80 procent van de zonnepanelen die we in Nederland gebruiken, worden geproduceerd in China. Bij die productie komt veel CO2 vrij. Het is de vraag of dat het qua milieuwinst nog wel waard is.

Het lijkt tegenstrijdig, maar ook bij het produceren van duurzame energie komt CO2 vrij. In China gebruiken ze bij de productie van zonnepanelen energie uit kolencentrales: en laten de meeste Nederlandse zonnepanelen nu daarvandaan komen.

CO2 terugverdienen

Toch hoeven Nederlandse gebruikers van zonnepanelen zich om die Chinese vervuiling niet per se schuldig te voelen. De vervuiling die bij de productie vrijkomt, kan namelijk weer worden gecompenseerd door de CO2 die je door het gebruik van de zonnepanelen bespaart, bevestigt Marlon Mintjes van Milieu Centraal.

"De terugverdientijd van Chinese zonnepanelen, die wij het meest op onze Nederlandse daken hebben liggen, is ongeveer 5 jaar", legt Mintjes uit. Emeritus hoogleraar zonne-energie Wim Sinke kwam samen met een onderzoeksteam bij TNO op een vergelijkbare uitkomst: Chinese zonnepanelen terugverdienen duurt 4 jaar, zeggen zij.

In Europa produceren

En dat getal kan volgens Sinke nog een stuk lager uitvallen. "Als je ervan uitgaat dat de zonnepanelen worden geproduceerd in Europa, halveert dat getal ongeveer", vertelt hij.

"Dat komt doordat de elektriciteit in Europa gemiddeld gesproken voor een groter deel uit duurzame energie of uit gasgestookte centrales bestaat dan in China." En in het ideale geval duurt het nog maar 1 jaar om de vervuiling uit China te compenseren: "Dat kan als je panelen zou maken met behulp van de elektriciteitsmix in Noorwegen. Daar is heel veel waterkracht."

Zonnepanelen uit China beter dan kolen uit Nederland

Daar komt nog bij dat de effecten van recycling in de huidige berekeningen nog niet zijn meegenomen. "Het getal op dit moment - die 4 jaar - is eigenlijk een soort worst case", legt de emeritus hoogleraar uit. "Eén van de doelen van recycling is dat je de materialen waarvoor je veel energie nodig had om ze te maken, terugkrijgt, zodat je ze opnieuw kunt gebruiken. Als dat goed wordt gedaan, zal dat opnieuw een verkorting van de CO2-terugverdientijd geven."

Hoewel de huidige situatie dus nog niet optimaal is, kan ook Marlon Mintjes van Milieu Centraal een duidelijke conclusie trekken: "Voor het milieu is het beter om zonnepanelen uit China te halen en hier op de Nederlandse daken te leggen, dan om stroom vanuit gas en kolen uit Nederland te winnen."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.