Hulporganisaties maken zich zorgen, nu de hulpverlening van VN-organisatie UNRWA dreigt te verdwijnen in Gaza. Hulpverlener Meinie Nicolai van Artsen zonder Grenzen maakt zich daar grote zorgen over.

Gisteren nam het Israëlische parlement een wet aan die VN-organisatie UNRWA verbiedt om nog langer te werken in Israël. Dit terwijl veel hulp aan Palestijnen Gaza binnenkomt via Israël. Honderdduizenden Gazanen zijn afhankelijk van de UNRWA. Het is niet de enige hulporganisatie in het gebied, maar wel de grootste. UNRWA levert naast gezondheidszorg bijvoorbeeld ook onderwijs.

'Wordt alleen maar erger'

Hulpverlener Meinie Nicolai van Artsen zonder Grenzen was eerder dit jaar in Gaza als coördinator van alle medewerkers van de ngo in het gebied. "Het was toen al zeer ernstig, met veel doden en gewonden", vertelt ze.

"We hadden toen ook al minder toegang in Gaza. Nu hebben we helemaal geen toegang meer tot het noorden. We kunnen niet opschalen en als UNRWA wegvalt wordt het alleen maar erger." Nicolai werkt al 30 jaar als hulpverlener en vertelt dat deze crisis één van de ergsten is die ze ooit meemaakte. "De mensen zien niet meer wat de toekomst kan brengen, families zijn uit elkaar gerukt, alles is totaal verwoest."

Heel belangrijk in de regio

In Gaza wordt het werk van hulpverleners onderling gecoördineerd, zegt Nicolai. "Wij focussen ons vooral op ziekenhuiszorg en eerstelijnszorg. Nu is dat vooral wondverzorging en chirurgie, door het grote aantal gewonden. Ook UNRWA doet veel eerstelijnszorg. We kwamen een paar keer per week met alle organisaties bij elkaar. UNRWA speelt een hele belangrijke rol."

Ze vervolgt: "Zij zijn enorm groot, het zijn de Verenigde Naties. Ze hebben het mandaat voor Palestijnse vluchtelingen. Ze zijn eigenlijk de ruggengraat van de regio, als het gaat om de zorg."

In opspraak

Begin dit jaar kwam UNRWA in opspraak. Israël meldde toen dat twaalf medewerkers van de hulporganisatie betrokken zouden zijn geweest bij de aanslag van 7 oktober. Nederland schortte daarna, net als veel andere landen, de bijdrage aan de hulporganisatie op.

Later bleek uit onafhankelijk onderzoek, geïnitieerd door de VN, dat die beschuldigingen niet voldoende bewezen konden worden. Nederland maakte tot nu toe elk jaar 19 miljoen euro over aan de UNRWA en gaat dat in 2025 weer doen.

Hulpverlening in Gaza

Hoe gaat Artsen zonder Grenzen om met strijdende partijen? "Wij zijn onafhankelijk en onpartijdig. We werken overal ter wereld om burgers gezondheidszorg te bieden. En dan praat je met de autoriteiten voor toestemming, ook in Gaza. Dat je met mensen spreekt, is evident in een conflictsituatie", zegt Meinie Nicolai.

In een bericht op X schrijft de Israëlische premier Benjamin Netanyahu dat het wel belangrijk is om humanitaire hulp te bieden in Gaza. Maar Nicolai heeft geen idee hoe. "Er is nu al bijna niks. We weten niet eens wat er in het noorden van Gaza gebeurt. We zijn het contact kwijt met een van onze artsen in het noorden. De arts is een jaar geleden achtergebleven om gewonden te verzorgen."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."