Tradities die het gezin centraal stellen, zoals Sinterklaas en kerst, worden daarom aangegrepen om die samenbindende waarde te vieren. Dat heb je toch minder met een feestdag als Koningsdag."

Dat bevestigt ook een deelnemer aan het panelonderzoek: "Het belangrijkste aan kerst of Sinterklaas is wat mij betreft dat je het met elkaar viert, het is een vrienden- en familiegelegenheid. Met elkaar zijn is wat mij betreft het allerbelangrijkste."

Tradities veranderen

Dat evenveel mensen Sinterklaas en kerst belangrijk vinden, zegt niets over hoe het precies gevierd wordt en hoe het zich heeft ontwikkeld door de jaren heen, want tradities zijn volgens Van Ostaijen niet constant. "Er wordt net gedaan alsof we Sinterklaas al 1.000 jaar op deze manier vieren, maar niets is minder waar. Voor de Tweede Wereldoorlog werd het op de meeste plekken in Nederland niet eens gevierd."

"Sterke, robuuste tradities zijn juist ontzettend veranderlijk en adaptief en kunnen zich aanpassen aan de tijd", weet de socioloog. "Dat hebben we natuurlijk de afgelopen jaren ook gezien rondom Sinterklaas en de transformatie van het personage van Zwarte Piet. En daarin zie je dus de veranderlijkheid van tradities. Sterke tradities kunnen meebewegen met eisen of een vraag uit de samenleving."