Het is een record: de gemiddelde loonstijging die in november is afgesproken in cao's is opgelopen tot 6,4 procent. Maar stijgen de tarieven van zzp'ers ook mee? Veel zelfstandigen kunnen ernaar vragen, maar het blijkt dat niet iedereen dat doet.

Dat vertelt voorzitter Cristel van de Ven van de Vereniging Zelfstandigen Nederland (VZN).

Meerdere kosten stijgen

Ook bij de VZN merken ze dat zzp'ers last hebben van de hoge kosten. "Er komen veel vragen binnen bij onze helpdesk, ook over hoe zelfstandigen hun tarieven kunnen verhogen", vertelt Van de Ven. "Iedereen heeft last van hogere kosten door levensonderhoud, de boodschappen worden echt duurder."

Maar niet alleen de volle winkelkarren zorgen voor hogere maandlasten. "Bij zelfstandig ondernemers zoals stukadoors in de bouw stijgen ook de kosten van inkopen", zegt ze. "Producten kunnen niet geleverd worden of zijn te laat. Dan is de vraag of je dat in je tarief hebt berekend of dat je hebt afgesproken om de materiaalkosten één-op-één te berekenen."

Tarief bijstellen

En wat blijkt: veel zelfstandig ondernemers verrekenen hun materiaalkosten in hun tarieven. "Nu hebben ze hoge inkoopkosten en dus minder marge", legt Van de Ven uit.

Maar toch zijn er wel veel zzp'ers die hun tarieven weten te verhogen. "Het tarief naar boven bijstellen lukt wel", zegt de voorzitter. "Veel zelfstandigen verhogen hun tarieven of doen dat per 1 januari. Dat is 5 à 6 procent, dus vrij gelijk aan de loonstijging."

Huiverig

Toch ziet Van de Ven wel veel verschillen. "We hebben een hele diverse achterban. Je ziet dat zelfstandigen die werken voor overheidsdiensten zeggen dat ze zonder problemen hun tarief met 5 procent hebben kunnen verhogen." Maar er zijn ook sectoren waar dat niet zo makkelijk is.

"We hebben ook yogadocenten in ons midden, een groep die sowieso al niet veel verdient. Die hebben nog niet eens al hun klanten terug van voor de coronacrisis, dus die zijn nu heel huiverig. Ze willen hun klanten graag terug, maar die geven nu minder uit aan sport. Dus tarieven verhogen doen ze niet."

Nog geen problemen

Toch zijn er bij de VZN nog geen signalen dat mensen echt in de problemen komen. "Maar mensen maken zich wel zorgen over 2023", zegt de voorzitter. "Er worden al minder offertes aangevraagd in de bouw bijvoorbeeld. En we zien ook dat ondernemers die aan klanten diensten leveren, zoals een kledingwinkel in het dorp, bang zijn dat mensen hun hand op de knip houden."

Voor hen is de loonstijging in de cao's dan misschien ook wel een uitkomst. "Klanten krijgen meer besteedbaar inkomen en kunnen dat weer uitgeven."

Wel meer zzp'ers

Van de Ven maakt zich wel zorgen over de toekomst van de zelfstandige ondernemers. "Vanaf volgend jaar is het plan van het kabinet om de zelfstandigenaftrek versneld af te bouwen. Dat is nog een koopkrachtverlagend effect. En over een paar jaar komt er ook een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering, die ook weer zorgt voor extra kosten."

Ondanks al die maatregelen is er wel een stijging te zien in het aantal zzp'ers. "Mensen worden zelfstandig ondernemer niet voor het geld," zegt van de Ven, "maar omdat ze willen ondernemen en hun eigen baas willen zijn."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."