Zo ver is Athene niet van Den Haag

De grote uitdaging voor Europa is niet om er voor te zorgen dat Griekenland doet wat Brussel wil, de uitdaging is nu juist iets te doen met wat Griekenland víndt.

Natuurlijk was het beter geweest als alle Grieken in het verleden belasting hadden betaald en er geen paralleleconomie op na hielden. Maar duidelijk is geworden dat een technocratisch bezuinigings- en hervormingsprogramma, opgelegd door Brussel, de ECB en het IMF, heeft geleid tot een ‘linkse directe’ vol in het gezicht van de heersende politieke klasse. En die klap wordt in heel Europa gevoeld. 

Kritiek en mokkende burgers, het is van alle tijden. Maar het ongenoegen en het wantrouwen van de burger  is geen voxpop meer. Het is ook geen geïsoleerd Grieks probleem; electorale boosheid is eerder een Europese ziekte. In het ene land zoekt de boze burger steun bij links, in het andere land bij rechts. De keuze bij de stembus wordt, zo lijkt het, minder bepaald door waar men vóór is, maar veeleer wordt de keuze beïnvloed door waar men tégen is. Of het nu de sociaaldemocraten zijn, de christendemocraten, conservatieven of liberalen, alles wat tot de ‘oude’ politieke klasse behoort, heeft het nakijken. 

Het is een waarschuwing die politici tot zelfreflectie moet dwingen. Athene is niet zo ver weg. Ook wij hebben in 2002 een electorale revolutie gehad met de LPF, de partij van Pim Fortuyn zaliger. Van niets op 26 zetels en meteen in de regering. Inderdaad, de partij bestond uit politieke strandjutters, en het kabinet viel snel, maar dat electoraat van ontevredenen is er nog steeds en zwerft als een groep dak- en thuislozen door het politieke landschap. 

Kiezers zijn ongeduldig. Ze willen hogere lonen, een baan met veel vrije tijd, geen files, ’n dokter aan huis, mooi weer, een huis met een tuin en uitzicht op zee. Uiteindelijk weten ook ongeduldigen dat er verschil is tussen droom en werkelijkheid. 

De Grieken kregen steun uit Europa, ze moesten wel bereid zijn te hervormen, harder te werken, en financieel een beetje pas op de plaats maken. Elke Nederlander heeft er omgerekend zo’n 1000 euro aan meebetaald. Maar dat geld ging naar de banken om de schulden mee af te betalen. De geldwagen kwam niet aan huis. Valt misschien uit te leggen, maar het is niet gedaan, en als het al is gedaan, is het niet begrepen. Het geboden perspectief werd niet ‘gezond weer op’. Voor veel Grieken is het ‘op een houtje bijten’, geen werk of pure armoede.

Er gloort weer licht aan het eind van de tunnel, zo horen we ook hier weer politieke leiders in de beginnende verkiezingscampagne verkondigen. Hoezo licht, waar dan? Met een bezuinigingspakket van 51 miljard euro is eerder het beeld, dat je moet doorwerken – als er al werk is -  tot je er bij neervalt, je  oma in huis moet nemen,en moet bijklussen om de studie van je kinderen te kunnen  betalen.  De crisis, we moeten er samen doorheen, maar het voelt niet goed. Bruggen Slaan, heet het Regeerakkoord. Maar het blijft bij een titel. De appreciatie voor het harde werken van de VVD-PvdA-coalitie is pijnlijk laag.

Ergens is er een immens communicatieprobleem. Neem nu de Euro-injectie van de ECB. De laatste redding voor de Euro? Premier Rutte wil er niks over zeggen want dat tast de onafhankelijkheid van de ECB aan! Zou toch wel prettig zijn als de premier even een hint geeft, dat deze bijzondere  Euro-vermenigvuldigingsoperatie hoop biedt. Klaas Knot van de Nederlandsche Bank maakt het nog bonter door te spreken over een “paardenmiddel” en wekt de indruk dat de ECB  niet een historische beslissing heeft genomen, maar een historische fout maakt. 

Ook een lastig verhaal valt uit te leggen. Vertellen wat kan, wat moet en misschien niet leuk is. Met niets beloven had Diederik Samsom in 2012 succes. Het kan wel. Bij leiderschap hoort voorop lopen en de weg wijzen. Wie dat niet doet, krijgt soms een harde klap. Om een electorale doodsklap te voorkomen is het te hopen dat de nationale – zoals de premier het noemt- verkiezingscampagne voor de provinciale staten, gericht is op herstel van vertrouwen in het politieke bestel met een geloofwaardig verhaal.